Son zamanlarda sosyal medyada çokça karşımıza çıkan Nepo Baby (nepotizm bebekleri) kavramı, yalnızca bir tanımlama aracı değil. Bu kavram sayesinde günümüz gençliğinin başarıya, hedeflere ulaşmaya ve kendilik değerine dair bakış açısındaki önemli bir kırılmayı da çarpıcı bir şekilde fark ediyoruz.
Nepo Baby Nedir?
Kavramsal olarak bakarsak, nepotizm, akraba ve/veya yakın arkadaşları kayırma olarak nitelendiriliyor (Türk Dil Kurumu, n.d.). Nepo Baby, özel olarak ailesinin ünlü, zengin, başarılı olması sayesinde akranlarının ulaşması çok zor olan birçok imkâna kolayca ulaşmış gençleri tanımlamak için kullanılan bir ifade.
Bu kavram her ne kadar eleştirel içerikli gibi görünse de, paradoksal biçimde, özellikle sosyal medya platformlarında bu kimliğe duyulan özenin giderek arttığı görülüyor. Çabasız başarının ve kolay yoldan elde edilen hedeflerin daha çekici olduğu, Nepo Baby’lerin hayatlarının yakından ve özenilerek takip edildiği bir gerçek.
Geleneksel Başarıdan Çabasız Başarıya
Geleneksel başarı kavramında kişilerden belirlenmiş bir hedefinin olması, bu hedef için emek vermesi, bu yolda karşılaştığı zorluklarla baş edebilmesi ve sonunda başarıya ulaşması beklenirdi. Şimdi ise, tam tersine, çok az efor ile veya tamamen çabasız kazanılan başarı ve dolayısıyla elde edilen yaşamsal konfor yeni hedef oldu.
Nepo Baby olmak bu yüzden çoğunlukla eleştirilen değil, özenilen bir konum olarak yorumlanıyor. Yani insanlar artık “Bunu hak etti mi?” sorusunu sormak yerine, “Keşke ben de onun yerinde olsam” diye düşünmeye başlıyor.
Toplumsal ve Psikolojik Etmenler
Buradaki dönüşümün nasıl olduğunu anlamaya çalışırken bireysel farklılıklar ile toplumsal ve psikolojik etmenlerin de ele alınması gerekir. Tüketim çağı içerisinde sürekli olarak başarılı olmanın, başarılı olmak ile şartlı gelen mutlu olabilme algısının sunulduğu sosyal medya platformlarında, kişiler takip ettikleri insanların başarıya nasıl ulaştıklarına değil, sonuçta nasıl yaşadıklarına odaklanıyorlar.
Böylece emeksizce ulaşılan, veya öyle olduğu düşünülen “başarı” daha tatmin edici bir hedef gibi görünmeye başlıyor. Bu da, özellikle gençlerde bir tür hedefsizlik ve amaçsızlık hissini besliyor.
Kendini Gerçekleştirme ve Nepo Baby Kültürü
Amerikalı psikolog Abraham Maslow’un ünlü ihtiyaçlar piramidinde en üst basamak olarak tanımladığı kendini gerçekleştirme, bireyin potansiyelini ortaya koyması, üretmesi ve yaşamına anlam katmasıyla mümkündür (1943). Kişinin diğer ihtiyaçlarının hiyerarşik olarak karşılandığı bir düzende, kendini gerçekleştirmesi kişisel potansiyelini tam anlamıyla kullanması, yeteneklerini geliştirmesi ve yaşadığı hayattan tatmin olması anlamına gelir.
Ancak Nepo Baby kültürünün özenilecek bir tema olması, kişilerin emek ve başarı ile ilişkisinin zayıflamasına, yani kendini gerçekleştirme motivasyonunun törpülenmesine neden olabilir. Çünkü bu kültürde başarı; bilgi, çaba ya da motivasyonla değil, “doğru aileye doğmakla” ilgili bir konu haline gelir. Bu da Maslow’un teorisindeki en üst basamak olan kendini gerçekleştirme hedefinin yerini, yalnızca çevresel onay ve maddi konfora dayalı bir sahte tatmin hissine bırakabilir.
