Çoğumuzun izlediğimiz dizilerden, filmlerden veya okuduğumuz kitaplardan aşina olduğu bir bilgi var: “Suçlular suç mahalline elbet geri döner.” Bu cümleye her rastladığımda, “Bu kadar riskli bir eylemi neden yapsınlar ki?” diye düşünürdüm. Muhtemelen çoğu insanın da hayatı boyunca bir kez aklından geçen bir soru olduğuna eminim; bu yüzden bu konuya dair bir fikir edinmenizi istedim.
Neden sorusuna geçmeden önce cevaplanması gereken bir soru var: Her zaman duyduğumuz ve genelde doğru kabul ettiğimiz bu bilgi gerçekten doğru mu? Suçlular gerçekten suç mahalline geri dönüyor mu? Cevap hem evet hem hayır. Burada dikkat edilmesi gereken ilk ve belki de en önemli faktör, suçun işlenme motivasyonu. Örneğin, bir hırsızın asıl motivasyonunun para olduğunu düşünürsek, tekrardan suç mahalline geri dönerek şüphe çekmesinin hiçbir anlamı olmayacaktır. Öte yandan, sadistik arzularla yapılmış bir suçun ve bu arzularını tatmin etme motivasyonu olan birinin suç mahalline geri dönmesi daha olasıdır. Özellikle kundakçılık ve terörist saldırıları gibi suçlarda, arkasında bir “eser” bıraktığını düşünen suçluların geri döndüğü görülmektedir (Detecting Criminals Coming Back to the Scene of the Crime, 2011). Bu bağlamda, seri katillerin ve cinsel suçluların da suç mahalline geri döndüğü tespit edilmiştir.
Aslında bu durum, hepimizin zaman zaman yaptığı bir davranışla da ilişkilendirilebilir: Hayatımızdaki önemli mekânlara geri gitmek. Özel anlarımızı yaşadığımız mekânlar, bu anılarla birlikte değer kazanır. Sadece o mekânları hatırlamak bile bize o anıları tekrar yaşatabilir. Suç işleyen kişiler için de bu durum geçerlidir; suç mahalline dönmek, o anı yeniden yaşamalarına yardımcı olabilir. Özellikle cinayet, seri katiller ve cinsel suçlular söz konusu olduğunda, duygusal uyarılma amacıyla suç mahalline dönüş beklenir (Pistorius, 2024). Çünkü seri katillerin ve cinsel suçluların çoğunun cinayet işleme sebepleri sadistik arzularıdır; amaçları, kendi duygularını tatmin etmektir. Bu yüzden, suçu işledikten sonra tekrar suç mahalline giderek yaşanan olayları zihinde canlandırır ve o ana geri dönerler. Aradıkları hazzı, bu sefer hayal dünyalarında canlandırarak kendilerini tatmin ederler. Örneğin, 1929 yılında cinayetler ve cinsel suçlar işleyen Peter Kürten defalarca suç mahalline geri dönmüş ve burada mastürbasyon yaparak kendisini tatmin etmiştir. Bu durum farklı şekillerde de kendisini gösterebilir, Pistorius (2024)’a göre duygusal uyarılma için bazı suçlular olay yerine tekrar gitmek yerine, suç anında olay yerinden bazı hatıralar alırlar veya olayın, olay yerinin veya kurbanın fotoğraflarını çekerler. Olay yerine tekrardan giderek fotoğraf çeken suçlular da olmuştur. ‘’Toolbox Killers’’ olarak da bilinen Lawrence Bittaker ve Roy Norris, bu bağlamda iyi bir örnek olabilir, 1979 yılında birden fazla cinayet işleyen suçlular, tekrardan suç mahalline geri dönerek fotoğraflar çekmişlerdir.
İkinci bir sebep ise güç kontrolü ve otoriteyle savaştır. Yine her suçlu için geçerli olmasa da narsistik özelliklergösteren suçlularda rastlanabilecek bir nedendir. Suç mahalline geri döndüklerinde, polislere, yani otoriteye karşı bir güç gösterisi yapmış olurlar. Sadece suçu işlemekle kalmamış, yakalanmamış ve üstelik suçun işlendiği yere geri dönmüşlerdir! Bu sayede, kendilerini otoriteden üstün hissederler (Voznyak, 2024). Bir diğer bakış açısına göre ise, psikanalitik perspektiften baktığımızda, perversif yapı gösteren kişilerin otoriteyi simgeleyen figürler ile sıkıntılı ilişkileri olduğu ve sık sık otoriteyi çağıracak davranışlar yaptıkları bilinmektedir. Bu bağlamda, bazı suçluların perversif yapıda olması ve suç mahalline geri dönerek otorite ile riskli bir oyun oynamaları şaşırtıcı değildir. Bu konu hakkında daha fazla öğrenmek için pervert yapı hakkında okumalar yapmanızı öneririm.
Belki de en makul sebeplerden biri ise tedirginlik ve anksiyete kaynaklı davranışlardır. Sonuçta kişi bir suçişlemiştir ve bu suçun birtakım yaptırımları olacağını bilmektedir. Yakalanmamak için elinden gelen her şeyi yapar ve belirsizlikleri gidermek için çeşitli yollar dener. Geride ipucu bırakıp bırakmadığını kontrol etmek, polislerin hangi delilleri bulduğunu öğrenmek, kendisi hakkında neler konuşulduğunu anlamak gibi belirsizliklerle başa çıkmak için suç mahalline dönebilir. Aynı zamanda, yaptığı bazı hataları düzeltmek amacıyla da geri dönebilir.
Sonuç olarak, herkesin sıkça duyduğu bu bilginin bir doğruluk payı vardır. Çoğunlukla “eserlerine” bakmak, duygusal uyarılma, narsistik özellikler ve güç savaşı, yoğun anksiyete gibi sebeplerle suç mahalline dönüş gerçekleşebilir. Elbette bu her suçlu ve suç için geçerli değildir. Geçerli olan vakalar için de tek bir sebep vermek mümkün değildir; bugün sadece en sık rastlanan nedenlerden bahsettim. Suçun motivasyonuna ve kişiye göre bu nedenler çeşitlilik göstermektedir. Yine de ilginçtir ki, birbirine zıt iki farklı karakterin ortak bir noktada buluştuğu bir eylemdir: suç mahalline geri dönmek.
Kaynakça
Detecting criminals coming back to the scene of the crime. (2011, March 9). Homeland Security News Wire. https://www.homelandsecuritynewswire.com/detecting-criminals-coming-back-scene-crime-0
Pistorius, M. (2024). Serial killers return to the scene of the crime. Micki Pistorius. https://mickipistorius.co.za/articles/serial-killers-return-scene-crime/
Voznyak, Y. (2024). Why do criminals return to the crime scene? Mentalzon. https://mentalzon.com/en/post/1882/why-do-criminals-return-to-the-crime-scene
