Bize ait kişisel sınırlar bulunmaktadır. Kişisel sınırlar, bireyin kendisini diğer bireylerden ayırdığı ve neye izin verip vermediğini belirlediği sınırlardır. Bu sınırlar fiziksel, sosyal, duygusal ve zihinsel alanlarda olabilir. Kişisel sınırlar bireyin tercihlerini, kendi değerlerini ve ihtiyaçlarını korumasına yardımcı olur.
Kaç Tür Kişisel Sınır Vardır?
- Fiziksel Sınırlar: Bedenimize, kişisel alanımıza rahatsızlık ya da zarar veren davranışlardan korunmak için koyduğumuz sınırlardır. Örneğin, istemediğimiz birinin bize sarılması gibi.
- Duygusal Sınırlar: Diğer bireylerin sözleri ya da davranışlarıyla hissettiğimiz duygusal rahatsızlığı önlemek amacıyla koyduğumuz sınırlardır. Örneğin, bir birey sürekli size hakaret ediyorsa duygusal sınırınızı aşmış olur.
- Zihinsel Sınırlar: Kendi değerlerimizi ve düşüncelerimizi korur. Örneğin, başkalarının düşüncelerini sorgulamadan kabul etmek gibi.
- Sosyal Sınırlar: Başkalarının taleplerine ne zaman evet veya hayır diyeceğimizi belirleyen, diğer bireylerle olan ilişkilerimizi çizdiğimiz sınırlardır. Örneğin, bir kişinin aşırı samimi davranarak sosyal sınırını aşması gibi.
Sağlıklı sınırlar bizim için önemlidir. İkili ilişkilerimizde, aile ilişkilerinde, iş ilişkilerinde önem arz etmektedir. Sınırlar bizim için hayır diyebilmeyi de getirir. Sınırlarımız olduğunda daha rahat hayır diyebiliriz. Sınır koymak bazı bireyler için daha zor olabilir. Çocukluğumuzun, karakterimizin de sınır koyma ile bağlantısı vardır. Peki kişisel sınırların bizim için nasıl bir yararı olur?
Sağlıklı Kişisel Sınırların Yararı
- Kendine saygı ve özgüven: Sağlıklı kişisel sınırları bireyler de kendi sınırlarını koydukları ve korudukları için bu durum kişilere önemli olduklarını hissettirir. Kendilerini güvende hissederler. Kendilerine olan duyguları da artar.
- Sağlıklı ilişkiler: Kişisel sınırlar belli olduğu için açık iletişim gerçekleşir. Kişiler arasındaki çatışmaların da azalmasını sağlar. Sağlıklı sınırlar net ve açık olacağı için çatışmalar da azalmış olacaktır.
- Stres ve kaygının azalması: Sınırlar korunduğu için diğer insanların davranışlarının maruz kalınan kaygı ve stresi azaltır. Çizilmiş sınırlar olduğu için, yapılacak davranışlara da stres ve kaygı az olur.
- Kişinin kendini tanımasına ve anlamasına: Kişi kendini daha tanır ve anlar. Sınırlar ile kendi ihtiyaçlarını, arzularını, değerlerini daha iyi anlar.
- İş performansı: Sınırlarla birlikte iş yükünün dengesi, zaman yönetimine katkı sağlar.
Sağlıklı Sınırların Özellikleri
- Esneklik: Kişilerin ihtiyaçları, beklentileri ve çevrelerine göre esnek sınırlar gösterebilir. Sınırlar ayarlanabilir.
- Açıklık: Sağlıklı sınırlarda açık bir iletişim kurulması sağlanır. Bu sınırların ne olduğu ve neden belirlendiğini açıklamamıza yardımcı olur.
- İş birliği: Sağlıklı sınırlar diğer bireylerin sınırlarına saygı gösterilerek yapılır.
- Kendine güven: Sağlıklı sınırlar bireylerin kendini bilmesine ve tanımasına yardımcı olur.
- Diğerleriyle uyumlu olma: Sağlıklı sınırlar diğer bireylere saygı gösterilerek belirlenebilir.