Çabasızlığın Romantize Edilmesi
Bu noktada değinilmesi gereken önemli mesele çabasızlığın romantize edilmesidir. Artık birçok kişi için bir hedefe gerçekten ulaşmak, bu konuda motive olmak ve çaba sarf etmek değil, hedefe ulaşmış gibi görünmek yeterlidir. Özellikle sosyal medya, kişilerin gerçek başarılarının değil, sadece “başarmış gibi göründükleri” anlarının gösterilmesine zemin hazırlar.
Ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde kimlik oluşumu sürecinden geçen kişilerin maruz kaldıkları bu içerikler, kendi hayat amaçlarını belirlerken içsel tatmin yerine dışsal onaya yönelmelerine neden olur. Bu yönelme, zamanla kişinin yaşam amacını kaybetmesine, hayattan tatmin alamama haline ve derin bir anlamsızlık hissine sürüklenmesine yol açabilir.
Nepo Baby’lerin Görünmeyen Yükleri
Üstelik Nepo Baby olmanın görünen/sergilenen tarafı haricinde duygusal yükleri de olabileceği göz ardı edilir. Bu kişiler, çoğu zaman başarılarının “gerçek” olup olmadığını sorgular. Kendi emekleri ve uğraşları sonucunda bu başarıyı hak etmişler midir, yoksa ailelerinin gücü sayesinde bu başarıyı elde etmek kolaylaşmış mıdır, emin olamazlar.
Bu ikilem ve sorgulama hali, zamanla özgüven sorunlarına, değersizlik hissine ve motivasyon kaybına neden olabilir. Ancak yaşamlarının bu görünmeyen tarafı, dışarıdan hayatlarına sadece “rahat ve konforlu, sorunsuz” olarak bakan gözler arasında kaybolur gider. Öyle ki, “Ne derdi olabilir ki, istediği her şeye sahip, hayat onun için çok güzel” diyerek hayran olunan bir kişi, belki de içten içe oldukça kırılgan bir psikolojik yapının üstünde ayakta durmaya çalışmaktadır.
Çabanın ve Liyakatin Değeri
Dünya olarak çabanın, motivasyonun, hedeflerin kendisinin değerini yeniden anlamaya ihtiyacımız var. Hepimiz “bir konuma gelmek” kadar, o konuma “nasıl geldiğin” sorusunun da önemli olduğunu, liyakatin sağladığı eşitlik ve adalete ihtiyacımız olduğunu kendimize hatırlatmalıyız.
Maslow’un (1943) teorisinde olduğu gibi, kişinin kendini gerçekleştirmesi, ancak gerçekten kendini, potansiyelini tanıması ve bunun üzerinde çalışarak yeteneklerini geliştirmesiyle mümkün olabilir. Ne yazık ki diğer türlü, ne kadar çok imkân hazır olarak sunulursa sunulsun, içsel tatminsizlik ve amaçsızlık yaşanması muhtemeldir.
Sonuç: Anlamlı Çabalara Özenmek
Sonuç olarak, Nepo Baby kavramı sadece ayrıcalıklı bir kesimi değil, aynı zamanda bu kesimin yaşam standartlarına duyulan kolektif özenmeyi de temsil ediyor. Ancak bu imrenme, kişinin anlam arayışını ve gerçek potansiyelini engellediği sürece, toplumsal düzeyde de bir tatminsizlik ve amaçsızlık hali yaratacaktır.
Başarıyı sadece sonuca değil, sürece göre de değerlendiren bir toplum yaratmak; kişilerin hem üretken hem de psikolojik olarak tatmin dolu bir yaşam sürmelerine katkı sağlar. Belki de bugün en çok ihtiyaç duyduğumuz şey, çabasız kazançlara değil, anlamlı çabalara özenmek.
Kaynakça
- Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346
- Türk Dil Kurumu. (n.d.). Nepotizm. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
