Son zamanlarda sosyal medyada sıkça kullanılan bir terim olan people pleasing, kişinin başkalarını memnun etmek ve sosyal onay almak için kendi isteklerini, ihtiyaçlarını ve sınırlarını ihmal etmesi olarak açıklanabilir.
İnsanları memnun etmeyi istemek ve sosyal onay genellikle güçlü bir motivasyon kaynağı olarak görülmektedir. İyi ilişkiler kurmamızı ve devam ettirmemizi sağlar. Fakat kişinin uzun vadede kendi ihtiyaçlarını görmezden gelerek sürekli insanları memnun etmeye çalışması, kişinin öz saygısını düşürebilir, ruh sağlığını etkileyebilir ve bu davranışları diğer insanlar tarafından suistimal edilebilir.
Peki Günlük Hayatta Bir People Pleaser’ın Davranışları Nasıl Olur?
- İnsanları memnun etmediğinde ya da sosyal onay almadığında sevilmeye layık bir insan olmadığını düşünür.
- İnsanların düşünceleri hakkında çok düşünür. İnsanların isteklerini reddettiğinde, kötü ya da bencil biri olarak tanınacağından endişe duyar.
- Aşırı uyumludur.
- Öz saygısı düşüktür. Potansiyelinin farkında değildir.
- Sürekli özür diler. Yanlış bir davranışta bulunmasa dahi karşısındaki kişiye zarar verdiğini düşünerek özür diler.
- “Hayır” demekte aşırı zorlanır.
- Sürekli suçlu hisseder.
Neden People Pleaser Oluruz?
- Çocukluk Dönemindeki Uyumsuz Şemalar: Young’a göre erken dönem olumsuz şemaları çocukluğumuzdan beri çevremizde gördüğümüz tüm davranış, düşünce ve anılardan oluşmaktadır. Kişinin çocukluktan itibaren değer görmemesi, yaptıklarının takdir edilmemesi, koşullu kabul görmesi, aşırı eleştirel ve kontrolcü ebeveynlere sahip olması başkalarına yönelimlilik şemalarını ortaya çıkarabilir. Bu şemalar da kişinin insanları aşırı memnun etmeye çalışmasına sebep olabilir.
- Reddedilme, Ceza ya da Yalnız Kalma Korkusu: Kişi çocukluk döneminde ebeveynin istemediği bir davranışı gerçekleştirdiğinde aileden ceza almış, yalnız bırakılmış olabilir. Kişi bu durumları tekrar yaşamamak için insanların isteklerini kendi ihtiyaç ve isteklerinin önüne koyabilir.
- Düşük Özsaygı ve Akılcı Olmayan İnançlar: People pleasing davranışı çoğunlukla “ben yeterli değilim ancak başkalarını memnun edersem değerli olurum” düşüncesine dayanmaktadır. Düşük özsaygının göstergesi olan bu düşünce Ellis’in Akılcı Olmayan İnançlar Kuramı ile açıklanabilmektedir. Ellis’e göre bazı insanlar, kendilerini ancak başkaları onları sever, takdir eder ve onaylarsa değerli hisseder. Bu yüzden kişi, değerli olduğunu hissetmek için çevresindekileri memnun etmeye çalışır. Ancak bu durum, kişinin kendi değerini dışarıdan gelen tepkilere göre belirlemesine neden olur.
- Toplumsal ve Kültürel Etki: Toplulukçu kültürde yaşayan insanlar, bireyci kültürde yaşayanlara göre diğerlerini daha çok memnun etmeye çalışır. Çünkü bu toplumlarda diğerlerinin ne dediği çok önemlidir. Uyum, bağlılık, fedakârlık, toplumsal sorumluluk ön plandadır. Kararlar toplumla, toplumun yararına olacak şekilde alınır. Böyle bir kültürde yaşayan bireyin aidiyet hissinin oluşması için diğerlerinin ne dediğine önem vermesi, onlara uyum sağlaması gerekir.
People Pleasing Davranışının Sonuçları:
- Tükenmişlik ve Öfke Birikimi: Sürekli başkalarına uyum sağlamak kişiyi psikolojik ve fiziksel açıdan yorabilir. Bastırılan bu ihtiyaçlar bir süre sonra duygusal tükenmeye ve duygusal patlamalara sebep olabilir.
- Kendilik Algısının Zayıflaması: Kişinin sürekli ihtiyaçlarını göz ardı etmesi bir süre sonra “Ben kimim, ne istiyorum?” gibi sorulara cevap vermesini zorlaştırır.
- Sağlıklı Olmayan İlişki: Kişinin ilişkilerinde isteklerini açıkça ifade edemeyişi bir süre sonra derin ilişkiler kurmasını zorlaştırır.
- Anksiyete ve depresyon riski artabilir.
Bu Durumdan Nasıl Kaçınırız?
- Sınırlarınızı çizin. Sizin için önemli olan durumları belirleyin. Nelere ihtiyacınız olduğu konusunda fikrinizin olması, sınır çizmek için çok önemlidir. Sınır çizmenin temeli olan “Hayır” demenin saygısızlık değil, öz saygınızı korumanın bir yolu olduğunu fark edin.
- “Hayır” derken adım adım ilerleyin. İlk olarak önemsiz olan veya daha az riskli olan durumlarda “hayır” demeyi deneyin.
- Kendinize anlayışla yaklaşın. Hata yapabileceğinizi ve hatanın sizden değer eksiltmeyeceğini kabul edin.
- İlişkilerde bir dengenin olması gerektiğini fark edin. Her zaman veren veya her zaman alan taraf olmayın. Sağlıklı ve güçlü bir ilişkinin temeli bu denge ile kurulur.
