Duygular: İçimizdeki Sessiz Konuşmalar

Hiç durup “Ne hissediyorum ben şu an?” diye sordunuz mu kendinize? Genellikle hayatın koşturmacası içinde bu soruyu atlıyoruz. Oysa duygular, bize sürekli bir şeyler anlatmaya çalışıyor. Bazen sessizce bazen de çığlık çığlığa. Gün içinde birçok olay yaşarız ve hepsinde farklı duygular hissederiz. Her duygunun kendine özgü tepkileri vardır. Üzülmek, sevinmek, kızmak, korkmak, şaşırmak, utanmak… Bunların hepsi insan olmanın bir parçası. Bizi biz yapan şeyler. Her duygunun vermek istediği bir mesaj vardır. Neye ihtiyacımız olduğunu göstermeye çalışır.

Mutluluk, insanın kendini olduğu gibi kabul edebilmesiyle, yaşamından memnun olmasıyla, iyi ve huzurlu hissetmesiyle ilişkili bir duygudur. Doğru yolda olduğunuza işarettir. Enerjiniz artar, canlı hisseder, sıcacık bir his kaplar içinizi, kaslarınız gevşer, coşkulu konuşur ve gülümsersiniz. Mutluluk insana motivasyon verir. Psikolojik dayanıklılığını arttırır. Sosyal ilişkilerini güçlendirir. Yaratıcılığı geliştirir.

Sevgi, bağlılık ve değer vermeyi içinde barındırır. İnsanın içini ısıtır, güçlü ve cesur hissettirir. Güven, empati ve anlayışı barındırır. İlişkileri sağlamlaştırır. Birbirini önemsemeyi, desteklemeyi, yardımlaşmayı içerir (Şahin, Ökmen ve Kılıç, 2019).

Üzüntü, değerli birinin veya bir şeyin kaybı sonrası ortaya çıkar. Kaybın telafisi varsa üzüntü daha az, telafisi yoksa daha fazla yaşanabilir. Üzüntü ağlayarak ifade edilebilir. İç dünyanıza dönmenizi sağlar. Neden üzüldüğünüzü sorgulamanıza ve kendinizi keşfetmenizi sağlar. Yaşanan durumla yüzleşmenize ve yeniden anlamlandırmanıza yardımcı olur.

Öfke, insanın duygusal ihtiyaçları karşılanmadığında, incindiğinde, haksızlığa uğradığında, engellendiğinde, sınırları aşıldığında ortaya çıkar (Araz ve Akman Direkçi, 2019). Öfke kontrol edildiğinde zararlı bir şey değildir; insanın kendini savunmasına ve sınır koyabilmesine yardımcı olur. Tehdit veya haksızlık karşısında harekete geçmenizi sağlar.

Korku ve kaygı iki farklı duygudur. Korku gerçek bir tehdit karşısında ortaya çıkar. Kaygı ise geleceğe dönük, henüz gerçekleşmemiş bir huzursuzluktur (Şahin, 2019). Aşırı düşünmek, kararsızlık yaşamak, odaklanamamak gibi etkiler gösterebilir. Bedensel yansımaları arasında kalp atışının hızlanması, nefes darlığı, terleme, titreme gibi tepkiler yer alır. Korku, tehditten korunmayı; kaygı, çözüm üretmeyi amaçlar. Her ikisi de koruyucu psikolojik işlevler taşır.

Tiksinti, birine, yiyeceğe veya duruma karşı hissedilen yoğun iğrenme duygusudur. Mide bulantısı ve kaçma isteği ile kendini gösterir. Zararlı olanla mesafe kurmamıza yardımcı olur (Bozkurt, 2014).

Utanç ve suçluluk, yapılan hatalar veya normlara ters düşen davranışlar sonucu hissedilir. Utanç benliğe, suçluluk ise davranışa yöneliktir. Bu duygular, bireyin değerleriyle yüzleşmesini ve doğru yöne yönelmesini sağlar (Örs Gevrekci & Çırakoğlu, 2017).

Sonuç

Duygular düşman değil, dosttur. Bazen yük gibi gelirler ama çoğu zaman en derin farkındalıklarımızı onlar sayesinde kazanırız. Yeter ki bastırmak yerine ne anlatmak istediklerine kulak verelim. Duygularımızı yaşamak için kendimize alan açalım.

Kaynakça

1. Akan, Ş., & Barışkın, E. (2018). Tiksinti, öfke, utanma, üzüntü ve mutluluk duygularını tetikleyen durumlar ve senaryolar. Türk Psikoloji Dergisi, 33(82), 1-14.

2. Koçak Kurt, Ş. (2021). Duyguların tarihsel serüveni ve tarihte duygular. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(11), 2821-2852.

3. Araz, A., & Akman Direkçi, E. (2019). Mutluluk, üzüntü ve öfke dışavurum tarzlarında cinsiyet ve yaş farklılıkları. Nöropsikiyatrik Araştırma, 57(1), 16-24.

4. Şahin, M. (2019). Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.

5. Bozkurt, F. (2014). Sözlüklerdeki temel duygu kavramlarının yeniden tanımlanması: Bir yöntem önerisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21(1), 25-34.

6. Örs Gevrekci, A., & Çırakoğlu, O. C. (2017). Suçluluk ve utanç duyguları üzerine kavramsal, nöropsikolojik ve psikopatolojik bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 20(40), 89-105.

7. Şahin, Ş., Ökmen, B., & Kılıç, A. (2019). Sevgi eğitimi dersi alan öğrencilerin sevgi ve sevgi eğitimi dersine dair görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 176-197.