Yaz bitti ve eylül ayının gelmesiyle birlikte okul zilleri çalmaya başladı. Evde verilen eğitimin artık okula taşınmasıyla birlikte çocuklar için yeni bir dönem başlamış oldu. Bu durum hem veliler hem öğrenciler için heyecan yaratırken kimi zaman endişe verici olabiliyor.
Okul, aileden sonra çocuğun eğitimine katkı sağlayan bir ortamdır. Çocuk burada bireysel olarak davranmayı, sorumluluk almayı, sosyal ortamlarda kendini görmeye başlar. İhtiyaçlarını karşılama ve problem çözme yeteneğinin de gelişmesi beklenmektedir. Bu süreçte yaşayacakları adaptasyon süreci her çocukta farklı şekilde seyreder. Kimi daha hızlı adapte olurken kimi çocukta bu sürecin uzadığını görebiliriz.
Çocuklarda Adaptasyon Sorunu Nasıl Görülür?
Okula yeni başlayan çocuklarda ağlama krizleri, öfke sorunları, içe kapanıklık oldukça sık gözlenmektedir. Tırnak yeme, yemek ve uyku sorunları da bu süreci etkilemektedir. Çocuk fizyolojik bir sorunu olmamasına rağmen karın ağrısı ya da mide bulantısı gibi şikayetlerde bulunup okula gitmek istemeyebilir.
Bu sorunların altında yatan en büyük neden ayrılma kaygısıdır. Çocuk yaşadığı bu kaygı ile baş etmekte zorlandığı için ebeveynlerinden uzaklaşmak istemez. Bireysel şekilde davranmayı reddeder. Çocuğu psikolojik olarak bu sürece hazırlamak genel duygu durumu ve okul başarısı açısından oldukça değerlidir.
Neler Yapılabilir?
Bu adaptasyon sürecini her çocuk için farklı olabilir. Ebeveynler olarak ilk günlerin zor geçeceğini baştan kabul etmeniz gerekir. Gelin birlikte bakalım.
1. Açık Bir İletişim Dili Benimseyin
Çocuk ile kurulan açık iletişim okula başladıktan sonra da devam etmektedir. Okuldan dönen çocuğa gününün nasıl geçtiğini sormak ile başlayabiliriz. Onu üzen ya da mutlu eden anlarını dinlemek, neler öğrendiğini merak etmek bu iletişimin bir parçası olmalıdır.
Bunu yaparken çocuğu sabırla dinlemeli, kendisini anlatmasına izin vermeliyiz. Çocuğa koşullu şekilde davranmaktan kaçınmalıyız. ‘Ağlarsan, üzülürsen seni almaya gelmem’ gibi cümlelerden kurmamaya özen göstermeliyiz. Başta da belirttiğim gibi açık bir iletişimi anlayışla yoğurmamız gerekecektir.
2. Bir Rutine Bağlı Kalmak Önemli
Okul döneminde çocuk belli bir rutine bağlı devam edeceğinden bu durumu evde de oluşturmak ve sürdürmek önemlidir. Okula başlamadan çocuğu alıştırmak için yapılan rutinler çocuğun okula adaptasyon sürecini hızlandıracaktır.
Örneğin belli bir zaman diliminde çocuğa kitap okumak, okula göre öğle yemek saatini düzenlemek ve ekran kullanımı kısıtlamak bu sürecin daha kolay atlatılmasını sağlayacaktır.
3. Uyku ve Beslenme Düzenine Dikkat Etmek Gerek
Okula adaptasyon sürecinde bozulan ilk rutinlerden biri uyku düzenidir. Çocuğun yaşadığı kaygı ve stres onu uykusuzluğa sürükleyebilir. Gece uyumamak sabahta kalkmamak için direnebilir. Bu yüzden ebeveynlerin istikrarlı olması şarttır. Unutmamak gerekir ki bir rutini yakalamak için öncelikle onu devam ettirmek gerekmektedir.
Beslenme düzeni için de aynı durum söz konusudur. Hafta sonu olsa bile kahvaltıları okul saatine yakın bir şekilde hazırlamak etkili olabilir. Çocuğun beslenme düzeni hem bedensel sağlığı hem de akademik başarısı üzerinde etkilidir.
4. Sürece Çocuklarınızı Dahil Edin
Çocuklar için ebeveyn desteği çok önemlidir. Böyle durumlarda çocuk anne babasına her şeyden daha çok ihtiyaç duyar. Bu süreci aile ile yürütmek faydalı olacaktır. Okul için gerekli olacak kırtasiye ve giyim alışverişini birlikte yapabilirsiniz.
5. Vedaları Kısa Tutun
İlk zamanlar çocuğun ailesinden ayrılması zor olacaktır. Bu yüzden vedaları kısa tutmaya özen gösterin.
6. Öğretmen İle İş Birliği Önemli
Çocuğun sınıf öğretmeni ile iş birliği yapmanız önemlidir. Siz çocuğu sadece evde gözlemlerken, öğretmen o çocuğu anda görmektedir. Bu yüzden sınıf öğretmeni ile sık sık iletişim halinde olmanız sağlıklı olacaktır.
Okula Adaptasyon Sürecinde Hangi Semptomlar Psikolojik Destek Gerektirmektedir?
Çocuğun okula adaptasyon süreci boyunca yaşadığı kaygı, okula gitme isteksizliği normalden fazla şekilde uzarsa bir problemden bahsedebiliriz. Bu sürecin uzamasının yanında öfke sorunları, gece korkuları, altını ıslatma gibi normal olmayan davranışlar için psikolojik destek almak gerekecektir.
Kaynakça
BAYSAL, E. A., OCAK, G., & Çalışkan, B. (2021). Okula, Çevreye ve Akranlarına Uyum Sorunu Yaşayan Öğrencinin Ortama. Dergipark:
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1566396 adresinden alındı
Yılmaz Genç, M., Aktaş Arnas, Y., & Özen Uyar, R. (2017, Kasım). Okul Öncesi Dönemde Çocuk, Ebeveyn ve Öğretmen Gözünden Okula Uyum Süreci.
