Zaman, yalnızca takvim yapraklarının değişmesi değil; aynı zamanda düşünce biçimlerinin, duygularının, ilişki kurma yollarının da sürekli dönüşmesidir. Bu hızlı dönüşüm çağında kendimizi geliştirme çabası, çoğu zaman bir yarışa benzetilir. Yeni bilgilere erişmek, teknolojik gelişmelere ayak uydurmak ya da güncel kalmak sanki insan olmanın temel gerekliliklerinden biriymiş gibi sunulur. Oysa gelişmek sadece bilgi biriktirmek ve öğrenmek değildir aynı zamanda anlam derinliği kazanmak, içgörü geliştirmek, zihinsel esneklik göstermek ve çağla birlikte dönüşebilme cesareti gösterebilmektir.
Kendini Geliştirmenin Temel Dinamiği: Büyüme Zihniyeti
Stanford Üniversitesi’nden Carol Dweck’in ortaya koyduğu “büyüme zihniyeti” kavramı, bu konuda bize güçlü bir temel sunar. Sabit zihniyete sahip bireyler, yeteneklerini değişmez olarak görürken; büyüme zihniyetindekiler, yeteneklerin gelişimle biçimlendiğine inanır. Bu inanç, bireyin hatalardan öğrenme kapasitesini artırır ve öğrenmeye açık bir iç iklim oluşturur. Modern yaşamın getirdiği hız, bizleri çoğu zaman “her şeyi bilen”, “hızlı kavrayan” “hemen başaran” bireyler olmaya itiyor; asıl gelişim sürecinin sabır, tekrar ve içten gelen isteğini göz ardı edebiliyoruz.
Oysa asıl gelişim, çoğu zaman sessiz, derin ve zaman isteyen bir yolculuktur.
Bilgi Bolluğu ve Dikkat Dağınıklığı Arasında İnsan Kalmak
Dijital çağda bilgiye ulaşmak hiç olmadığı kadar kolay; ancak bu bolluk, beraberinde bir dikkat yorgunluğu da getiriyor. Sosyal medya, sürekli güncellenen içerikler ve “her şeyi bilmeliyim” kaygısı, zihinsel bir kalabalık yaratıyor. Bu da derin düşünmeyi, anlam aramayı ve içsel gelişimi zorlaştırıyor.
Kendini geliştirmenin günümüzdeki en önemli boyutu şu soruda gizli: Hangi bilgi beni geliştiriyor ve dönüştürüyor, hangisi sadece zihnimi ve ruhumu meşgul ediyor, yoruyor?
Bu noktada gelişim, sadece çağa ayak uydurmaktan çıkar; bireyin kendiyle kurduğu iletişim biçimine dönüşür. Bu ilişki; sabır, merak ve kabullenme ile şekillenir. Kendini geliştirmek bazen bir kitap okumaktan değil, bir sessizlik anında kendi içini duyabilmekten geçer.
Çağa Yetişmek Değil, Çağı Anlamak
Birçok birey “çağa ayak uydurmalıyım” “sürekli gelişmeliyim” düşüncesiyle baskıyla karşı karşıya. Ancak çağın ruhunu ve duygusunu anlamaya çalışan birey, bu değişim karşısında sadece tüketen bekleyen değil; üreten, düşünen ve dönüştüren biri haline gelir. Burada asıl farkı yaratan şey, bilgiyi nasıl kullandığımız ve onunla nasıl bir ilişki kurduğumuzdur.
Çağdaş psikoloji, özellikle “psikolojik esneklik” kavramını öne çıkarır. Esneklik, bireyin değişen koşullara uyum sağlayabilmesi kadar, kendi iç tutarlılığını da koruyabilmesidir.
Gelişmek dengeyle mümkündür: Hem değişen ve gelişen dünya yeniliklerine açık olmak hem de kendi öz değerlerini kaybetmemek.
Sonuç: Gelişmek Bir Hedef Değil, Bir Yolculuktur
Kendini geliştirmek; her beceriyi kazanmak ya da her yeniliğe hâkim olmak anlamına gelmez. Asıl mesele, içsel bir dönüşüm sürecine açık kalabilmek, eksik kalmayı göze alabilmek ve bilmediğini kabul etme cesareti gösterebilmektir. Gelişim sürecinde yavaş adımlarla ilerlemek hatta durmak da gelişimin bir parçasıdır. Sadece beklerken dahi gelişmeye devam edebiliriz. Unutulmamalıdır ki her bireyin gelişim yolu kendine özgüdür. Bir başkasının hızında, ilgisinde ya da yönünde yürümeye çalışmak; bizi kendi yolculuğumuzdan uzaklaştırabilir. O yüzden belki de en kıymetli gelişim sorusu şudur: “Ben kim olmak istiyorum ve bu çağın içinde bu kimliği nasıl yeşertebilirim?”
Kendinizi geliştirirken şu üç soruyu kendinize sorun:
-
Tüm bu bilgi akışı içinde hâlâ kendime temas edebiliyor muyum?
-
Öğrendiklerim beni daha duyarlı, daha anlayışlı bir insana dönüştürüyor mu?
-
Sürekli gelişme isteğim beni hızlandırıyor mu, yoksa derinleştiriyor mu?
Çünkü bazen gelişmek; daha çok şey bilmek değil, bildiklerimizi daha çok hissedebilmektir.
İlham Alınan Çalışmalar
-
Dweck, C. S. (2006). Mindset: The New Psychology of Success. New York: Random House. Büyüme zihniyeti kavramına dair temel yaklaşımlar.
-
Hayes, S. C., Strosahl, K. D. & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change. The Guilford Press. Psikolojik esneklik kavramının temelleri.
-
Bauman, Z. (2000). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press. Çağdaş yaşamın değişken doğasına dair sosyolojik bir bakış.
