Kuşaklar arası farklılıklar, bireylerin dünyayı algılama, ilişki kurma ve sorun çözme biçimlerini derinden etkilemektedir. 1997-2012 yılları arasında doğan ve Z kuşağı olarak adlandırılan nesil, dijital çağın çocukları olarak büyümüş; teknoloji, hız ve bireysellik ekseninde şekillenen bir kimlik geliştirmiştir. Bu özellikler, Z kuşağı ergenlerinin aile içindeki iletişim biçimlerini önceki kuşaklara göre oldukça farklılaştırmış, “kuşak çatışması” kavramına adeta yeni bir anlam kazandırmıştır. Bu yazıda, Z kuşağının ergenlik dönemine özgü özellikler ile aile çatışmaları arasındaki ilişki irdelenmiştir.
Z Kuşağının Temel Özellikleri
Z kuşağı bireyleri, internet, akıllı cihazlar ve sosyal medyayla iç içe büyümüş, bilgiye anında ulaşabilen, hızlı düşünen ve görselliği metne tercih eden bir kuşaktır (Dimock, 2019). Bu kuşak, otoriteye daha az bağlılık göstermekte, bireysel özgürlüğe ve anında tatmine daha fazla önem vermektedir (Prensky, 2001). Sosyal ilişkilerinde yüz yüze etkileşim yerine dijital iletişim araçlarını tercih etme eğilimleri, aile içi bağların zayıflamasına neden olabilmektedir.
Z Kuşağı anne-babaları ise çoğunlukla uzaktan kumandalı renkli televizyonun bile çağ ötesi olarak görüldüğü yıllarda çocukluk yaşamış bireylerden oluşmaktadır. Hal böyle olunca, iletişim dinamikleri hatta kullanılan dil bile baştan aşağı değişime uğramıştır. Bu durum, istediği her bilgiye iki dokunuşla ulaşan gençlerle mektupla haberleşme dönemini görmüş anne-babaları karşı karşıya getirmektedir.
Ergenlik ve Z Kuşağı
Ergenlik dönemi, kimlik gelişimi, özerklik kazanma ve duygusal iniş çıkışların yoğun yaşandığı bir dönemdir (Erikson, 1968). Z kuşağı ergenlerinde bu süreç; sosyal medya ile benlik sunumunun iç içe geçmesi, dijital bağımlılık ve akran onayına duyulan yüksek ihtiyaç nedeniyle daha karmaşık hale gelmiştir. Geleneksel aile yapıları, bu kuşağın farklılıklarını anlamakta zorlanmakta ve bu durum aile çatışmalarını tetiklemektedir (Twenge, 2017).
Buradan da anlaşılacağı üzere, organik iletişime alışık aileler, dijital çağın gereklerine uygun olarak ekran arkadaşlığı eden gençlerle zaman zaman konuşmakta bile zorlanmaktadır. Hele bir de işin içine ikinci kuşak ebeveynler, yani büyükanne ve büyükbaba giriyorsa, artık olay fıkra gibi trajikomik bir boyuta ulaşmaktadır.
Aile Çatışmalarının Dinamikleri
Z kuşağı ergenleri ile ebeveynleri arasındaki aile çatışmaları genellikle şu başlıklar etrafında şekillenmektedir:
- Dijital Ebeveynlik ve Sınır Koyma
- Değerler Farklılığı
- İletişim Tarzları
- Akademik ve Gelecek Kaygısı
Çatışmalarla Baş Etme ve Çözüm Önerileri
Z kuşağı ile sağlıklı bir iletişim kurmak ve aile çatışmalarını en aza indirmek için ailelerin şu stratejileri benimsemesi önerilmektedir:
- Dijital okuryazarlık geliştirmek
- Açık iletişim ortamı yaratmak
- Ortak değerler oluşturmak
- Esnek sınırlar koymak
- Ortak paydada buluşmak için çaba göstermek
Peki, bu nasıl olacak? En başta yargılama ve eleştiri olmadan dinlemeyi ve düşüncelerini ifade etmeyi karşılıklı öğrenmek gerekmektedir. Katı kurallar yerine daha esnek bir eylem planı düşünülmelidir. İki tarafın da ihtiyaçları göz önünde tutularak iletişim kurulmalıdır.
Sonuç
Z kuşağının ergenliği, hızlı değişen sosyal ve teknolojik dinamiklerin etkisiyle önceki kuşaklardan oldukça farklı seyretmektedir. Bu farklılıklar, ebeveynlerle olan ilişkileri daha karmaşık ve çatışmalı hale getirebilmektedir. Ancak kuşak farkını anlamaya yönelik çaba, empati, açık iletişim ve esneklik, aile çatışmalarının önüne geçilmesinde etkili olabilir.
Son öneri gençler için! Ailelerinizin sizin daima iyiliğinizi istediğini aklınızdan çıkarmayın.
Kaynakça
- Dimock, M. (2019). Defining generations: Where Millennials end and Generation Z begins. Pew Research Center. https://www.pewresearch.org
- Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
- Livingstone, S., & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children’s internet use. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 52(4), 581–599.
- Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1–6.
- Twenge, J. M. (2017). iGen: Why today’s super-connected kids are growing up less rebellious, more tolerant, less happy—and completely unprepared for adulthood. Atria Books.
