“Canım çok sıkılıyor, başım ağrıyor, kafam karışık, ne yapsam, böyle olur mu?” gibi ifadeleri gün içinde birçok kez ve birden fazla kişiden duymuşuzdur. Peki, neden böyle bir durum var veya bu durumla nasıl başa çıkılır hiç düşündünüz mü? Gelin, hep birlikte bakalım.
Öncelikle, gün içinde sürekli yaptığımız rutinler artık monoton hale geldiğinde, çok fazla yüklenen bilgi ve kavramlar, yapılan uğraşla ilgili isteksizlik ve dikkatsizlik, yalnızlık ve toplumsal aidiyet hissinin zayıf olduğu bireyler, yaptığı her türlü faaliyet ve düşünüşten sıkılmaya başlar. Bu durum, bireyde soyutlanmaya neden olabilir. Bu durumla başa çıkan kişi, kendisine ilgisini çekecek yeni bir meşguliyet ararken, başa çıkmayan kişide ise sosyal bağlarda zayıflıkve anlamsızlık hissi baş göstermeye başlar, ki bu istenilen bir durum değildir.
İnsanlar Neden Meşguliyet Arar?
Evden çıkmamak ve her gün film izlemek, sosyal medyada fazla zaman harcamak, içeriğini bilmediğiniz ve ilginizi çekmeyen kitaplar okumaya çalışmak, gelecekle ilgili gerçekleşmeyecek veya aslı olmayan senaryolar kurmak, bireyi herhangi zor bir fiziksel aktivite yapmaktan daha çok yorabilir ve sıkabilir. İşte bu nedenle bireyler yaşamlarında odaklanabilecekleri meşguliyetler aramaya çalışır. İnsanlar hayatlarını anlamlı kılmak isterler. Bir işe yarama hissi, insan psikolojisinde önemli bir yere sahiptir. Bireyler, başarı ve yeterlilik hissi kazanmak, topluma katkı sağlamak, sosyal bağlarını güçlendirmek ve içsel boşluk hissini doldurmayı hedeflerler. Ayrıca beynimiz, yeni ve ilgi çekici şeylerle uğraştığında dopamin salgılar. Dopamin, ödül mekanizmasını yönetir; bu nedenle sosyal medya, video oyunları ve alışveriş gibi hızlı tatmin sağlayan aktiviteler, anlık olarak sıkılmayı engellese de uzun vadede daha fazla sıkılmaya yol açabilir.
Örneğin, sıkılma nedeniyle sosyal medyada bir saat boyunca 30 saniyelik videolar izlediğimizi düşünelim. Bir haftada 7 saat, bir ayda 28 saat, hatta bir yılda 1512 saat eder ve bu da 63 gün olarak karşımıza çıkar. Özetle, günde bir saat sosyal medyada takılarak yılda 63 günümüzün sadece video kaydırma ile geçtiğini görebiliriz. Bu yüzden sağlıklı bir meşguliyet, bireyin kişisel gelişimine katkı sağlar. İşte tam da burada MEŞGULİYET TERAPİSİ devreye giriyor.
Meşguliyet Terapisi Nedir?
Meşguliyet terapisi, bireylerin fiziksel, bilişsel ve duygusal işlevlerini geliştirmeye yönelik etkili bir terapi yöntemidir. İlk olarak psikiyatrik hastaların rehabilitasyonu ile başlayan bu yaklaşım, günümüzde çok daha geniş bir alanda uygulanmaktadır. Çocuklardan yaşlılara, fiziksel travmalardan psikolojik rahatsızlıklara kadar pek çok durumda bireyin bağımsızlığını destekler ve yaşam kalitesini artırır. Modern sağlık sistemlerinde meşguliyet terapisi giderek daha fazla önem kazanmakta ve multidisipliner tedavi yaklaşımlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmektedir. Gelecekte, teknoloji ve nörobilimle entegre edilerek daha da etkili hale gelmesi beklenmektedir.
