Sadakat denildiğinde çoğu kişinin aklına genellikle fiziksel bağlılık gelir. Partner dışında biriyle bedensel yakınlık kurmamak, geleneksel ilişkilerin temel sadakat anlayışını oluşturur. Ancak günümüzde ilişkiler yalnızca bedenlerle değil, aynı zamanda zihinlerle de kurulu rol oynamaktadır. Bu nedenle çiftlerin karşılaştığı sorunlardan biri de “zihinsel sadakat”tir.
Zihinsel tek eşlilik, sadece fiziki eylemler değil, düşünceler ve duygular üzerinden kurulan bağlılığı da içerir.
Zihinsel Tek Eşlilik Nedir?
Zihinsel tek eşlilik, kişinin romantik ilişkisinde yalnızca fiziksel sadakat göstermesiyle kalmayıp, düşünsel ve duygusal düzeyde de partnerine bağlı kalması anlamına gelir. Bu bağlılık; başkalarına duygusal ilgi duymamak değil, o ilgiyi nasıl yönettiğimizle ilgilidir.
İnsan doğası gereği çeşitli duygular hissedebilir; fakat zihinsel tek eşlilik, bu duyguların farkında olup, onları ilişkiye zarar vermeyecek şekilde yönetebilme becerisidir (Baumeister & Leary, 1995).
Bağlanma kuramının kurucusu olan John Bowlby, bireylerin erken çocukluk deneyimlerinin, ilişkilerdeki bağlılık biçimlerini belirlediğini söyler. Güvenli bağlanma geliştiren bireyler, ilişkilerinde hem fiziksel hem duygusal sadakati sürdürme konusunda daha başarılı olurlar (Bowlby, 1988). Zihinsel tek eşlilik de bu güvenli bağ sayesinde daha sağlıklı gelişebilir.
Romantik bağlanma üzerine çalışan Helen Fisher ise, aşkı üç nörokimyasal sistem üzerinden açıklar: cinsel dürtü, romantik aşk ve bağlılık. Bu üç sistem bir arada çalıştığında, bir ilişki hem bedensel hem zihinsel açıdan istikrar kazanır. Fisher’a göre, sadece bedensel sadakat yeterli değildir; bireyin zihninde ve duygularında da partneriyle bütünleşmesi, romantik bağlılığı sürdüren en önemli etkendir (Fisher, 2004).
Sadece tutkuya dayalı ilişkiler geçici olabilirken, bağlılık ve yakınlığın ön planda olduğu ilişkiler daha uzun ömürlüdür. Zihinsel tek eşlilik, işte bu bağlılık ve yakınlık bileşenlerinin gerçek anlamda yaşanmasıyla mümkündür (Sternberg, 1986).
Baumeister ve Leary, insanların temel psikolojik ihtiyaçlarından birinin “ait olma” arzusu olduğunu savunur. Bu ihtiyaç karşılanmadığında, birey başka kişi veya hayallere zihinsel yatırım yapabilir. Ancak bu yatırım, mevcut ilişkide bir mesafeye ve duygusal kopuşa yol açabilir. Bu yüzden zihinsel sadakat, aidiyet ihtiyacının doyurulduğu bir ilişkinin doğal sonucu olarak da görülebilir (Baumeister & Leary, 1995).
Zihinsel Bağlılığı Zorlayan Günümüz Etkenleri
Zihinsel sadakati sürdürmek, günümüz ilişkilerinde giderek daha fazla çaba gerektiren bir konu haline gelmiştir. Bu süreci zorlaştıran birçok faktör bulunmaktadır:
-
Sosyal medya ve dijital dünya: Özellikle eski ilişkilerle devam eden etkileşimler veya flört içerikli dijital platformlar, kişilerin zihinsel bağlılığını zedeleyebilir.
-
İletişim eksikliği: Partnerler arasında yeterli duygusal yakınlık kurulamaması, bireyin zihinsel kaçışlara yönelmesine neden olabilir.
-
Kapanmamış geçmişler: Önceki ilişkilerden kalan duygusal izler, zihinsel olarak hâlâ başka birine bağlı olma hissi yaratabilir.
-
Kendini tanımama: Duygusal ihtiyaçlarının farkında olmayan birey, partneri dışında alternatifler arayabilir ya da zihninde idealize ettiği bir “ilişki modeli” yaratabilir.
Bu etkenler, fiziksel sadakat ihlal edilmemiş olsa bile, ilişkide güven kaybı yaratabilecek zihinsel sadakatsizlik riskini artırabilir.
Sosyal medya, flört uygulamaları ve hızla değişen toplumsal normlar, zihinsel sadakati korumayı zorlaştırabiliyor.
Oysa bir ilişkide zihinsel bağlılık, sürekli çaba ve farkındalık gerektirir.
Gerçek Sadakat Zihinle Başlar
Zihinsel tek eşlilik, ilişkilerde yalnızca fiziksel sadakatle yetinmeyip, düşünce ve duygu düzeyinde de partnerle bağlı kalmayı içerir.
Bu bağlılık, kuramsal olarak hem bağlanma hem de romantik ilişki teorileriyle desteklenmektedir.
İlişkide güven, açık iletişim ve duygusal yakınlık arttıkça, zihinsel sadakat de güçlenir.
İlişkilerde başarı, sadece bedenlerin değil, aynı zamanda zihinlerin ve kalplerin de aynı yöne bakabilmesinden geçer.
Gerçek sadakat; sadece “ne yapmadığınla” değil, “neye yönelmediğinle” de ilgilidir.
Kaynakça
Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497–529. https://doi.org/10.1037/0033-2909.117.3.497
Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent-child attachment and healthy human development. Basic Books.
Fisher, H. (2004). Why we love: The nature and chemistry of romantic love. Henry Holt and Company.
Sternberg, R. J. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 93(2), 119–135. https://doi.org/10.1037/0033-295X.93.2.119
