Doğal afetler, ani ve insanların kontrolü dışında gerçekleşen, sonucunda ise insan yaşamını, çevreyi, ekosistemi olumsuz etkileyen yıkıcı olaylardır. Geçtiğimiz günlerde meydana gelen ve halen devam eden İzmir’deki yangın olayları hepimizi derinden üzdü ve büyük bir korku yarattı. Yangın görüntüleri sosyal medya ve televizyonda hızla yayıldı. Alevlere koşan insanlar, ağaçsız kalan köyler, ateşler arasında yaşam mücadelesi veren hayvanlar… Ve bu görüntülere maruz kalan bizler. Ekran başında olanları sadece çaresizce izleyebildik. İşte bu çaresizlik duygusu, afet sonrası yaşanan psikolojik etkilerin temellerinden biridir.
İzmir halkı güçlüdür fakat güçlü olmak üzülmemek anlamına gelmez. Yangın sonrası halkta kolektif bir yas süreci başlar. Bu yas sadece kaybedilenlere karşı değil; öfkeye, çaresizliğe ve korkuya da karşıdır. Diğer bir olumsuz taraf ise bu tarz doğal afetlerden sonra insanlarda travma sonrası stres bozukluğu meydana gelebilir.
Alevlerden Kurtulduk, Peki Travmadan?
Yangın gibi doğal afetlerden sonra insanlar fiziksel veya psikolojik travmalar yaşayabilirler. Travmalar üç gruba ayrılır: Travmatik olay kişinin kendi başına gelmiş olabilir, kişi bir başkasının yaşadıklarına şahit olabilir veya başkasının yaşadığı olayı duymuş olabilir. Üç durum sonucunda da kişinin travma yaşaması normaldir. Travma, sadece olay anında değil, günler, aylar hatta yıllar sonra bile ortaya çıkabilir. Bazı insanlar hemen toplanırken, bazıları için eski yaşamlarına dönmek çok zaman alır hatta bir daha eskisi gibi olamaz. Yangınlar biter, yanan ormanlar zamanla yeşerir ama bazen her şeyin düzeldiğini düşündüğümüz anda asıl fırtına başlar. Buna Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) denir. TSSB, tehdit edici olayın üstünden yıllar dahi geçse kişinin kendini güvende hissetmemesi, zihninin olayın içinde hapsolması ve sanki aynı olayı sürekli yaşayacağına dair hisse kapılmasıdır. Bu duygular kişinin “zayıf” olduğunu değil, insan olduğunu gösterir.
Travma Geçer, Ama İz Bırakabilir
TSSB’nin sonucunda kişide uyku sorunları, kabuslar, yemek yememe gibi olumsuz davranışlar oluşabilir. Birey evinin yandığını gördüğünde veya bu tarz haberlere maruz kaldığında bile travmayı içselleştirebilir. Kendinizde ya da çevrenizde bu tarz belirtileri taşıyan insanlar varsa yardım istemekten çekinmeyin. Yaşadığımız bu stresli günlerden sonra sadece doğayı değil, ruhumuzu da onarmamız gerekiyor. Unutmayalım: Psikolojik destek ayrıcalık değil, temel bir ihtiyaçtır.