Meşguliyet Terapisinin Süreci
Meşguliyet terapisi, bireyin yaşam kalitesini geliştirmeye yönelik olduğu için birey merkezli bir yaklaşıma sahiptir. Kişiye özel planlama yapılır çünkü her bireyin ihtiyaçları farklıdır. Kişinin ilgi duyduğu, motive olduğu aktivitelerseçilir ve süreç daha etkili hale getirilmeye çalışılır. Kapsamlı bir terapidir; fiziksel, bilişsel ve duygusal tüm faktörler birlikte ele alınır. Yaşanılan çevreye uyumu artırmaya yönelik çalışmalar yapılır. Ayrıca bireyin günlük yaşam faaliyetlerini kendi başına yapabilme, kendi kendine yetebilme becerilerini destekleyici hedefler gerçekleştirilir.
Meşguliyet Terapisi Hangi Alanlarda Kullanılır?
Çocuklar ve Gelişimsel Bozukluklar:
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların motor becerilerini ve sosyal etkileşimlerini geliştirmek ve destekleyici uyum sağlayıcı aktiviteler oluşturmak. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarda odaklanma becerilerini artırmak, dikkat çekici ve motive edici faaliyetleri çocuklar için ulaşılabilir hale getirmek. Yazma ve ince motor becerileri zayıf olan çocukların el-göz koordinasyonunu desteklemek.
Fiziksel Rehabilitasyon:
Felç geçirmiş bireylerde günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yapabilmeyi öğretmek, kas-iskelet sistemi bozuklukları yaşayan bireylere yardımcı olmak, kazalar sonrası el ve kol kullanımı gibi işlevleri yeniden kazandırmak, böylelikle kendi kendine yardım etmek ve psikolojik iyi oluş sağlamak.
Ruh Sağlığı ve Psikolojik Rehabilitasyon:
Depresyon, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğu olan bireylerde üretken faaliyetlerle psikolojik iyileşmeyidesteklemek, bağımlılık tedavisi gören bireylerde sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve sosyalleşebileceği bir alan yaratmak, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi psikiyatrik hastalıklarda sosyal becerileri güçlendirmek.
Yaşlılar ve Demans Hastaları:
Alzheimer ve diğer demans türlerinde hafızayı güçlendiren aktiviteler sunmak, düşme riskini azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak, günlük işlevleri yerine getirme becerilerini desteklemek.
Meşguliyet Terapisinin Etkisi ve 5 Faydası
Meşguliyet terapisi, bireyin ilgisini çektiği ve bilinçli olarak yapmak istediği doğru aktiviteleri seçmesi halinde etkili bir yöntem olabilir. Yani birey, yaptığı aktiviteyi bir savunma mekanizması olarak değil de iyileştirici ve keyifli bir süreç olarak uygulaması halinde verim alabilir. Yapılan araştırmalar da göstermektedir ki, kişinin tatmin edici aktivitelerle uğraşması dopamin ve serotonin hormonunun salgılanmasını sağlar, bu da ruh halini iyileştirir. Terapinin 5 faydası olarak şunları sıralayabiliriz:
- Kendi kendine yetebilme ve bağımsızlık
- Özgüven ve motivasyon artışı
- Bilişsel ve duyuşsal gelişim
- Sosyalleşme ve uyum sağlama
- Fiziksel işlevliliğin artması
Meşguliyet Terapisinin Eleştirileri
Meşguliyet terapisi, birçok kişi için faydalı olsa da bazı uzmanlar tarafından eleştiriler almaktadır. Bireyin sorunu bastırma ve kaçış mekanizması olarak kullanabileceği, birey için kişiselleştirilmiş olmaması durumunda verim alınamayacağı ve zoraki aktivitelerin bireye daha da sıkıntı vereceği belirtilir. Bazı uzmanlar, “Herkes için uygun bir çözüm” görüşüne karşı çıkar. Terapinin ağır psikolojik rahatsızlıkları tedavi edemeyeceği, bu nedenle psikoterapi ve ilaç tedavisine ihtiyaç duyulacağı durumların olması muhtemeldir. Ayrıca, üretkenliğin yoğun olduğu toplumlarda dinlenme ihtiyacının da göz ardı edilmesi, bireyi kendini dinleme ihtiyacını göz ardı etmesine neden olabilir.
Sonuç olarak, Meşguliyet terapisi doğru ve bilinçli uygulandığında psikolojik iyilik halini desteklemede etkili olabilir. Daha etkili bir verim alabilmek için bu yöntemin psikoterapi, duygusal farkındalık ve ilaç tedavileri ile zenginleştirilebilir.
