Kendi sesinizi duymadan başkasının sesini dinlemeyin: Klinik Psikolojide Süpervizyon’un Önemi

Süpervizyon

Kelime anlamı olarak mesleğin yetkin ve deneyimli bir üyesinin, mesleğin acemi bir üyesine, mesleki destek sağlamak ve danışanın terapiden alacağı verimin iyiliğini güvence altına almak amacıyla yardımcı olması anlamına gelmektedir (Horrocks ve Smaby, 2006). Süpervizyon ustanın çırağına işi öğretmesine benzer. Lisans bittikten sonraki sürece dahil olan saha eğitimidir.

Psikoterapi süpervizyonu şu süreçleri takip etmektedir:
1- Klinik psikolog kimliğinin yapılandırılması
2- Psikoterapi sürecinin zenginleştirilerek geliştirilmesi
3- Mesleki kültürün paylaşılması
4- Danışanların korunması (Falender ve Shafranske, 2012; Bernard ve Goodyear, 2009)

Psikoloji alanına dair teorik bilgiyi okulumuzdan alıyoruz fakat bu bilgileri kullanırken bocalayabiliriz. Süpervizyon bu konuda yolumuza en çok ışık tutacak en önemli eğitimlerden birisidir. Süpervizyonda sadece danışanla ilgili yaptığımız yorumlar değil, kendimizi değerlendirme ve geliştirme fırsatlarımızı da değerlendirmemiz terapi odasındaki davranışlarımızı geliştirmemize katkı sağlayacaktır.

Bu konuya farklı süpervizyon perspektifleri inceleyen araştırmacılar ortak paydada, psikoterapi süpervizyon eğitiminin terapiste etkin görüşme yapma ve kavramsallaştırma becerisini güçlendirmekle beraber profesyonelliğine olan güveninin de arttırdığını göstermektedir (Lambert ve Goles, 2007).

Kendinize Sorun: Kendi İçsel Sürecinden Geçmemiş Bir Psikolog Bana Nasıl Yardımcı Olabilir?

Kendi sürecinden geçmek diyoruz ama ne demek kendi sürecinden geçmek? Kişinin kendi içsel sürecinden geçmesi; geçmiş yaşantısını sorgulaması, acılarıyla yüzleşmesi, bastırılmış duygularını keşfetmesi ve kendisini daha bütünsel anlamasına yardımcı olacak bir terapi süreci olarak tanımlanabilir. Özellikle danışana karşı aktarım–karşı aktarım (terapistin danışana bitmemiş meselesinden gelen duygularla tepki vermesi anlamına gelir) yapılması durumunda farkındalık kazanma ve duyguları kontrol etmekte fayda sağlar. Terapist eğer kendi sürecinden geçmez de danışan almaya başlarsa bu problem yaratabilir. Danışman terapi sürecinde danışanın durumuna uygun olmayan yüzleştirmeler ya da yöntemler uygulayarak danışanını drop edebilir. Süpervizyon sürecinde öğrenilmesi gereken etik ve sınır kavramlarının uygulanabilirliği yetersiz kaldığından danışan terapötik ilişkiyi riske atacak ihlallerde bulunabilir. Özellikle terapistin danışanın hassas olduğu konular hakkında yanlış tutum ve tekniklerle ilerlemesi kendi mesleki kimliği için hoş bir tablo sunmayacak, danışan tarafından “bu terapist işini bilmiyor.” ya da “terapi ne boş işmiş.” diyerek terapisini sonlandırmaya kadar itebilecektir.

Süpervizyon Sürecinde Neler Yaparız

Psikolojik danışman adaylarının bu mesleğe yönelik yardımı sunabilmesi için profesyonel şekilde bu mesleğe ilişkin ilkeleri, teknikler ve koşulları bilmesi gerekmektedir (Yüksel-Şahin, 2022). Psikolojik danışmanların etkinliklerini güçlendirmek için öğrenilen bilgilerin ve becerilerin geliştirilmesi çok büyük önem taşımaktadır (Şeker, 2019).

Süpervizyon sürecinde:

• Vaka sunumu yapılır: Terapist danışanı hakkında ses ya da görüntü kaydıyla süpervizöre bilgi verir.
  Dikkat: Alınan ses ya da görüntü kaydı için danışandan izin alınmalı ve ardından onam formu (bilgilendirilmiş rıza formu) doldurtulmalıdır.

• Süpervizör’ün geri bildirimleri: Süpervizör terapi sürecinde danışana uygulanan tekniklerin uygunluğuna, aktarım karşı aktarım dinamiklerine, terapötik çerçevenin korunup korunmadığına, etik sınırlara ve terapistin tavırlarına yönelik geri bildirim verir.

• Terapistin Kendi Süreci: Süpervizör terapistin görüşmedeyken farkında olmadan tetiklendiği noktaları gündeme getirebilir. Özellikle karşı aktarıma dikkat.

