2025 yapımı Netflix mini dizisi Adolescence (Ergenlik), yalnızca bir cinayeti konu almaktan ziyade ergen psikolojisini, aile ve akranların suça eğilimdeki önemini, toksik erkeklik kavramını ve adalet sistemini oldukça farklı açılardan ele alıyor. Konusuyla olduğu kadar sinematografik olarak da izleyiciyi ekrana kitlemeyi başarmıştır. Dizinin bütün bölümleri kesintisiz olarak tek kamerayla çekilmiştir. Bu sayede karakterlerin yanındaymışız gibi hissedip onların iç dünyasına tanık oluyoruz.
Dizide 13 yaşındaki Jamie Miller, sınıf arkadaşı Katie’yi öldürmekle suçlanıyor. Dizi boyunca hem sorgulama sürecini, hem psikologla yaptığı seansı, hem de ailesinin psikolojik durumunu gözlemleyebiliyoruz. Peki, Jamie neden bu noktaya geldi?
Suça Sürüklenen Çocuk Nedir?
Türk Ceza Kanunu’na göre “suça sürüklenen çocuk”, henüz reşit olmamış bir bireyin, kanunlara göre suç sayılan bir fiili işlemesi ya da işlemiş olduğunun iddia edilmesi durumunda kullanılan hukuki bir ifadedir. Adli psikoloji açısından ise bu tanım çok daha kapsamlıdır. Bu çocuklar yalnızca bir suç eyleminin faili değil; ihmalin, bastırılmış duyguların, bozulmuş aile yapılarının ve toplumsal etiketlemenin kurbanı olabilirler.
Adolescence dizisinde Jamie’nin davranışları planlı bir cinayetten çok, derin bir yalnızlığın ve görmezden gelinmişliğin sonucudur. Dolayısıyla adli psikoloji, Jamie gibi çocukları anlamak için onların içinde bulundukları psikososyal bağlamı, gelişimsel özellikleri ve yaşadıkları çevresel stresi dikkate alır.
Akran Baskısının Etkisi
Ergenlik, bireyin kimliğini oluşturmaya başladığı ve dış çevreden aldığı geri bildirimlerle kendi değerini şekillendirdiği kritik bir dönemdir. Bu süreçte akran ilişkileri temel belirleyicilerden biri hâline gelir. En önemli hedeflerden biri, kendini içinde bulunduğu topluma kabul ettirebilmektir.
Ergenler kimi zaman kendini kabul ettirebilmek uğruna hiç istemedikleri şeyleri yapabilirler; kendi düşünceleri öyle olmasa bile akranlarına göre şekillenip o düşünceye gerçekten inanabilirler. Jamie, okuldaki sosyal reddedilmeden ve sosyal medyadan uğradığı zorbalıktan zarar görüp suça yatkın hâle gelmiştir.
Fark Edilmeyen Tehlike: Toksik Erkeklik ve Incel Kültürü
Jamie’nin çevresinde “toksik erkeklik” olarak adlandırabileceğimiz bir zihniyet hâkimdir. Erkekliği güç, kontrol ve üstünlük arzusuyla tanımlarlar, bu tanımların dışında olanları dışlarlar. Bu bakış açısı kadın düşmanlığına zemin hazırlayan ve ergen erkeklere şiddeti öğreten bir zehirdir.
Dizide psikologla yapılan görüşmede, terapist Jamie’ye erkeklik tanımları hakkında soru sorduğunda oldukça rahatsız olmuş ve bunu öfkeyle karşılamıştır.
Kendini cinsel ve romantik anlamda istenmeyen hisseden erkekleri tanımlayan incel kültürü (involuntary celibate – istemeden bekar kalan), özellikle günümüzde bilinçlenmemiz gereken bir meseledir. Reddedilme veya reddedilme ihtimaline karşı oluşan bir öfke, kadınlara yöneltiliyor ve şiddete sebep oluyor. Ülkemizde bu kültür, sosyal medyanın etkisiyle korkunç bir hızla yayılmakta ve hepimizin bilinçlenmesi gereken bir mesele hâline gelmiştir.
Bu kültürün vahim bir örneği, İstanbul’da Ayşenur Halil ve İkbal Uzuner’i öldürdükten sonra intihar eden 19 yaşındaki Semih Çelik oldu. Semih’in, sosyal medyada aktif olan Turkİnceller gibi gruplarla bağlantılı olduğu ve bu platformlarda kadınlara yönelik nefret söylemleri ile şiddet çağrılarına maruz kaldığı ortaya çıktı.
Dizide ise Jamie’nin Katie tarafından “incel” şeklinde sosyal medyada linç edilmesi ve Katie tarafından açıkça reddedilmiş olması, ona karşı olan öfkesini gösteriyor. Adolescence’da bu kültürden bahsedilmesi toplumsal açıdan çok önemlidir. Çünkü günümüzde çoğu ebeveyn sosyal medyanın çocuklar üzerindeki etkisinin farkında bile değil. Incel ve onun gibi pek çok zihniyet bulunmakta; ergenler bu tarz siber zorbalıktan korkunç düzeyde etkilenmektedir.
Aile Ne Kadar Farkında?
Dizinin son bölümünde anne ve babanın kendi ebeveynliklerini sorguladıkları bir sahne izliyoruz. Jamie’nin odası bakıldığında çok normal bir genç odası ve ailesi onun odasında “güvende” olduğunu düşünüyor. Ancak sormamız gereken asıl soru şu: Maruz kaldığı o medya ne kadar güvenli?
Burada, dijital dünyanın tuzaklarına vakıf olmamaktan kaynaklanan bir ebeveyn eksikliği söz konusu. Evet, temel sorun Jamie’nin akranlarının sosyal medya aracılığıyla yaptığı bir dayatma, ancak ailesinin daha yakından gözlemleyip neler yaşandığını takip edebilmesi de gerekirdi.
Dizide Jamie’nin babasının da bahsettiği gibi, iyi bir ebeveyn olmanın “şiddet uygulamamak, çocuğa alan tanımak vb.” şeyler olduğu doğru olsa da, jenerasyona hâkim olup çocuğun dijital dünyada nelere maruz kaldığı da kontrol edilmelidir. Yani, odalarında “güvenli” sandığımız çocukların hayatları küçücük bir ekran üzerinden değişebilir.
Adolescence, ebeveynlerin çağın farkında olmadığını da çarpıcı bir şekilde işliyor. Cinayeti araştıran dedektifin oğlu, babasına o yaş grubunun yaptığı zorbalıkları, sosyal medyada atılan her bir emojinin anlamları olduğunu ve incel kültürünü açıklıyor. Bu sahne, başarılı bir dedektif bile olsa bu sorunları fark edememe sebebinin, yetişkinlerin jenerasyonu takip edememesi olduğunu gözler önüne seriyor.
Etiketin Ötesinde, Çocuğu Görmek
Çocuklar suça doğmazlar; içine doğdukları çevre, onları zamanla şekillendirir. Jamie Miller bir suç işledi, evet. Ancak Adolescence bize sorumluluğu yalnızca Jamie’ye yüklemenin, onun etrafındaki sistemsel boşlukları göz ardı etmek anlamına geldiğini gösteriyor.
Temelde verdiği mesaj ise, ne kadar iyi ebeveyn olduğumuzu düşünsek de böyle bir olay her ailenin başına gelebilir. Ebeveynlerin üzerine düşen, hızla değişen çağı yakalayıp çocuklarını doğru bir şekilde gözlemlemektir. Bu da yalnızca klasik ebeveynlik değil; dijital ebeveynlik becerilerinin geliştirilmesiyle mümkündür.
