Psikolojik Şiddet Nedir? Şiddet, günümüz dünyasında giderek daha geniş bir kapsamda ele alınmak zorunda kalınan bir konudur. Ancak şiddet denildiğinde ilk akla gelen genellikle fiziksel şiddet olmaktadır. Fakat şiddetin, fiziksel güç kullanmanın ötesinde birden fazla boyutu vardır. Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet kadar yıkıcı olabilir ve genellikle göz ardı edilmekte, farkına varılmadan devam etmektedir. Bu nedenle, özellikle romantik ilişkilerdeki psikolojik şiddet hakkında farkındalık yaratmak oldukça önemlidir.
Psikolojik Şiddet Nedir?
Psikolojik şiddet, bireyin benlik saygısını zedeleyen, onu sindirmeye yönelik eylemler ve sözlü ifadelerle yapılan zarar verici davranışları ifade eder. Gündelik yaşamda sıkça karşılaşılan ayrımcılık, psikolojik şiddetin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu ayrımcılık; kişisel özellikler, din, kültür gibi faktörlerle biçimlenebilir ve psikolojik şiddet için bir araç haline gelebilir. Romantik ilişkilerde, bir partnerin diğerinin benlik saygısını zedelemesi, psikolojik şiddetin belirgin bir biçimidir. Bu tür şiddet, aşağılayıcı söylemler ve zorlayıcı davranışlarla gerçekleştirilir.
Psikolojik Şiddetin Belirtileri
Psikolojik şiddet genellikle fark edilmesi zor olan bir durumdur. Mağdurlar, şiddete uzun süre maruz kaldıklarını fark etmeden, başlangıçta kendilerini sorgulamaya başlayabilirler. Birey, karşısındaki kişinin davranışlarını ve söylemlerini, onun iyiliği için yaptığını düşünebilir. Ancak zamanla bu durum normalleşmeye başlar ve mağdur kendisini yalnız, huzursuz ve değersiz hissetmeye başlayabilir.
Psikolojik şiddetin belirtileri şunlardır:
Özgüven kaybı: Kişi, kendisini değersiz ve yetersiz hissetmeye başlar.
Yalnızlık ve izolasyon: Sosyal ilişkiler zayıflar ve kişi yalnızlaşır.
Gerginlik, korku, huzursuzluk: Kişi sürekli bir endişe hali içindedir.
Uyku ve yeme bozuklukları: Anksiyete ve stresin sonucu olarak uyku sorunları ve iştah kaybı görülebilir.
Travma sonrası stres bozukluğu, kaygı bozukluğu, depresyon gibi ruhsal rahatsızlıklar zamanla ortaya çıkabilir.
İlişkideki Psikolojik Şiddetin Türleri
Psikolojik şiddet, romantik ilişkilerde çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bu türler arasında ghosting, gaslighting, cushioning, zombiening, stashing, yalnızlaştırma, mansplaining ve aşırı kıskanlık gibi çeşitli manipülasyon teknikleri bulunmaktadır. Bu türler, mağdurun benlik saygısını zedelemeyi, psikolojik baskı kurmayı ve kontrolsağlamayı hedefler.
Ghosting (Yok Olmak)
Bir partnerin, ilişkiyi bitirmeden birden bire kaybolması ve iletişimi kesmesi durumu olarak tanımlanır. Bu, sosyal medya ve dijital iletişim çağında daha sık görülmektedir.
Gaslighting (Akıl Bulandırma)
Partnerin, diğer kişiyi çeşitli manipülasyonlarla gerçeklik algısını sorgulatmaya çalıştığı bir psikolojik şiddet türüdür. Kişi, “Çok abartıyorsun” veya “Böyle bir şey demedim, sen yanlış anlamışsın” gibi ifadelerle, mağdurun güvenini sarsarak onun kendisine dair algısını zayıflatır.
Cushioning (Tamponlamak)
Bu durumda, kişi ilişkisinin bitmesi olasılığına karşı başka kişilerle de romantik ilişkiler kurmaya devam eder. Partner, “Henüz ilişkimizin bir adı yoktu” diyerek, bu davranışı açıklayabilir.
Zombiening (Aniden Ortaya Çıkma)
Bir partnerin, ilişkiyi bitirdikten bir süre sonra, hiçbir açıklama yapmadan tekrar hayatınıza girmesi durumudur. Genellikle “Beni unutamadığı için geri döndü” gibi romantize edilmiş bir yaklaşım benimsenir.
Stashing (Saklamak)
Partner, ilişkisinin gizli kalması için, sosyal çevresinde diğer kişiyi saklar. Bunu yaparak, partnerini yalnızca özel yerlerde görmeyi tercih eder ve genellikle ilişkinin sosyal açıdan geçerli olmasını istemez.
Yalnızlaştırma
Bir partner, mağdurun çevresindeki kişileri uzaklaştırmaya çalışır. Kişi, zamanla yalnızlaşır ve yalnızca sevgilisi tarafından sevildiği ve önemsendiği düşüncesine kapılır. Bu yalnızlık hali, mağdurun psikolojik şiddete daha kolay maruz kalmasına yol açar.
Mansplaining
Bir partner, mağdurun düşüncelerini ve yetilerini küçümseyerek sürekli olarak kendisini yüceltir. Bu, mağdurun kendisini yetersiz ve değersiz hissetmesine neden olabilir.
Aşırı Kıskanlık
Aşırı kıskanlık, normal kıskanlık ile sınırları aşarak, kişiyi kısıtlamaya, takip etmeye ve sosyal ilişkilerini engellemeye kadar varabilir. Bu, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür.
Psikolojik Şiddetle Nasıl Başa Çıkılır?
Psikolojik şiddet ile başa çıkma süreci birkaç aşamadan oluşur:
Psikolojik şiddetin farkına varılması: İlk adım, yaşanan durumun normal olmadığı ve psikolojik şiddetin varlığının kabul edilmesidir.
Durumun açıkça ifade edilmesi: Eğer karşı taraf şiddetin farkında değilse, ona en basit haliyle durumu anlatmak önemlidir.
İletişimin kesilmesi: Karşı taraf farkında olmasına rağmen durumu normalleştiriyor veya geçiştiriyorsa, iletişim kesilmelidir.
Özbenlik, özsaygı ve özşefkatin onarılması: Zarar gören birey, özsaygı ve sınırlar üzerinde çalışmalıdır. Psikolojik şiddetin etkilerini ortadan kaldırmakta yetersiz kalan kişiler, uzmanlardan destek almalıdır.
Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet kadar yıkıcı olabilir ve bireylerin uzun vadede ruhsal sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, romantik ilişkilerde psikolojik şiddet konusunda farkındalık oluşturulması ve mağdurların destek alması çok önemlidir.
