Yaşamın her alanında dengeli bir ilerlemenin ilk koşulu sağlığımızın yerinde olmasıdır. Fiziksel sağlığımız, ruh sağlığının temelini oluşturur. Hepimizin bildiği bu temel gerçek, DEHB’li bireylerde nasıl işliyor? DEHB’li birey, ruh sağlığını, mental sağlığını korurken fiziksel sağlık konusunda neler yapmalı? Sağlıklı bir bedenin yapı taşlarını onaran ve oluşturan uyku ile aramız nasıl?
Mental sağlığımız, karar alma süreçlerimizi etkiler. Dürtüsel davranışlarımızı tetikler. DEHB’li bireyin tetiklendiği alanları tanımları tanıması elbette çok önemlidir. Nerelerde tetiklendiğimize bakmadan önce fiziksel sağlığımızı gözden geçirmek, yaşadığımız günlük karmaşanın büyük bir kısmını düzenler.
DEHB davranışlarımızı düzenleme kararına yönelmeden önce fiziksel sağlığımı gözden geçirmeye karar vermiştim.
- Düzenli uyuyabiliyor muyum? Uyku hali tam beynimi ve bedenimi onaracak derinlikte mi?
- Uyku hijyenim için neler yapabilirim?
- Spor yapıyor muyum? Benim için uygun egzersiz programı hangisi? Sporumu düzenli hale getiriyor muyum?
- Rutin sağlık kontrollerini takip ediyor muyum?
Bu soruları kendime sorduğumda, içinde bulunduğum karmaşanın farkına vardım. Bu sorular, herkesin kendi rutinine bir parça efor koyarak kolaylıkla cevaplayacağı sorularken, benim birini yönetirken diğerini kaçırdığım anlardı. Ertelediğim diş kontrolü randevularım sonunda oluşan diş çürüklerim ve diş kayıplarım, sürekli alıp verdiğim kiloları ve buna eşlik edemeyen kıyafet düzenim, güneş koruyucularımı düzenli kullanmadığım için cildimde oluşan lekeler, sıklıkla ortaya çıkan alerjiler, defalarca başlayıp yarım bıraktığım egzersiz programları, bütün bunlar için harcadığım zaman, emek, para kayıpları, yaşadığım duygusal çöküş ve hayal kırıklığı birdenbire gözümün önünde içinden çıkılması güç bir karmaşa yığını olarak yükseliverdi. Bir süre sağlığıma dikkat edemeyen bu halimle kalakalmış yaşadığımı hatırlıyorum. Son derece esenliksiz bir halde, huzursuz bir görünümle kendimi sosyal olarak da izole etmeme ve geri çekilmeme neden oldu. Bu izole hal, mental sağlığımı da etkiliyordu. Arkadaşlarımı özlüyor, sosyal bağlarımın kopmasından korkuyor, bu donmuş halden bir an önce çıkmak istiyordum.
İlk Adımı Atmak: Fiziksel Sağlığı Düzenleme
Diş randevularımı alarak işe başladım. Randevu alıp doktora gidememenin oluşturduğu duygusal baskıyı iyi tanıdığımdan bu tuzağa düşmemeye karar verdim ve kendimi diş hekimine bizzat kendim götürdüm. Bu satırları okuyanların arasında son sözlerimin anlamını bilenler vardır. Herhangi bir randevu oluşturmak değil, o randevuya gitmek bizler için zordur. Diş tedavim devam ederken kullanılmayı bekleyen kutularca krem bana dermatoloğa gitmemi hatırlatıyordu, yüzümdeki güneş lekeleri işi cabası. Dermatoloğun alerjik yapılanma sebebiyle “Güneş koruyucu lazım, yaz kış, günde üç kez kullanmamı” söylediğinde ‘nasıl olacak’ sorusunun zihnimde alarm verdiği dün gibi aklımda. ‘Yaz kış günde üç kez’ kelimeleri karanlıklar içinde bir kapının üzerinde parlayan neon ışıklı sözcükler olarak zihnimde belirdi aniden. Yaz kış günde üç kez, nasıl olacak bu? Ben unutmadan? Kaygım yükseliyordu.