• Klinik gelişim planlanır: Süpervizör terapiste güçlü ve gelişime açık yönlerine dair yapılandırıcı geri bildirimler verir. Burada terapistin kendini takip etmesi çok önemli; eğer ihtiyaç varsa kendisi de tetiklendiği konuyla ilgili psikolojik destek almalıdır.

Süpervizyon Modelleri

Süpervizyon modelleri iki ana başlığa ayrılmaktadır:

1. Süreç modelleri

2. Gelişimsel modeller

Gelişimsel modeller terapistin gelişim düzeyini ölçer, süreç modelleri ise süpervizyon esnasında yapılanları konu edinir (Whiting ve ark., 2001).

Süpervizyonun Etik Çerçevesi

Öncelikle süpervizyon verecek kişi kendi öğrencilerine etik model olmalıdır. Süpervizör, acemi danışmanlara etik kuralları, mesleki standartları, ilgili yasa ve yönetmelikler konusunda bilgilendirmekle yükümlüdür. Danışmanları bu etik ve ilkelere göre yönlendirmesi çok önemli bir sorumluluk taşımaktadır (A.C.A, 2005 F.4.c).

Biz Ne Yapabiliriz

Kendimizi dinlemek, hangi noktalarda kendimize ya da başkalarına kızdığımızı, öfkelendiğimizi fark etmek çok önemlidir. Bu süreçte bir terapistten yardım alarak kendi sürecimizden geçmeyi kolaylaştırabilir veya duygularımızı, düşüncelerimizi ve davranışlarımızı kendi kendimize yaptığımız antrenmanlarla kontrol etmeyi kolaylaştırabiliriz. Örneğin, kendimize yeni bir hobi edinmek ya da halihazırdaki sevdiğimiz bir eylemi yapmak işimizi kolaylaştıracak en güzel yollardan biri. Çünkü mutlu olduğunuzda hissettiğiniz mutluluğu tanımlamamız daha kolay olabilir. Olumsuz duygulara maruz kalmak bizi zorlayabilir fakat olumlu duyguları betimlemek daha iyi hissettirerek işimizi kolaylaştırabilir. Duyguyu betimlerken özellikle bu duygunuz neye benziyor: bir insan mı, hayvan mı ya da farklı bir nesne mi, nesne değilse herhangi bir an mı veya herhangi başka bir şey mi? Bu soruyu düşünün: neyle eşleşiyor bu duygular? Sizde bu duygular neye hizmet ediyorsa, bunu görmenin farkındalık kazandırdığını kendi içinizde göreceksiniz.

Kendi sesini duymadan başkasının sesini duyamazsın.

Kendi yaralarını inkâr eder de görmezden gelirsen gerçeği göremezsin. Biz aynı bütünün küçük parçalarıyız; hepimiz aynıyız fakat bize yansıyan ışık farklı, koyduğumuz anlamlar, içimizdeki çocuk farklı. Başkasına uzattığımız el, aslında kendimize uzattığımız elden farksız. Senin koyduğun anlam seni zedeler, dışarıdaki görüntü değil. Sokak değil de ev önemlidir. Değiştirebileceğin tek mekanizma içeride saklı bekler seni ve bir kez öğrenebilirsen anlamak kolaylaşır herkesi.

Kaynakça

American Counseling Association. (2014). ACA code of ethics. American Counseling Association.
Aksüt, G. S. (2023). Süpervizyon modelleri üzerine bir derleme. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 10(1), 1-24.
Bernard, J. M., ve Goodyear, R. K. (2009). Fundamentals of clinical supervision (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn ve Bacon.
Çetinkaya, R., ve Karaırmak, Ö. (2012). Psikolojik danışman eğitiminde süpervizyon. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(37), 107-121.
Falender, C. A., ve Shafranske, E. P. (2014). Clinical supervision: The state of the art. Journal of Clinical Psychology, 70(11), 1030-1041.
Horrocks, S., ve Smaby, M. H. (2006). The Supervisory Relationship: Its Impact on Trainee Personal and Skills Development. In 2006 ACA Annual Convention. American Counseling Association.
Lambert, M. J., ve Ogles, B. M. (1997). The effectiveness of psychotherapy supervision.
Şeker, U. (2019). Psikolojik danışman adaylarının problem çözme becerileri ve mesleki öz-yeterlik algılarının özerklik, süpervizyon yaşantıları ve meslek etiği ile ilişkilerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
Ünal, B., Ar, Y., ve Gençöz, T. (2017). Etkin Bir Süpervizyon Süreci Neleri Kapsamalıdır? Türk Klinik Psikologların Gözünden Psikoterapi Süpervizyonu. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 4(2), 55-69.
Yıldırım-Kurtuluş, H., ve Şahin, F. Y. Psikolojik Danışman Eğitiminde Süpervizyon El Kitabı: Bütüncül ya da Eklektik Yaklaşımla Süpervizyon Vermenin Yararları ve Önemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Whiting, P. P., Bradley, L. J., ve Planny, K. J. (2001). Supervision-based developmental models of counselor supervision.