- Kendi sorumluluğu: Sağlıklı sınırlar, bireyin kendi sorumluluğunda belirlendi. Birey kendi sınırlarını belirleme ve sınırlara saygı gösterme konusunda kendisi sorumludur.
- Doğru zamanlama: Sağlıklı sınırların belirlenmesi için bireylerin hazır olduğu zamanlarda önemlidir.
Sağlıklı Sınır Çizme Becerilerinizi Geliştirmek İçin
- Kendinizi tanıyın: Kendinizi tanımak, ihtiyaçlarınızı bilmek sağlıklı sınırlar belirlemekte önemlidir.
- Açık ve net bir şekilde ifade edin: Sınırlarınızı belirlerken açık ve net ifade edip açık ifadeler kullanmak.
- Kendinize zaman tanıyın: Kendinizi zorlamadan küçük sınırlarla başlayın sonrasında sınırlarınızı genişletebilirsiniz.
- Kendinize güvenin: Sınır ve kararlarınızın arkasında durun.
- Empati kurun, empati: Empati kurarak diğer kişilerin duygularını ve davranışlarını anlayabilirsiniz.
- Desteğe başvurun: Sağlıklı sınır çizmeyi her zaman tek başına yapamayabilirsiniz. Ailenize, arkadaşlarınıza veya terapiste başvurabilirsiniz.
Sağlıklı sınırlar çizmek sizin elinizde, siz inşa edeceksiniz. Sınır çizmek zamanla geliştirilebilen becerilerdir. Zamanla ve kararlı olarak geliştirebilirsiniz. Sağlıklı sınırlar için bir o kadar önemli olan da hayır diyebilmektir. “Hayır” diyebilmek sağlıklı sınırlar koyabilmenin ve kendi ihtiyaçlarını koruyabilmenin temel bir parçasıdır. Ancak, birçok insan için “hayır” demek zorlayıcı olabilir. Hayır diyemedikleri için de istemedikleri durumları da kabul etmek zorunda kalabilirler. Hayır demek, kişisel sınırlarımızı korumak, özsaygıyı arttırmak, stres seviyesini azaltmak ve sağlıklı ilişkiler kurmak için önemlidir. Bunun yanında hayır demenin zorlukları da vardır. Hayır dediğimizde bazı bireyler de karşı tarafta hayal kırıklığı yaşatabileceklerini düşünerek suçluluk duygusuna kapılabilirler. Başkaları tarafından sevilmek ve dışlanmaktan korktukları için hayır diyemezler ve bu durum onaylanma ihtiyacını getirebilir. Bazı bireyler de çatışmadan kaçınmak için hayır diyemezler. Kendi değer ve ihtiyaçlarına güvenmeyenler hayır diyemeyebilirler.
Hayır Diyebilme Becerisini Geliştirme Yöntemleri
- Kendi değerlerinizi ve ihtiyaçlarınızı belirleyin: Birey için neler önemli, nelere tahammül edebilir bunu bilmek hayır demeye yardımcı olur.
- Açık ve net olun: Hayır demenizin nedenini kısa ve net bir şekilde açıklayın.
- Alternatifler sunun: Hayır dedikten sonra karşı tarafa alternatifler sunabilirsiniz.
- “Hayır” demeyi pratik edinin: Küçük taleplere hayır demek ile başlayın, zamanla daha büyük taleplere hayır deme becerinizi geliştirebilirsiniz.
- Kendinize karşı şefkatli olun: Herkesin sınırı olduğunu ve kendi ihtiyaçlarınızı koruma hakkı olduğunu unutmamız gerek. Birey hayır dediğinde suçluluk veya endişe hissettiğinde kendisine karşı şefkati unutmaması gerekir.
- Profesyonel yardım: Birey hayır deme konusunda ciddi problemler yaşıyorsa terapist desteğine başvurabilir.
Sağlıklı sınır çizmek ve hayır diyebilmek birbirleriyle iç içedir. Hayır diyebildikçe sağlıklı sınırlar koyabiliriz. Unutmayın, sağlıklı sınır ve hayır diyebilmek için karar verip başlayabilirsiniz.
