Edward Theodore Gein — diğer adıyla Plainfield Kasabı veya Plainfield Hortlağı — 1950’li yıllarda işlediği suçlarla dönemin toplumunu derinden sarsmış, yıllar sonra bile etkisi süren filmlere ve dizilere konu olmuştur. Günümüzde hâlâ anlaşılması güç bir vaka olarak anılan Ed Gein, sadece suçun değil, insan zihninin karanlık yönlerinin de sembollerinden biri haline gelmiştir.
Her dehşetin ardında bir geçmiş vardır. Ed Gein’i yalnızca “canavar” olarak değil, kendi karanlığını çocukluğundan itibaren taşıyan bir insan olarak anlamaya çalışmak, psikolojik bakışın temel gücüdür. Bu yazıda, Ed Gein’in kişiliğini ve davranışlarını psikolojik bir perspektiften ele alacağız.
Kısa Biyografi
Ed Gein, 27 Ağustos 1906’da ABD’nin La Crosse County bölgesinde doğdu.
Annesi Augusta Wilhelmine Gein, babası George Philip Gein, ağabeyi ise Henry George Gein’di.
Annesi Augusta, aşırı dindar ve baskıcı bir kadındı. Çocuklarına her gün İncil’den ayetler okur, Ed’e kendisi dışında tüm kadınların “şeytanın aracı” olduğunu öğretirdi. Oğullarından bakir kalmalarını ister, alkolü kötülük olarak görür ve dünyanın ahlaksızlıklarla dolu olduğuna inanırdı.
Babasının alkol bağımlısı olması ve kazandığı parayı alkole harcaması, Ed’in annesine olan bağımlılığını daha da artırdı.
Annesi, şehir yaşamını “günah yuvası” olarak gördüğü için aileyi Wisconsin, Plainfield’daki bir çiftliğe taşımaya karar verdi. Bu izolasyon, Ed’in dış dünyayla bağını kopardı.
Ed, okula yalnızca 8. sınıfa kadar gidebildi. Sol göz kapağındaki bir büyüme ve tuhaf davranışları nedeniyle arkadaşları tarafından dışlandı. Sosyal çevresi olmayan Ed, zamanının çoğunu çiftlikte geçirdi. Annesi, onun arkadaş edinmeye çalışmasını bile cezalandırıyordu.
Abisi Henry, evlenmeyi ve çiftlikten ayrılmayı planlarken annesi bu ilişkiyi onaylamadı.
1944’te çıkan bir yangın sırasında Henry öldü — ancak cesedinde yanık izi bulunmadı. Ölüm nedeni kalp yetmezliği olarak kayıtlara geçti, fakat olayın üzerindeki sis perdesi hiçbir zaman kalkmadı.
Annesi Augusta ise felç geçirdikten sonra 29 Aralık 1945’te öldü.
Ed için bu ölüm, hayatındaki tek güven kaynağının yok olması anlamına geliyordu.
Bağlanma Kuramı (Bowlby & Ainsworth)
Bağlanma teorisi, bireyin çocukluk döneminde bakım verenle (çoğunlukla anneyle) kurduğu ilişki biçiminin, yaşam boyu sürecek duygusal ilişkilerin temelini oluşturduğunu söyler.
Bu kuramda dört temel bağlanma türü vardır:
-
Güvenli Bağlanma:
Çocuk, ihtiyaç duyduğunda bakım verenin yanında olacağına inanır. Bu güven duygusu, onun dünyayı keşfetmesini sağlar. -
Kaygılı Bağlanma:
Bakım veren bazen ilgili, bazen ilgisizdir. Çocuk ne zaman sevgi göreceğini bilemez, bu da onay arayışına yol açar. -
Düzensiz Bağlanma:
Bakım veren hem sevgi dolu hem de tehditkâr olabilir. Bu durumda çocuk hem korku hem sevgi duyar. Bu tür bağlanma genellikle ihmal, istismar veya travmatik ortamlarda gelişir. -
Kaçıngan Bağlanma:
Bakım veren duygusal olarak mesafelidir. Çocuk, duygusal ihtiyaçlarını bastırmayı öğrenir.