DEHB ve Karmaşanın Döngüsü
Bir şeyin ortası, orta yolu, dengesi konusunda bulanıklaşıyordum. Ya hep ya hiç, ya her bir fazla ya hep bir eksik. Düzenli uyuyamamışsam ertesi gün dikkatim dağınıktı. Dikkat dağınıklığım; unutmak, gözden kaçırmak, karıştırmak demekti. Hepsi beni yorgun ve bitkin bırakıyordu. Uykusuz ve bitkin olduğumda kaygım yükseliyor, kaygım yükseldikçe duygusal yeme davranışım artıyor, yedikçe kilo alma korkusuyla ikincil kaygı alanım açılıyordu. İkincil kaygı durumu ile baş etmeye çalışmak ve burada enerji harcamak, diğer alanları düzenlememi zorlaştırıyordu. Bütünsel değerlendirdiğimde biri diğerinden ayrılmıyor, yoğurdukça şekil almaktan uzaklaşan bir hamur gibi elimin altında çoğalıyordu.
Bir an durdum, içinde bulunduğum tabloyu gözden geçirdim. Düzenleme davranışlarım devam ederken kaygım da yükseliyor. Kabul. Sağlığımı düzenleme çabasını devam ettiren ben ile bu çabayı sürdürmek konusunda kaygılanan ve karmaşaya düşen ben, aynı ben. Kabul. Kendimle çelişmiyorum, içinde bulunduğum dinamik böyle. Şimdilik. Kararlı biçimde ilerledikçe bu dinamik değişecek. Kabul.
Böyle bir aşamada kendimizi yargılamadan kabul etmek, kendi kendimize vereceğimiz en iyi destektir. Bunu görmek, kendimi anlamama ve durumu netleştirmeme yardım etti. Net bir zihinle algı ve yatışmış bir duygu durumu, bizi kendimize daha kolay yaklaştırıyor. Kendimize yaklaştığımızda kendimizi revize etmek ve kendimizden yana kararlar almak mümkün.
DEHB ile Yaşam: Sağlığı Yönetmek
Şunu hatırladım, niyetim DEHB ile birlikte yaşamayı öğrenmekti. Bugüne kadar DEHB’nin varlığını bilmeden aldığım önemli kararlarda gördüğüm zararı en aza indirmek benim için önemliydi. Şimdi DEHB’li kişi olarak öncelikle sağlığımı yönetmek için adımlar atıyordum. Fiziksel sağlığım, mental sağlığım, ruh sağlığım kendi aralarında dengede olduğunda hayat kalitem yükseliyordu. Özellikle sağlık alanında yükselen hayat kalitesi, bizi güven duygusuyla güçlendirir. Kendi sağlığının tam ve bütün haline güvenen insan, hayatta daha güçlü kararlar alabilir.
Sevgili Okur: Kendinizi Gözden Geçirin
Hayatımızı yenir bir yöne çevirerek önemli kararlar almadan önce aşağıdaki soruları kendimize yöneltmeniz, kendinizi gözeterek ilerlemenize destek olabilir:
- Uyku sağlığım nasıl? Bedenimi besleyen uykuyu her gün uyuyabiliyor muyum?
- Fiziksel sağlığımda kendime bakım vereceğim, düzenleyeceğim neler var? Bu konuda neler yapacağım?
- Değişen duygu durumlarımı takip edebiliyor muyum? Olumsuz duygularım karşısında kendime karşı tutumum nasıl?
- Mental sağlığımı destekleyen aktiviteleri düzenli yapıyor muyum?
Hepimizin hayat kalitesinin yükseleceğine olan inancımı koruyorum. Bu yolda atacağımız her adımı şimdiden destekliyor ve sizleri kendinizi gözetecek her türlü sağlıklı adıma teşvik etmekten gurur duyuyorum. Bir sonraki yazımda bu süreçte gözden kaçırdıklarımız üzerinde duracağım. Gözden kaçırdıklarımızı yakalamak konusunda heyecanlıyım. Görüşmek üzere.
