Eğitimciler olarak, her öğrencinin sınıf içinde ve sınıf dışında birbirinden farklı olduğunu, öğretmenlerinden beklentilerinin bambaşka olduğunu biliyoruz. Kimi öğrenci öğretmeniyle sıcak bir ilişki kurmak isterken, kimi öğrenci sınırlarını net şekilde çizer ve öğretmeninden de aynı davranışı bekler. Kimi öğrenciye tek bir bakış yeterken, kimi öğrenciyle uzun uzun konuşmak gerekir. Öğrencilerin beklentilerini farklılaştıran, onlara yaklaşımımızı şekillendiren unsurlardan belki de en önemlisi, kişiliğin değişmez yapısı olan mizaçtır.
Mizaçlar doğuştan gelir, kişinin hayatı algılamasında, olaylara karşı geliştirdiği bakış açılarında süzgeç görevi görür. Her birimiz hayatı ve yaşadıklarımızı mizacımız çerçevesinde değerlendiririz. Öğrencilerin mizaçlarını bilmek, öğrencilik tiplerini anlamada biz eğitimcilere kolaylık sağlar.
Mükemmeliyetçi Öğrenci (Tip 1)
Mizaç 1 kişilik yapısına sahip öğrenciler ideallerine sadık, diğer öğrencilere göre daha titiz ve düzenli olurlar. Mizacı 1 olan öğrenciler kuralların dışına çıkmazlar. Ebeveynlerinin ve öğretmenlerinin beklentilerini karşılamakta zorluk çekmezler, ödevlerini eksiksiz yapan, sorumluluklarını zamanında yerine getiren öğrencilerdir. Mizaç 1 öğrencilerin korkularından biri hata yapmak ve akabinde bu hatanın fark edilmesidir. Bu sebepten, diğer mizaç tiplerine göre kendilerini eleştirirken daha sert olabilirler. Hata yapmak onlar için yoğun suçluluk hissetme sebebidir. Eğitimciler olarak, Mizaç 1 öğrencilere destekleyici yaklaşmalı, hata yaptıklarında eleştirel dil kullanmaktan kaçınmalıyız. Hata yapmanın da öğrenme sürecinin bir parçası olduğu mesajını verebilmemiz, kendilerini rahat hissetmelerini sağlayacaktır.
Yardımsever Öğrenci (Tip 2)
Hayattaki temel arayışı sevilmek ve kabullenilmek olan Mizaç 2 kişiler, öğretmenlerinin de onlara samimi ve sıcakkanlı davranmasından hoşlanır. Arkadaşlarına karşı fedakâr ve uyumlu bir tavır içinde olurlar, “hayır” demekte zorlanabilen Mizaç 2’ler, sınırlarını net şekilde çizmekte zorluk çekebilirler. Öğretmenler olarak, Mizaç 2 öğrencilerin bireysellik kazanmasına rehberlik etmek büyük önem taşıyor.
Başaran Öğrenci (Tip 3)
Hırslı yapılarıyla sınıf içinde öne çıkan Mizaç 3’ler, öğrencilikte temel motivasyonlarını başarı hissi üzerine kurarlar. Hedeflerine ulaşmak için sistemli şekilde çalışırlar ve sınıf içinde ön planda olmak onlar için önemlidir. Sınavlardan ve ödevlerden aldıkları notların yüksek olması için çalışırlar. Mizaç 3 öğrencilerin derslerine ve başarıya olan bu bağlılıkları öğretmenlerin hoşuna gitse de, başarısızlık yaşamaları durumunda hissedecekleri olumsuz duyguları en aza indirmek için öğrencilerin sonuçtan ziyade sürece odaklanmalarını sağlamak ve gösterdikleri çabanın da başarı kadar kıymetli olduğunu vurgulamak öğretmenlere düşen bir görev. Bu noktada, başarıdan ziyade sürece ve verilen emeğe odaklanan bir yaklaşım sergilemek, Mizaç 3 öğrenciler için daha iyi olacaktır.
Romantik Öğrenci (Tip 4)
Sınıfın içindeki minik sanatçılar, hayalgücü yüksek, kendine has özellikleriyle Mizaç 4’ler… Kendini özgün şekilde ifade edemeyeceği derslerde sıkılabilen, ders esnasında hayallere dalabilen öğrenci tipleri. Mizaç 4’ler duygusal olarak iniş çıkışları diğer öğrencilere kıyasla daha fazladır. Bazen “kimse beni anlamıyor” hissini yoğun yaşadıklarından, eğitimciler olarak onları anladığımızı ve oldukları gibi kabullendiğimizi ifade edebilmemiz çok mühim.