Ed Gein’in Bağlanma Örüntüsü
Ed Gein’in psikolojik yapısını anlamak için annesi Augusta ile kurduğu ilişkiye bakmak gerekir.
Augusta, aşırı dindar, baskıcı ve cezalandırıcı bir figürdü.
Ed’i dış dünyadan tamamen izole etti, onu kendi “temiz” dünyasında tutmak istedi.
Kadınlara dair algısı da tamamen annesi tarafından şekillendirildi:
Dışarıdaki kadınlar “şeytanın aracı”ydı; tek kutsal kadın figürü annesiydi.
Bu durum, Ed’in zihninde ikili bir kadın imgesi yarattı:
Bir yanda arzuladığı, diğer yanda korktuğu kadınlar.
Bağlanma kuramı açısından bakıldığında Ed’in kaygılı ve bağımlı bir bağlanma örüntüsü geliştirdiği görülür.
Annesi onun hem koruyucusu hem de cezalandırıcısıydı. Bu da düzensiz bağlanmanın etkisini artırmıştır.
Annesinin ölümü, Ed için psikolojik bir kırılma noktasıydı.
Hayatındaki tek bağın kopmasıyla, dış dünyada kayboldu.
Mezarlıklardan kadın cesetleri çıkarması, aslında kaybolan bağlanma figürünü “geri getirme” çabasıydı.
Annesinin yokluğunu kabullenemeyen Ed, gerçeklikle bağını yitirerek kendi zihninde annesini yeniden yaratmaya çalıştı.
Toplumsal Yansımalar ve Medya Etkisi
Ed Gein’in hikâyesi yalnızca bir suç öyküsü değil, aynı zamanda toplumsal bilinçdışının bir yansımasıdır.
Medya, onun hikayesini korku kültürüne dönüştürdü.
Psycho, The Texas Chainsaw Massacre ve The Silence of the Lambs gibi filmler, Gein’den esinlenerek “anneye bağımlı katil” arketipini yarattılar.
Bu figür, izleyicide hem suç hem merhamet duygularını tetikler.
Çünkü her toplum, kendi bastırdığı karanlık dürtüleri “öteki” figürlerde görüp rahatlar.
Gein’in hikayesi, insan doğasındaki ahlaki çelişkiyi gözler önüne serer.
Psikolojik Değerlendirme
Ed Gein’in davranışları, yalnızca “delilik” ya da “kötülük”le açıklanamaz.
Bağlanma kırılması, izolasyon, baskıcı ebeveynlik ve dini suçluluk duygusu birleştiğinde patolojik bir yapı ortaya çıkmıştır.
Onun hikâyesi, travmanın nasıl bir suçun alt metni olabileceğini gösterir.
Toplumun görmezden geldiği aile içi dinamikler, ileride toplumsal kabuslara dönüşebilir.
Sonuç
Psikoloji bize gösterir ki, suçun ardında her zaman bir psikodinamik gerçeklik vardır.
Ed Gein’in hikâyesi, yalnızca bir katilin değil; bir annenin gölgesinde şekillenen bir çocuğun trajedisidir.
Gerçek anlamda anlama çabası, etiketlemeden ziyade, insan zihninin karanlık köşelerini keşfetmekle mümkündür.
Belki de bu tür vakalar bize şunu hatırlatır:
“Karanlık, ancak üzerine ışık tutulduğunda anlaşılır.”
Kaynakça
-
Beeman, A. (2021, April 2). The Truth About Ed Gein’s Obsession with His Mother. Grunge.
https://www.grunge.com/ -
Ed Gein | Biography, Story, Movie, Crimes & Facts. (2024, April 26). Britannica.
https://www.britannica.com/ -
Beeman, A. (2021, April 2). The Truth About Ed Gein’s Obsession with His Mother. Grunge.com
-
Ek kaynaklar: Psycho, The Texas Chainsaw Massacre, The Silence of the Lambs film analizleri.
