Hipnoz denince akla çoğu zaman, filmlerdeki o dolandırıcı ya da gizemli hipnozcu gelir: Elinde sarkaç gibi sallanan cep saatini oynatarak insanları adeta bir kuklaya çeviren bir figür… Peki, hipnoz gerçekten böyle bir şey midir?
Elbette ki hayır. Hipnoz; manipülasyon değil, kişinin kendi içine yaptığı bilinçli bir yolculuktur. Beynin iki yarım küresinin birlikte çalıştığı, zihnin telkinlere daha açık olduğu özel bir bilinç hâlidir (Taştan & Işık, 2015). Hipnoz sırasında kişi uykuda değildir, kontrolünü kaybetmez, bilinçlidir ve duyduklarını sorgulayabilir.
Hipnoterapi Nedir?
Hipnoterapi, hipnoz hâlinde uygulanan bir psikoterapi yöntemidir. Terapist, bireyi trans hâline yönlendirerek, zihinsel ve duygusal iyileşme süreçlerini destekler. 1953’te İngiliz Tıp Birliği, 1958’de Amerikan Tıp Birliği tarafından resmi bir tedavi yöntemi olarak kabul edilmiştir.
Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı onayıyla uygulanmaktadır. Hipnoterapinin amacı, bireyin bilinçaltı süreçlerini yeniden yapılandırmak, olumsuz davranış kalıplarını dönüştürmek ve içsel kaynakları harekete geçirmektir (Kuloğlu & Karaaziz, 2023).
Hangi Alanlarda Kullanılır?
Hipnoterapi, çok çeşitli psikolojik sorunlarda etkili bir tamamlayıcı tedavi yöntemi olarak kullanılır:
-
Depresyon, panik bozukluk, sosyal fobi
-
Yeme bozuklukları, vajinismus (Taştan & Işık, 2015)
-
Tırnak yeme, tikler, uyurgezerlik, çocukluk alışkanlıkları (Ceyhan & Yiğit, 2013)
-
Kaş yolma gibi kompulsif davranışlar (Durmuş ve ark., 2020)
-
Sigara, alkol ve madde bağımlılığı (Gönce, 2020)
Ayrıca, psikanalitik ya da analitik terapi yaklaşımlarına eklendiğinde, terapi sürecini kısaltıcı ve derinleştirici bir etkisi olabilir (Taşcıoğlu, 2020).
Hipnoterapi Nasıl Uygulanır?
Bir hipnoterapi süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:
-
Ön değerlendirme: Kişinin geçmişi, şikâyetleri, yaşam koşulları ve hedefleri ele alınır.
-
Hedef belirleme: Terapi sürecinin neye odaklanacağı netleştirilir.
-
Hipnoz durumu: Rahatlatıcı telkinlerle kişi trans hâline yönlendirilir.
-
Telkin ve imajinasyon: Bilinçaltına güven, sakinlik, sağaltım gibi olumlu temalar yerleştirilir.
-
Seans sonu değerlendirmesi: Değişim, deneyim ve ilerlemeler gözden geçirilir.
Bu süreç, danışan ve terapist arasındaki aktif iş birliğine dayanır. Hipnozda başarı, sadece terapistin değil, danışanın da sürece katılımıyla mümkün olur.
Hipnoterapiye Dair Yanılgılar
Toplumda hipnozla ilgili hâlâ birçok mit ve yanlış inanç vardır. Bunların başında şunlar gelir:
-
“Kişi hipnozda kontrolünü kaybeder.”
❌ Yanlış. Kişi hipnoz hâlinde bilinçlidir. -
“Hipnozda söyleneni sorgulamadan yaparsın.”
❌ Yanlış. Kişi istemediği bir şeyi kabul etmez. -
“Sadece zayıf iradeli insanlar hipnotize olur.”
❌ Yanlış. Hipnoza yatkınlık, kişinin zihin açıklığı ve hayal gücüyle ilgilidir.
Bu nedenle hipnoterapistlerin, hipnozun ne olduğunu doğru anlatmaları, danışanları bu konuda aydınlatmaları önemlidir.
Bilimsel Temeli ve Uygulayıcı Sorumluluğu
Hipnoz uygulayıcılarının yalnızca teknik değil, aynı zamanda psikoloji bilgisi açısından da yetkin olmaları gerekir. İnsan davranışları, kişilik yapısı, savunma mekanizmaları ve duygu süreçlerine hâkim olmak, hipnoterapinin güvenli ve etkili uygulanabilmesi için şarttır (Ağargün, 2012).
Yanlış ellerde uygulandığında, hipnoz kişide bağımlılık yaratabilir veya farkında olunmadan travmatik deneyimleri tetikleyebilir. Bu nedenle etik sınırları gözeten, bilimsel bilgiye dayanan bir yaklaşım şarttır.
Sonuç: Hipnoterapi Bir Alternatif Değil, Tamamlayıcı Güç
Hipnoterapi; yalnızca gizemli bir “zihin oyunu” değil, bilimsel temele dayanan ve pek çok psikolojik sorunun tedavisinde etkili olan güçlü bir terapi aracıdır. Modern psikolojide zaman zaman gölgede kalsa da, doğru ellerde ve uygun yaklaşımla kullanıldığında hem bireysel farkındalığı artırır hem de iyileşme sürecine katkı sağlar.
Toplumda hipnoza yönelik önyargıları kırmak ve bu güçlü aracın potansiyelini tanıtmak, yalnızca terapistlerin değil, psikolojik iyilik hâline inanan herkesin ortak sorumluluğudur.
Kaynakça
-
Taştan, K., & Işık, M. (2015). Vajinismus Tedavisinde Hipnoterapi: Bir Olgu Sunumu. Ankara Medical Journal, 15(1). https://doi.org/10.17098/amj.44314
-
Gönce, M. N. (2020). Sigara Bağımlılığının Tedavisinde Hipnoz Kullanımı: AUCH Tekniği. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 69-76.
-
Özer, Ş., & Özmen, E. (1999). Posttravmatik Stres Bozukluğunda Hipnoterapi: Olgu Sunumu. Düşünen Adam Dergisi, 12(1), 24-27.
-
Kuloğlu, Y. T., & Karaaziz, M. (2023). Panik Atakta Hipnoterapi ve ThetaHealing Derin Kazı Tekniği: Bir Vaka. Journal of Pure Social Sciences, 4(7), 1-14.
-
Telli, A. (2020). Hipnoz ve Bilimde Kullanım Alanları. J Med Palliat Care, 1(4), 109-112.
-
Ağargün, M. Y. (2012). Hipnozun Klinik Uygulama ve Etik Boyutu.
