Bazı düşünceler, sizden izin istemez, içeri girer ve yerleşir. Ne kadar uğraşsanız da çıkmak bilmez.
Zihin bu kaygı uyandıran cümleleri yok etmek isterken beden de kaygıyı azaltmak için tekrar eden bazı davranışlar geliştirir. Yani Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istem dışı, ısrarcı ve kontrol edilemez şekilde gelen düşünce, imge ya da dürtülerle baş etmeye çalışma çabasını tanımlar.
Obsesyon; istem dışı, ısrarcı ve kontrol edilemez şekilde gelen, gündelik yaşamı etkileyecek kadar sık yaşanan ve kaygıya neden olacak yineleyici düşünce, imge ve dürtülerdir. Kişi, tekrarlayan imge, düşünce veya dürtüleri etkisiz hale getirmeye, baskılamaya ve önemsiz hale getirmeye çalışır. En sık görülen obsesyonlar arasında kirlilik endişesi, cinsellik veya saldırganlık türleri, bedene ait yaşanan yoğun kaygı, düzenleme ve simetri üzerinedir.
Tekrar Eden Davranışlar Yani Kompulsiyonlar Nelerdir?
Kompulsiyonlar, kişinin tekrar eden düşüncelerinden ve hissettiği kaygıdan, sıkıntıdan, korkudan kurtulmak için yapmaktan kendini alıkoyamadığı tekrar eden davranışları veya zihinsel eylemleridir. Kişi kontrol edemeyeceği şeylere olan gerginliğini, kontrol edebileceği şeylere yönlendirir. Örneğin; kişinin el yıkama, kontrol etme, düzenleme veya zihinsel olarak sayı sayma, sözcükleri sessiz şekilde tekrar etme, ışığı kapatmayı veya fişleri çekip çekmediğini defalarca kontrol etmek gibi davranışlardır.
Bu tür davranışların mantıksal bir gerekçesi olmadığı hâlde kişi, bunları yapmazsa veya tekrarlamazsa kötü sonuçları olacağını düşünür.
Obsesif Kompulsif Bozukluk’un diğer bozukluklarla birlikte görülmesi olası bir durumdur. Örneğin; kişinin görünümü ile ilgili aşırı düzeyde tekrar eden davranışlar sergilemesi ve aynada kendisini sürekli kontrol edip saatler harcaması, nesneleri atma veya elden çıkarmadaki zorluk, istem dışı, ani ve devamlı tekrarlanan hareketler, saç, deri yolma ve tikler gibi bozukluklarla ilintili olabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nedenleri
Obsesif Kompulsif Bozukluk’un oluşumuna; genetik yatkınlık, duygu ve davranışları aşırı baskılamak, katı ebeveyn tutumlarımız, kültürel aktarımlarımız, geçmiş travmalarımız, beyin yapısındaki bozulmalar ve kişilik özelliklerimiz gibi faktörler neden olabilmektedir.
En Takıntılı Olduğumuz Anlar
Genellikle sosyal çevremizden izole olduğumuzda, evde yalnız otururken, çekingen ve daha içedönük bir durumdayken düşüncelerimizden uzaklaşmak zordur. Böyle durumlarda aklımıza gelen 4-5 düşünceyi farkında olmadan 30-40’a ulaştırma potansiyeli taşırız.
Bu düşüncelerimizi baskıladıkça ve yok etmeye çalıştıkça, düşüncelerimizin daha tekrarlayıcı bir hal aldığını görürüz. Yani kendimizi, zihinsel geviş getirme (ruminasyon) adı verilen kısır bir döngüde buluyoruz.
Takıntılarımızı Nasıl Azaltırız?
Sosyal çevremizi, ilişkilerimizi güçlendirmek, uyum artırıcı çalışmalar yapmak, ilgili gruplarda yer almak, atılganlık artırıcı faaliyetlerde bulunmak, sosyal aktivitelere katılmak; yani kısacası sosyal izolasyondan uzak olmak faydalı olacaktır.
Danışmanlık Sürecinde OKB ile Nasıl Çalışılır?
Doktorlarla yürütülen ilaç tedavisinin yanı sıra psikoterapi sürecine başlanması kolaylaştırıcı olacaktır.
Hekimden alınmış tanıyla gelen danışanlarla terapi süreci yönetilirken önce tanıyı oluşturan etmenler incelenir. Klinik görüşmelerle danışanların kişisel, gelişimsel, kültürel özellikleri, geçmiş yaşantısı, davranış örüntüleri, travmaları, aile, sosyal ve romantik ilişkileriyle ilgili veriler toplanır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk’u tetikleyebilecek diğer duygu durum bozuklukları olup olmadığı incelenir.
Kişiyi tanıma amaçlı görüşmelerden sonra psikolojik danışmanlık sürecine Bilişsel Davranışçı Terapi, Analitik bakış açısı, EMDR ve Şema Terapi ile devam edilebilir.
