Munchausen by Proxy Sendromu, psikiyatrik bir rahatsızlık olup aynı zamanda ciddi bir çocuk istismarı biçimidir. Bu sendromda genellikle bir ebeveyn ya da bakıcı, çocuğun hasta olduğuna dair sahte belirtiler uydurur ya da çocuğa doğrudan zarar vererek onu gerçekten hasta eder. Amaç, başkalarının ilgisini, şefkatini ve takdirini toplamaktır.
Bu durum çocuğun fiziksel sağlığını tehlikeye attığı gibi, psikolojik etkiler açısından da derin yaralar bırakır. Sürekli “hasta” rolüne maruz kalan çocuk, kendi bedeni ve duygularıyla sağlıklı bir bağ kurmakta zorlanabilir.
Hastalık mı? İstismar mı?
Munchausen by Proxy, yalnızca bireysel bir psikiyatrik sorun değil, aynı zamanda toplumsal farkındalık gerektiren bir çocuk istismarı türüdür. Bu nedenle şüpheli durumlarda erken fark etmek ve profesyonel destek almak hayati önem taşır. Çocuğun üstün yararı her zaman en önde tutulmalı, ailelere ve uzmanlara bu konuda sorumluluk düşmektedir.
Munchausen by Proxy Sendromuna Maruz Kalan Çocukların Psikolojik Etkileri
Munchausen by Proxy Sendromu’na maruz kalan çocukların ileriki yaşamında yaşadıkları etkiler oldukça derin olabilir:
Güvensizlik Duygusu
Bakıcı ya da anne tarafından istismara uğradığı için, çocuğun güven duygusu zedelenir. İlerleyen yaşlarda başkalarına güvenmekte zorlanabilir.
Kendi Bedenine Yabancılaşma
Sürekli hasta olduğuna inandırılmak, çocuğun kendi bedeniyle sağlıklı bir bağ kurmasını engeller. Gerçekten hasta olup olmadığını ayırt etmekte güçlük yaşayabilir.
Travma Sonrası Belirtiler
Kaygı bozuklukları, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) görülebilir. Bu çocuklar yetişkinlikte yoğun korku, değersizlik ya da terk edilme kaygısı taşıyabilir.
Kimlik ve Benlik Sorunları
“Hasta çocuk” rolüne zorlanmak, bireyin kendi kimliğini sağlıklı biçimde oluşturmasını engeller. Kendini sürekli başkalarının onayına ve ilgisine muhtaç hissedebilir.
İlişkilerde Zorluk
İstismar edenin çoğunlukla en yakınındaki kişi olması, yetişkinlikte yakın ilişkilerde mesafe koyma, bağlanma sorunları ya da toksik ilişkiler yaşama riskini artırır.
Munchausen by Proxy Sendromu, sadece çocuklukta değil, ilerleyen yaşamda da psikolojik etkiler, duygusal ve sosyal alanlarda kalıcı yaralar bırakabilir. Bu nedenle erken fark edilmesi, çocuğun güvenli ortama alınması ve uzun vadeli psikolojik destek görmesi çok önemlidir.
Diğer Aile Bireylerini Nasıl Etkiler?
Munchausen by Proxy Sendromu, sadece çocuğu değil, aynı evde yaşayan diğer aile üyelerini de derinden etkiler:
Baba ya da Eş
Çoğu zaman annenin anlattıklarına inanır ve çocuğun hasta olduğuna gerçekten ikna olur. Bu da onu sürekli kaygılı, suçluluk duygusu taşıyan ve çaresiz bir konuma sokar. Bazen de şüphelense bile, eşine karşı çıkmakta zorlanır.
Kardeşler
Kardeşler, sürekli ilginin “hasta çocukta” olduğunu görür. Bu durum kıskançlık, değersizlik, ihmal edilmiş hissetme ve aile içinde görünmezleşme duygusu yaratır. Bazı kardeşler de aileye uyum sağlamak için kendi ihtiyaçlarını bastırır.
Aile İçi Dinamikler
Sürekli hastalık gündemi olduğu için evde gerginlik, korku ve belirsizlik hakim olur. Normal aile yaşantısı sekteye uğrar. Çoğu zaman aile üyeleri, annenin yönlendirmesiyle sağlık sistemine sık sık başvurmak zorunda kalır.
Ailede Güvenin Sarsılması
Gerçekler ortaya çıktığında, aile üyeleri büyük bir şok yaşar. Çünkü yıllarca sevdikleri kişi tarafından manipüle edildiklerini fark ederler. Bu durum öfke, hayal kırıklığı ve uzun süreli güvensizlik yaratabilir.
Munchausen by Proxy Sendromu, hem çocuğun hem de tüm aile sisteminin üzerinde travmatik etkiler bırakır. Bu nedenle hem bireysel hem de aile terapisi çok önemlidir.
Munchausen Sendromu Tedavisi
Munchausen sendromu tedavisi, oldukça zor bir süreçtir. Munchausen sendromu teşhis edilmesi zor bir hastalıktır. Her psikolojik bozuklukta olduğu gibi, tedavi için kişinin tedaviye istekli olması gerekir. Aksi takdirde tedavinin gidişatı olumlu olmaz.
Tedavi Yöntemleri
Psikoterapi Yöntemi
Kişinin psikolojik durumu ve hayatı derinlemesine incelenir. Hastalığın nedenleri araştırılır ve varsa diğer psikolojik hastalıkları tedavi edilmeye çalışılır. Munchausen sendromu için belli bir ilaç yoktur; ancak eşlik eden stres, depresyon, anksiyete gibi durumlar için ilaç desteği kullanılabilir.
Grup Desteği
Kişiyle aynı rahatsızlığa sahip bir grup insanın bir arada bulunarak tedavi edilmeleridir. Amaç, kişinin yalnız olmadığını ve kendisi gibi başkalarının da benzer durumdan muzdarip olduğunu göstermektir.
Aile Terapisi
Kişinin hastalığının ailesiyle ilgili boyutlarını anlamak, gözlemlemek ve tedavi etmek amacıyla uygulanır. Aynı hastalık veya benzer durumlar ailenin diğer üyelerinde de görülebilir; aile terapisi bu süreçte önemlidir.
Kaynakça
-
Munchausen syndrome by proxy: MedlinePlus Medical Encyclopedia
-
Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi
