Ebeveynler ve çocukla çalışan profesyoneller için çocuklarla iletişim kurmak, ilişkilerin kalitesini yükseltmek ve aile içindeki mutluluğu artırmak açısından son derece önemlidir. Sağlıklı iletişim, çocukların duygusal gelişim ve sosyal gelişimlerini olumlu yönde etkilerken, ebeveynlerin de çocuklarıyla uyum içinde vakit geçirmelerine yardımcı olur. Ancak pek çok ebeveyn, çocuklarla iletişim kurarken birkaç hata yapabilir. Bu hatalar genellikle çocuğun verdiği mesajları ve duyguları yanlış anlamaktan kaynaklanır.
Örneğin, inatlaşan, sürekli hayır diyen, isyan eden ya da sık sık ağlayan çocuklar, çoğu zaman ilgi ve sevgi eksikliği hissi taşıyabilirler. Herhangi bir olumsuz davranış, çocuğun kendini ifade etme çabasıdır ve arkasında yatan neden anlaşılmadıklarında daha da güçlenebilir. Ayrıca, çocuklar ebeveynlerinin iletişim tarzlarını ve davranışlarını taklit etme eğilimindedir. Eğer anne-baba ya da kardeşler bağırarak konuşuyorsa, şiddet uyguluyorsa veya küserek isteklerini elde etmeye çalışıyorsa, çocuk da bu olumsuz iletişim tarzlarını benimser. Bu nedenle, sağlıklı iletişim kurulması, ebeveynlerin tutum ve davranışlarını gözden geçirmelerini ve olumlu birer rol model olmalarını gerektirir.
Çocuklarla İletişim Kurmak İçin Deneyebilecekleriniz
1. İletişim Sırasında Çocuğun Boyuna, Göz Seviyesine İnin
Basit bir uygulama ile başlayalım. Bunu evde çocuğunuzla veya diğer aile bireyleriyle deneyebilirsiniz. Siz yere oturun ve karşınızdaki kişi ayakta dikilsin. Ayakta olan kişiden bir şey isteyin veya gününüzün nasıl geçtiğini anlatın. Ayakta duran kişi de sizinle iletişimi sürdürsün. Birkaç dakika sonra durun, ayağa kalkın ve bu deneyimin size neler hissettirdiği üzerine konuşun. Aynı uygulamayı karşı tarafı oturtup, siz ayakta kalarak da deneyimleyebilirsiniz.
Çoğunlukla bu uygulamada oturan, yani iletişim kurduğu kişinin aşağısında kalan kişi rahatsızlıkla anlatır. Kendini küçük, önemsiz, güçsüz ve çaresiz hissettiklerini ifade ederler. Çocuğunuza fark etmeden bu hisleri her gün yüklüyor ve çocuklarla iletişim kurmaktan uzaklaşıyor olabilirsiniz. Hele ki öfkelendiğinizde ve bağırarak konuştuğunuzda çocuğunuzun yaşayacağı duygular çok daha negatif olacaktır.
Sağlıklı iletişimde eşit boy ve göz teması önerilir. Yani çocuğunuzla iletişim kurarken onun boyuna eğilebilir veya dizlerinizin üzerine çökebilirsiniz. Bunu yaptığınızda iletişim her ikiniz için de daha keyifli olacaktır. Göz temasını sürdürme, kişiye dinlendiğini ve önemsendiğini, şu an sadece onunla ilgilenildiğini hissettirir. Bu nedenle sağlıklı iletişim için karşımızdakinin boyuna inmek ve göz teması kurmak oldukça önemlidir.
2. Konuşurken Sadece Ona Odaklanın
Sıklıkla yaptığımız hatalardan bir diğeri de iletişim kurarken birden fazla şeyle ilgilenmemizdir. Oysa ilgimiz farklı bir noktadayken etkin dinleme yapmamız, çocuklarla iletişim kurmamız mümkün değildir. Çocuğunuz sizinle konuşmaya çalıştığında mümkünse işlerinize ara verip ona odaklanmalısınız. Boyuna inmeli, göz teması kurmalı ve farklı bir şeyle ilgilenmeden onu dinlemelisiniz.
Mimikleriniz ve beden dilinizle iletişiminizi kuvvetlendirmeli ve bu iletişimden keyif aldığınızı, etkilendiğinizi ona hissettirmelisiniz. Tabii her zaman işimizi bırakmamız ve çocukla etkin iletişim kurmamız mümkün olmayabilir. Böyle bir durumda dinliyormuş gibi yapmak, duymazdan gelmek veya kızmak doğru değildir. Bunun yerine çocuğunuza ilgilendiğiniz şeyin önemini, aciliyetini anlatabilir, işinizi bitirir bitirmez onu dinleyeceğinizi söyleyebilirsiniz.
Alternatif İletişim: Eğer işlerinizi bitiremiyorsanız, onunla konuşarak ilgilendiğiniz işin bozulmaması gerektiğini ve birazdan tam anlamıyla dinleyeceğinizi ifade edebilirsiniz. Bu yaklaşım, çocuğunuzun kendini önemli hissetmesine yardımcı olur ve sağlıklı iletişimi olumlu bir şekilde etkiler.
3. Duygularını Tanıyın ve İfade Etmesine Yardımcı Olun
Çocuklar, duygularını ifade etmekte zorlanabilirler. Duygularını tanımalarına ve anlamalarına yardımcı olmak, sağlıklı iletişim ve duygusal gelişim için kritik öneme sahiptir:
- Duygularını Adlandırma: Çocuklara farklı duyguları tanıtmak ve bu duyguların adıyla onları ifade etmelerine yardımcı olmak, duygusal gelişimlerini destekler ve duygusal zekalarını geliştirecektir.
- Örnek Olma: Kendiniz de duygularınızı ifade ettiğinizde, çocuğunuza bu konuda iyi bir örnek olmuş olursunuz. Örneğin, bir gününüzün nasıl geçtiğini, hislerinizi ve stresle nasıl başa çıktığınızı paylaşarak, çocuğunuzun da benzer şekilde hislerini ifade etmesi için cesaretlendirin.
4. Olumlu Davranışları Pekiştirin
Çocukların olumlu davranışlarını fark etmek ve onları ödüllendirmek, sağlıklı iletişimi destekleyen önemli bir diğer adımdır:
- Teşvik Edici İletişim: Olumlu davranışları sık sık dile getirin ve onları minik ödüllerle pekiştirin. Bu, çocukların kendilerini daha değerli hissetmelerine ve olumlu davranışları sürdürmelerine katkı sağlar.
- İfade Edin: Çocuğunuza, yaptığı olumlu davranışları ne kadar takdir ettiğinizi sık sık anlatın. Bu, çocuklarla iletişimi güçlendirir ve güven duygusunu artırır.
Sonuç
Çocuklarla iletişim kurmak, onların duygusal gelişim ve sosyal gelişimlerini desteklemenin yanı sıra, aile içindeki ilişkilere de zenginlik katacaktır. Bu önerileri dikkate alarak, daha sağlıklı iletişim ortamı yaratabilirsiniz.
