Bu makalede, son yıllarda hem dünyada hem ülkemizde çığ gibi büyüyen ve büyük bir problem haline gelen “Ev Genci” konusunu ele alacağız. Dünya literatüründe bilinen adı (NEET) “Not in Education, Employment, or Training” olan bu kavram, dilimize “Ne İstihdamda Ne Eğitimde Ne Mesleki Eğitimde Olmayanlar” olarak çevrilebilir. Bu kişilerin yaşları 15-24 arasında değişmektedir. Ev gençleri, aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Aktif ev gençleri, kendilerine iş imkânı yaratılması halinde çalışmaya hazır olan kısmı temsil etmektedir. Pasif ev gençleri ise hali hazırda okumayan ve çalışmayı da düşünmeyen kısmı temsil etmektedir. 2023’te yapılan çalışmalara göre nüfusumuzun %24,2’si ev genci olarak tanımlanmaktadır (T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2023). Literatürde bu konuyla ilgili çalışmaların çoğu sorunun ekonomik ve sosyolojik boyutlarına odaklanmıştır. Bu makalede ise bu problemin psikolojik açıdan incelemesi yapılacaktır.
Ev Gençlerinin Psikolojik Durumları
Ev gençleri, genelde toplum hayatında olmayan, çalışmayan, evde bulunan ve bunun yanı sıra sosyal dışlanmışlık yaşayan kişilerdir. Elbette bu durumun ev gençlerinin zihinsel sağlığını olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır. Çolak ve Yavuzer’e (2020) göre bu grubun üyeleri daha sık depresyon, kaygı bozuklukları, yalnızlık ve umutsuzluk belirtileri göstermektedirler. Depresyon ve kaygı bozukluklarının yanı sıra, öfke kontrol bozukluğu, intihar ve kendine zarar verme davranışları da ev gençlerinde görülebilmektedir. Bu durum birçok dolaylı veya doğrudan neden ile ortaya çıkmaktadır. Bu nedenlerden bazıları; iş hayatından uzak kalınması, kişinin potansiyelini gerçekleştirememesi, aşırı korumacı aileye sahip olma (konfor alanından çıkamama), sosyal hayattan izole olunması şeklinde sıralanabilir. Bu gibi sebepler, bu grubun içinde yer alan kişilerde yetersizlik, umutsuzluk, değersizlik ve öz güven eksikliği gibi duygulara sahip olma durumunu ortaya çıkarabilmektedir.
Sosyal Bağların Zayıflaması
Ev gençleri, iş hayatında olmadıkları gibi sosyal hayatta da var olamamaktadırlar. Maddi imkânsızlıklar, sosyal medya kullanımının yeterli gelmesi ve gerçek sosyal etkileşime ihtiyacın azalması gibi durumlar, kişilerin sosyal bağlarının kopmasına ve sosyalleşme fırsatlarından yoksun kalmalarına neden olabilmektedir. Bu durum ev gençlerinde sosyal becerilerin azalmasına hatta körelmesine neden olmakta, bunlara ek olarak sosyal izolasyon kişilerde yalnızlık hissinin artmasına ve depresif ruh halinin ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir (Bélanger & Fuchs, 2019). Ek olarak, NEET gençlerinin aile ortamında çok fazla vakit geçirmeleri, aile üyeleri arasında uyumsuzluk yaratabilmekte ve aile içi ilişkileri bozucu yönde bir etki oluşturabilmektedir.
