Depresyon her zaman hüzünlü bir yüzle görünmez. Bazen en yüksek kahkahaların, bitmek bilmeyen enerjinin ve etrafa saçılan neşenin ardında derin bir hüzün gizlidir.
Peki, Nedir Bu Maskelenmiş Depresyon?
Maskelenmiş depresyon, klasik depresyon tanımlamasından ayıran bazı noktalarla karakterize edilen bir depresyon türüdür. Maskelenmiş depresyonda belirtiler doğrudan hissedilmez; aksine, farklı şekillerde ortaya çıkar. Kişi kendini üzgün, mutsuz veya değersiz hissettiğini açıkça göstermez; depresyonu “maskeler” ve başka semptomlar veya davranışlar aracılığıyla dışa vurur.
Klasik depresyon tanımından farklı olarak “üzgünlük, umutsuzluk” ile anlaşılmadığı için hem kişinin kendisi hem de çevresi tarafından fark edilmesi zor olabilir. Aslında bu durum, kişinin yaşamında çeşitli zorlukları da beraberinde getirir.
Maskelenmiş Depresyonun Temel Özellikleri
-
Duygusal maskelenme: Kişi üzgün, çökkün veya umutsuz görünmez; aksine neşeli, enerjik veya normal görünmeye çalışabilir.
-
Fiziksel/bedensel belirtiler: Baş ağrısı, mide sorunları, yorgunluk, uyku ve iştah değişiklikleri gibi psikolojik kaynaklı bedensel şikâyetler olabilir.
-
Davranışsal belirtiler: Aşırı çalışmak, mükemmeliyetçilik, aşırı yemek veya yememek, içki tüketimi, sosyal çekilme gibi davranışlarla depresyon gizlenebilir.
-
Dışa vurulan öfke veya irritabilite: Kızgınlık, sinirlilik, sabırsızlık gibi duygular, depresyonun dolaylı yollardan ortaya çıkış şekli olabilir.
Özetle, maskelenmiş depresyon, içsel bir çöküntünün dışa farklı bir biçimde yansıtılmasıdır. Bu yüzden kişi çoğu zaman kendi karanlığının farkına varamaz. Maskelenmiş depresyon, tıpkı buğday ambarına sızan gizli bir fare gibi, sessiz ve sinsice ruhun derinliklerini kemirir; fark etmeden umutlarını ve enerjisini çalar.
Maskelenmiş depresyon, DSM-5’te henüz resmi bir ayırıcı tanı kriteri olarak yer almasa da, klinik gözlemler ve yaşam deneyimleri, onun sessiz ama yaygın bir gölge gibi etrafımızda dolaştığını gösteriyor. Kimi zaman bu gölge kendi yaşamımızda sinsice dolaşır; kimi zaman ise en yakınlarımızın yanında, fark etmeden varlığını hissettirir.
Maskelenmiş Depresyon Gündelik Hayatta Kendini Nasıl Gösterir?
-
Sabahları yataktan kalkmak zor gelir, ama kimseye belli etmeden işe veya okula gider.
-
Arkadaşlarla vakit geçirirken kahkahalar atar, ama eve dönünce derin bir yorgunluk ve boşluk hissi yaşar.
-
Her şeyi mükemmel yapma çabası içindedir; başkaları için her zaman “tamam” der, kendi ihtiyaçlarını görmezden gelir.
-
Ufak başarısızlıklar ya da eleştiriler karşısında aşırı öz eleştiri yapar, ama bunu kimseye belli etmez.
-
Sürekli meşgul görünme ihtiyacı vardır; sakin anlarda kendini huzursuz ve kaybolmuş hisseder.
Bu durumlardan size tanıdık gelenler var mı?
Bir durup düşünmenizi istiyorum. Çünkü gündelik yaşamın koşturmacasında öyle bir yere geliyoruz ki, sadece sonuç odaklı oluyoruz; bir yol yürüyoruz ve o yolu ilerlerken kendimize “Ben nasılım?” sorusunu hiç sormuyoruz.
Hedefe vardığımızda ise hemen yeni bir hedef belirliyor ve kendimizi durup düşünmeden o hedefe doğru yola çıkıyoruz.
Örneğin, hedefi evlenmek olan bir genç kız, evlendikten sonra odağını çocuk sahibi olmaya kaydırıyor; terfi bekleyen bir çalışan, terfi aldığında gözü bir üst kademede oluyor; ya da en son çıkan telefona sahip olmayı istiyoruz.
Aslında, dış etmenlerin ve toplumsal beklentilerin etkisiyle hem kendimizle hem de başkalarıyla sürekli bir yarış halindeyiz. Bu durum gün sonunda bizi tüketiyor ve gerçek ihtiyaçlarımızın ne olduğunu unutturuyor. Kendimize durup “Ben nasılım, ne istiyorum?” sorusunu sorma fırsatı tanımadan, sadece bir sonraki hedefe odaklanıyoruz.
Maskelenmiş Depresyonla Başa Çıkmanın Yolları Nelerdir?
Herhangi bir durumla baş edebilmenin ilk adımı, o durumun farkına varmak ve onu kabul etmektir. Bu yazıyı okuduktan sonra kendinizi daha iyi anlamak için kendinize küçük bir zaman ayırmanızı öneriyorum.
Örneğin, sabah işe aceleyle kalkmak yerine yarım saat erken uyanın ve gün aydınlanırken kendinizle sessiz bir an yaşayın. Bu zamanı günün herhangi bir anına da taşıyabilirsiniz; önemli olan durup nefes almak ve kendi iç dünyanızı gözlemlemektir.
Maskelenmiş depresyon gibi durumlarda, kişi çoğu zaman kendi gölgesini fark etmez.
Duygularını bastırır, sürekli meşgul olur ve başkalarıyla yarış halindedir.
Bu yüzden kendinizi “maskeli” bir şekilde bulduğunuzda durup düşünmek, kendi iç gölgenizle yüzleşmek gerekir.
Çevrenizdeki insanlardan yardım istemekten çekinmeyin. Yardım istemek güçsüzlük değildir; bazen sadece bir dost tarafından dinlenmek bile ruhunuzu hafifletir.
Ancak unutmayın, bir terapist ile çalışmak farklıdır; profesyonel destek, bu sessiz gölgeyi anlamanıza ve onu sağlıklı bir şekilde yönetmenize yardımcı olur.
Bu süreç, dost sohbetlerinden çok daha derin ve kalıcı bir iyileşme sağlar.
Kendinize karşı nazik olun, durup nefes alın ve gölgenizi fark edin; çünkü fark etmek, başa çıkmanın ve iyileşmenin ilk adımıdır.
