Dayanıklı insanlar. stresli dönemlerde ve sonrasında hayatlarına tekrar düzene sokarken onlara güç veren sağlam bir doğru-yanlış hissiyatına sahiptirler.
Değer kavramımızdaki bir başka özellik ise Diğerkamlık.
Yani sadece kendini düşünmeden, menfaatine bir beklentisi olmadan .bir ödül beklemeden , başkalarının iyiliğini düşünmek. Alturizm ve özgecilik olarak ta tanımlanabilir. Yardımsever davranışlar kalıbı da denebilir. Günümüz dünyasında hayatta kalabilmek için yerine getirmemiz gerekenlerin telaşından maalesef bu değeri öteliyoruz. Haberdar olduğumuz korkunç olaylar hakkında da çaresiz hissediyoruz. Dar bir çerçevede bir sorun yada kötü olaya karşı daha duyarlı oluyoruz. Günümüz örneklerinden Suriyeli mültecilere yardımlar sınırlıyken, sahile vuran küçük çocuk cesedi sonrası yardım talepleri çok arttı. Bir benzer örneği Filistin içinde vermek mümkün. Durumdan haberdarken Küçük yaştaki çocukların hallerini görünce durumun büyüklüğü – ağırlığı daha belirgin hale geldi ve içimize dokundu.
Sosyal bilim alanında yapılan çalışmalar gösteriyor ki; diğerkamlık, ruhsal bir rahatsızlığı olsun veya olmasın insanların dayanıklılığını arttırıyor ve sağlıklı bir beden-ruh ilişkisini de destekliyor. Kişinin dikkatinin kendinden başkasına kayması , kendine güvenin ve kendi iyilik algısının artması ve hayatta daha fazla anlam bulmakla da bağlantılı olduğu görülüyor. Sosyal olarak gerekli görülen görevleri kendilerini tatmin edecek yeterlilikle yerine getiren kişilerin, yaşadıkları sıkıntılara karşı gelişen duygulanım ve kaygı – anksiyete semptomlarının çok daha az geliştirdiği görüldü. Yapılan bir çalışma, Ciddi bir sağlık sorunu yaşayan bir bireylerin , başka hastalara da yardımcı olmak ister ve empatik şekilde dinlemek için eğitim alıp bu yola girdiklerinde kendi sağlık durumlarında gözle görülür seviyede iyileşme yaşıyorlar Sendor (1999) .
İnsan biyo-psiko-sosyal bir varlıktır ve doğası gereği toplu yaşama gereksinimi bulunur. Toplumsal yaşamın kurulması farklı ilişki ağlarının varlığı ile mümkündür. Bu ilişki ağları , insanı diğer camlılardan ayıran sevgi, saygı, paylaşım gibi özelliklerin üzerinde birleşir. Dolayısıyla bazı zamanlarda bir kişi yada grup , diğer kişi yada grup için diğerkam davranması gerekebilir. Dolayısıyla diğerkamlığın hayatımız üzerindeki etkilerden bahsederken ,Toplumsal dqyanışmayı güçlendirmesi ,İlişkileri geliştirmesi , Mutluluk ve yaşam Doyumunu arttırmasından bahsedilebilir. Göz önünde bulundurulması gereken diğer bir konu da; Bir diğerkam davranış ve sonucunda kişinin yaşadığı olumlu yansımaları çevresindeki insanlar tarafından da görülecek ve en etkili öğrenmelerden biri olan sosyal öğrenme ile başka kişilere de sirayet edecektir.
. Çok sayıda inanç ve kültürde de diğerkamlık, önemli bir davranış olarak görülür ve söylenir. İlahi metin ve kitaplarda sevgi, affetme, hoş görme ve yardımcı olmak diğerkamlığın temeli sayılmaktadır. İslam dininde ‘kendin için istediğini başkası içinde iste’. Bu örnekler arttırılabilir. Budizm de yedi erdemden biri diğerkamlıktır. Hristiyanlık ve Yahudilikte de bu minvalde öğretiler vardır.
Diğerkamlık Nörobilimi
Diğerkamlık insanlık tarihi boyunca davranışlar üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Davranış-çevre-genetik etkenler etkileşim içindedirler. Günümüzde bazı bencilce davranışların ödüllendirildiği düşünülse de yapılan beyin görüntüleme çalışmaları aksini gösteriyor.
Diğerkamlık davranışın kendinden ödün vermeyi gerektirdiği düşünülse de, beyin görüntüleme çalışmaları diğerkamlığın beynin ödül merkezinde kendine özgü tepkiler yarattığı ortaya konmuş. Kendilerini bir hayır işine yada inandıkları bir davaya adayan insanların beyin ödül merkezi canlanıp dopamin hormonu salgılıyor.
Çeşitli gönüllülük faaliyetlerinde bulunan 3000 kişiyle yapılan bir anket çalışmasında , bu tür faaliyetlere katılmanın zevk ve mutluluk uyandıran fiziksel bir duygulanım, insanın içini saran bir sıcaklık, enerji artışı, ağrı seviyelerinde azalma ve esenlik seviyesinde artış sağlayan ‘ bir ilaç’ etkisi yarattığı söylenmiş.( Svoboda,2013 ) .Bir diğer çalışma ise hayır işinde bulunmaya karar veren katılımcıların, bu kararı verdiklerinde dahi oksitosin hormonu seviyelerinde artış görülüyor. Oksitosin hormonu güven ve bakım vermekle ilişkilendirilir. Aynı zamanda sosyal bağları da güçlendirir.( Moll,2014 )
Her gün atacağımız ufacık diğerkam adımların toplamda başkalarına yardım etme alışkanlığı oluşturacağı biliniyor. Vicdanımıza uygun bir yaşam sürmekle psikolojik dayanıklılık arasında ayrılmaz bir bağlantı var.
Dünyanın yaşanabilir bir alan olmak kalması, kişiler arası ilişkinin sağlamlaşmasına , bencilliğin son bulmasına; paylaşım, hoşgörü ve empati gibi pozitif eylemlerin arttırılmasına yani en genelde diğerkamlığa bağlıdır. Kendinize zarar vermeyecek ölçüde diğerkam olmak sizi gerçek mutluluğa götürecektir. Size somut bir şey kazandırmayacak ama psikolojinizi düzeltecek ve inanın somut kazançlardan daha çok mutlu edecek.