Aile ve Çevresel Faktörlerin Etkisi
NEET gençlerinin psikolojik durumlarını etkileyen en önemli faktörlerden biri aile ve aile ortamıdır. Ailenin ekonomik durumu, kültürel yapısı, eğitim durumu vb. faktörler bireyin psikolojik sağlığını etkilemektedir. Görece düşük sosyo-ekonomik statüye sahip ailelerde yaşayan gençler sosyal destek, eğitim ve risk alma gibi konularda noksanlık yaşayabilmektedir. Ailelerin NEET gençlerine yönelik sahip olduğu yüksek veya düşük beklentiler de bu gençlerin kendilik algılarını etkileyerek kaygı ve öz saygı seviyelerinde bir dengesizlik oluşturabilmektedir. Aile içinde yaşanan çatışmaların sonucunda aile içi desteğin azalması durumu da yine bu gençlerin psikolojik sağlıklarını etkileyen faktörler arasındadır.
Çevresel faktörler de ev gençlerini etkileyen önemli etkenlerdendir. Toplumun ev gençlerinden beklentileri, bu gruptaki bireylerin aşırı baskı hissetmesi ve sonucunda kendilerini yetersiz görmesi ile sonuçlanabilmektedir. Sosyal dışlanmışlık, bu grubun üyelerinin öz saygısını olumsuz yönde etkileyerek kendilik algılarını ciddi anlamda bozabilmektedir (Çolak, 2020).
Psikolojik Yardım ve Destek
NEET gençleri psikolojik problemler ile nasıl baş edebilirler? Bu konuda bireylerin yanı sıra toplumun da desteği oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Psikolojik destek almak; bireylerin bu süreçten güçlenerek çıkmalarına olanak sağlayabilir. Ayrıca toplum destekli rehabilitasyon çalışmaları ve programlar, bu gruptaki bireylerin kendilerini topluma daha entegre hissetmelerine yardımcı olacaktır. Buna bağlı olarak sosyal etkileşim ve çevresel uyum becerilerinin artması, NEET gençlerinin psikolojik iyi oluşlarına katkı sağlayacaktır. Ev gençlerinin topluma kazandırılmasındaki bir diğer yöntem ise eğitim ve istihdam fırsatlarının arttırılmasıdır. Diploma odaklı eğitim yerine yetenek odaklı eğitim, gençlerin kariyerlerinde daha başarılı olmalarını sağlayabilir. Bu da elbette ev gençlerinin umutlarının yeşermesine, potansiyellerini gerçekleştirmelerine, sosyalleşmelerine ve kendilik algılarının iyileşmesine yardımcı olacaktır.
Sonuç
Dünya her ne kadar NEET gençlerinin problemlerini ağırlıklı olarak finansal ve sosyolojik olarak değerlendirse de, bu gençler ciddi psikolojik problemler ile de karşı karşıya kalmaktadırlar. Daha sağlıklı bireyler ve dolayısıyla sağlıklı bir toplum için ev gençlerine psikolojik destekte bulunulması önem arz etmektedir. Bunun için bireysel psikolojik destek, rehabilitasyon, aile içi destek ve yönlendirme, eğitim ve istihdam konularında yardımlar öncelenmelidir. Toplumun içinde var olabilen, problem çözebilme becerisine sahip, mental sağlıklarına kavuşmuş bireyler için toplum bilinciyle çalışılması, çözüme giden en önemli yoldur.
Kaynakça
- Bélanger, A., & Fuchs, D. (2019). Youth and social isolation: Understanding NEETs and their psychological well-being. International Journal of Social Welfare, 28(1), 45-60. https://doi.org/10.1111/ijsw.12345
- Çolak, M. (2020). The psychological impact of being NEET: A case study on youth in Turkey. Social Psychology Journal, 12(3), 100-112. https://doi.org/10.1080/14616734.2020.1762635
- Çolak, M., & Yavuzer, R. (2020). Psychological problems and coping strategies of NEET youth. Journal of Youth Studies, 34(2), 58-72. https://doi.org/10.1037/psy0000461
- Koç, B., & Gezgin, F. (2018). Türkiye’de eğitimde ve istihdamda olmayan gençlik üzerine yapılmış çalışmalara ilişkin bir değerlendirme. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(2), 275-294. https://doi.org/10.16953/sbd.4131539
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf sayfasından erişilmiştir.
