Son zamanlarda medyada “Deprem sırasında geçirdiği panik atak sonrası yaşamını kaybetti” gibi haberlere rastlamak mümkün. Bu bilgi ne kadar gerçeği yansıtıyor, bir insanın panik atak geçirip hayatını kaybetmesi mümkün mü, bu yazıda bu konunun detaylarını bulabilirsiniz.
PANİK ATAK NEDİR? PANİK ATAK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Panik atak, sempatik sinir sisteminin aktivasyonu sırasında meydana gelen bedensel belirtilere verilen isimdir.
Panik atak belirtileri nelerdir?
- Kalp hızının artması, çarpıntı hissi
- Göğüste daralma, nefes almakta zorlanma hissi
- Terleme, titreme
- Baş dönmesi
- Gözlerde kararma veya benek benek görme
- Uyuşma, karıncalanma hissi
- Aşırı dehşete kapılma
- Mide hazımsızlıkları, bulantı, karın ağrısı
- Bayılacak gibi hissetme
- Çıldırıyor, aklını yitiriyor gibi olma
- Çevresine veya kendine yabancılaşma hissi
PANİK ATAKLAR SIRASINDA BEDENİMİZDE NELER OLUR?
Sinir sistemimiz otonom sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olarak ayrılır. Otonom sinir sistemi de kendi arasında sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olarak ayrılmaktadır.
Sempatik sinir sisteminin görevi, ortada bir “tehlike” varsa mekanizmayı uyarmak ve kaç–savaş–donakal tepkilerinden o an için en uygun olanı seçip canlıyı hayatta tutmaktır. Sempatik sinir sistemi aktive olduğunda kalp çarpıntısı, nefessiz kalma, göğüste daralma, terleme, titreme, boğulma hissi, baş dönmesi, gözlerde benek benek görme veya kararma, idrara çıkma isteği gibi belirtiler görülmektedir.
Tam olarak panik atak sırasında yaşanan belirtiler. Bu tepkiler, canlıyı ortada bir tehlike varsa harekete geçirip kaçması veya savaşması, böylece hayatta kalması için bedenin uyarımı için verilen tepkilerdir.
Eğer ortada bir tehlike yoksa parasempatik sinir sistemi devreye girer ve tüm belirtiler normale döner; kalp normal hızına döner, nefes alışverişi yavaşlar, terleme titreme durur, sakinlik başlar. Sempatik aktivasyonun parasempatik stabiliteye dönmesi bazen 10–20 dk arası sürebilmektedir.
PANİK ATAK VE PANİK BOZUKLUK ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Panik bozukluk, anksiyete bozuklukları kategorisinde yer alan ruhsal rahatsızlıklardan biridir. Panik atak belirtileri ilk yaşandığında tekrar etmeye başlaması, kişinin bu atakları beklemeye başlama hâli, aklını ve kontrolünü kaybetmekten korkmaya başlaması, atakların gelmemesi için aşırı önlemler alma (evden çıkmama vb.) durumunun 1 ay devam etmesi panik bozukluk geliştiğinin göstergeleri olabilmektedir.
Özetle, panik ataklar ara ara fizyolojik veya ruhsal kaynaklı olarak her birey tarafından deneyimlenebilir, tekrar etmesi gerekmez. Panik bozukluk ise, atak beklentisinin olması, ataktan kaçınma davranışları gelişmesi hâlidir.
PANİK ATAK ÖLDÜRÜR MÜ?
Yukarıda da paylaşıldığı gibi panik ataklar sinir sisteminde sempatik sinir sisteminin aktive olması sonucu oluşan bedensel belirtilerdir. Deneyimlendiği esnada kaygı yaratsa da sinir sisteminin amacı, ortada “gerçek bir tehlike” varsa organizmanın farkındalığını artırıp onu hayatta tutmaktır. Bunun için de harekete geçmesi ve kendini koruması gerekmektedir.
Panik ataklar sırasında oluşan kalp çarpıntısı veya nefessiz kalma hissi, canlıyı harekete geçmesi gerekirse hazırlamak içindir. Şu ana kadar panik atak geçirip hayatını kaybeden bir kişiye rastlanmamıştır. Çünkü panik atak sırasında oluşan kalp çarpıntısı veya kasılma hissi kalp rahatsızlığının bir belirtisi değil, sinir sisteminin canlıyı hayatta tutmak için aldığı bir önlemdir.
Ayrıca panik ataklar sırasında ortada gerçek bir tehdit veya tehlike olmaması kişide “çıldırma–kontrolü kaybetme” hissini ortaya çıkarmaktadır. Yani sinir sistemi yanlış bir alarm sonucu aktive olmuş, ortada bir tehlike olmadığını fark edince de bunu anlamlandırma sürecinde bazen zorlanmaktadır.
Bu durum kişinin “delirdiği, çıldırdığı, kontrolünü kaybedeceği” anlamına gelmemektedir. Bir süre sonra parasempatik sinir sistemi aktive olacak ve bu belirtileri ortadan kaldıracaktır.
Sonuç
Özetle, şu ana kadar panik ataklar nedeniyle yaşamını yitiren bir kişiye rastlanmamaktadır. Panik atakların oluşmasına neden olan sempatik sinir sistemi, canlıyı öldürmek için değil; aksine hayatta tutmak ve yaşamasına devam etmesini sağlamak için bir koruma mekanizması görevi görmektedir.
Belirtilerin yoğun olması bazen dehşet yaratabilir ancak bu durum ölüme sebep olmaz. Bu nedenle medyada yer alan bilgiler düzeltilmeli, panik atakların ölüme yol açmayacağı bilgisi verilmelidir.