Gözlemci Öğrenci (Tip 5)
Toplumda nadir rastlanan Mizaç 5’ler, sınıf ortamında da meraklı yapılarıyla ve titizlikle her şeyi gözlemleyen bakışlarıyla dikkat çekerler. Grup çalışmalarından ziyade bireysel ödevlerde ve çalışmalarda daha istekli olurlar. Sınıfların sosyal kelebeği değillerdir belki, çünkü sınırlarına saygı duyulmasını beklerler ve yüzeysel ilişkilerden kaçınabilirler. Meraklı oldukları konularda derinleşmeyi severler. Öğretmenler olarak onların kendilerini rahat ifade etmelerine olanak tanımak gerekir; onların alanlarına ve bireyselliklerine saygı duyulduğunda daha mutlu olduklarını görebiliriz.
Sorgulayıcı Öğrenci (Tip 6)
Mizaç 6 öğrencilerin temel arayışı güvendir. Yeni bir ortama girdiklerinde, yeni bir öğretmenle tanıştıklarında kaygılanabilen, temkinli yaklaşan öğrenciler olarak tanımlayabiliriz. Kuralların net olması onları da rahatlatır. Bu öğrenciler, öğretmenleriyle ve idarecilerle iyi geçinmeyi isterler. Verilen yönergeleri tekrar tekrar sorarak teyit etme ihtiyacı hissedebilirler; aynı şekilde yaptıklarının akabinde onaylanmak da isterler. Güven ilişkisinin kurulduğu, kendilerini rahat hissettikleri bir sınıf ortamı onlar için önemlidir. Öğretmenler olarak yönergeleri tek tek açıklamak, kaygılandıkları noktalarda rahatlatıcı bir tavır sergilemek Mizaç 6 öğrenciler için rahatlatıcı olur.
Maceracı Öğrenci (Tip 7)
Sınıfın enerjik öğrencileri olan Mizaç 7’leri, yeni deneyimler ve farklı etkinlikler heyecanlandırır. Dikkatleri çabuk dağılabilir; ancak sınıfta yapılan dikkat çekici bir etkinlikte, onları gönüllü olurken görebiliriz. Sınıfta espriler yapan, dersi kaynatmaya meyilli olan öğrencileriniz muhtemelen Mizaç 7 öğrencilerdir. Onların derslerden maksimum verimi alması için yaparak yaşayarak öğrenmesi şarttır.
Lider Öğrenci (Tip 8)
Mizaç 8 öğrenciler, sınıfın doğal liderleridir. Arkadaşlarını yönlendirmede başarılı oldukları için arkadaş gruplarını rahatlıkla organize edebilirler. Liderliğin getirisi olarak, adaletsizliğe ve haksızlığa tahammülleri düşüktür. Öğretmenler olarak Mizaç 8 öğrencilerle iletişim sürecinde net ve kararlı bir tavır sergilemek daha doğru olacaktır.
Uyumlu Öğrenci (Tip 9)
Sınıfın uyumlu tipleri, Mizaç 9’lardır. Huzursuzluktan hoşlanmayan, sessiz ve uyum sağlamaya çalışan Mizaç 9’lar, kendi isteklerini diğerlerinin isteklerinin önüne koymakta zorlanabilirler. Öğretmenler olarak onları fark etmek, onlara da söz hakkı vererek fikirlerini paylaşmaları konusunda cesaretlendirmek gerekir.
Sonuç
Öğrencilerin sadece akademik başarıları değil, iç dünyaları, ilişkisel yönleri ve duygusal ihtiyaçları da onları “bütün” bireyler haline getirir. Enneagram mizaç modeli, bu bütünlüğü anlamak ve öğrencilerle daha derinlikli, empatik ilişkiler kurmak için güçlü bir yol sunar. Rehber öğretmenler, sınıf öğretmenleri ve eğitimciler olarak mizacı tanımak; farklı öğrencilik tiplerine uygun yaklaşım geliştirmek, sadece başarıyı değil aynı zamanda duygusal sağlığı ve öz farkındalığı da destekleyen bir eğitim anlayışının temelini oluşturur.
