Günümüzde sosyal medya, bireylerin günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir.
Instagram, TikTok, X (eski Twitter) ve Facebook gibi platformlar; bilgi edinme, sosyalleşme ve kendini ifade etme imkânları sunarken, ruh sağlığı üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratmaktadır. Psikoloji alanındaki güncel araştırmalar, sosyal medyanın bireylerin benlik algısı, kaygı düzeyi, depresif belirtileri ve sosyal ilişkileri üzerinde önemli yansımaları olduğunu göstermektedir (Twenge & Campbell, 2018).
Sosyal Medyanın Olumlu Yönleri
Öncelikle, sosyal medyanın olumlu yönlerine değinmek gerekir. Sosyal medya, bireylere aidiyet duygusu kazandırmakta, sosyal destek ağlarını genişletmekte ve psikolojik dayanıklılığı artırabilmektedir.
Özellikle yalnızlık yaşayan veya fiziksel olarak toplumsal kısıtlılıklarla karşılaşan kişiler için sosyal medya, bağlantı kurma ve paylaşım yapma fırsatları sunar (Naslund et al., 2020). Bu yönüyle, psikososyal iyileşme süreçlerinde destekleyici bir araç olarak kullanılabilmektedir.
Sosyal Medyanın Olumsuz Etkileri
Bununla birlikte, sosyal medya kullanımı aşırıya kaçtığında ruh sağlığı açısından riskler doğurmaktadır. Araştırmalar, sosyal medyada geçirilen uzun sürelerin kaygı, depresyon ve düşük özsaygı ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur (Vannucci & Ohannessian, 2019).
Özellikle sosyal karşılaştırma süreçleri, bireylerin kendi yaşamlarını başkalarının “idealize edilmiş” paylaşımlarıyla kıyaslamalarına yol açmaktadır. Bu durum, bireylerde yetersizlik duygularını tetikleyerek benlik saygısını zedeleyebilir.
FoMO (Kaçırma Korkusu) ve Psikolojik Yansımaları
Bir diğer önemli etki ise “kaçırma korkusu” (Fear of Missing Out – FoMO) olgusudur. FoMO, bireylerin sosyal medyada sürekli çevrim içi olma ihtiyacı hissetmelerine, uyku düzensizliklerine ve odaklanma sorunlarına yol açmaktadır (Przybylski et al., 2013).
Özellikle genç kullanıcılar, çevrim içi etkileşimleri kaçırmamak için uyku saatlerinden feragat etmekte, bu da ruhsal ve fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Siber Zorbalık ve Olumsuz Geri Bildirim
Ayrıca sosyal medya, siber zorbalık ve olumsuz geri bildirim gibi riskleri de beraberinde getirmektedir. Genç bireylerde siber zorbalığa maruz kalma, depresif belirtilerin artışıyla doğrudan ilişkilidir (Kowalski et al., 2014).
Bu bağlamda, sosyal medya kullanımının bilinçli ve sınırlı bir şekilde yönetilmesi, ruh sağlığının korunması açısından önem taşımaktadır.
Sonuç
Sonuç olarak, sosyal medya çift yönlü bir etkiye sahiptir: Hem sosyal bağlantıları güçlendiren hem de psikolojik kırılganlıkları artırabilen bir araçtır.
Psikologlar ve ruh sağlığı uzmanları için temel mesele, sosyal medyanın sağlıklı kullanımına yönelik farkındalık oluşturmak ve bireylere dijital denge becerileri kazandırmaktır.
Böylelikle sosyal medya, bireyler için bir tehdit olmaktan çıkarak, ruhsal iyileşme ve sosyal destek süreçlerinde faydalı bir kaynak hâline gelebilir.
Kaynakça
-
Kowalski, R. M., Giumetti, G. W., Schroeder, A. N., & Lattanner, M. R. (2014). Bullying in the digital age: A critical review and meta‐analysis of cyberbullying research among youth. Psychological Bulletin, 140(4), 1073–1137. https://doi.org/10.1037/a0035618
-
Naslund, J. A., Bondre, A., Torous, J., & Aschbrenner, K. A. (2020). Social media and mental health: Benefits, risks, and opportunities for research and practice. Journal of Technology in Behavioral Science, 5(3), 245–257. https://doi.org/10.1007/s41347-020-00134-x
-
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
-
Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2018). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports, 12, 271–283. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2018.10.003
-
Vannucci, A., & Ohannessian, C. M. (2019). Social media use subgroups differentially predict psychosocial well-being during early adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 48(8), 1469–1493. https://doi.org/10.1007/s10964-019-01060-9
