Cinsellik, çoğu zaman konuşulması zor; fakat herkesin hayatını doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen bir konudur. Özellikle ergenlik dönemi, bireyin hem duygusal hem de bedensel anlamda büyük değişimler yaşadığı, cinselliğe dair merakının ve farkındalığının giderek yoğunlaştığı bir süreçtir. Fakat bu dönemde ergenlerin çoğu, neyi nasıl öğreneceğini bilemediği için ya sessiz kalır ya da bilgiye yanlış ve güvenilir olmayan kaynaklardan ulaşır. Toplumsal tabular, bilinçsiz ebeveyn tutumları, aile içi iletişimdeki eksiklikler ve eğitimsizlik; ergenlerin cinselliğe dair yanlış inançlar geliştirmesine, kendine ve başkalarına zarar verebilecek tutumlar sergilemesine ve özgüven eksikliğine neden olabilir. Oysa cinsellik hakkında bilinçlenmek, sadece fiziksel sağlığı değil; aynı zamanda duygusal sağlığı ve dengeyi, öz yeterliliği, sınır koyabilme becerisini, sağlıklı iletişim kurabilmeyi ve saygılı ilişkiler geliştirebilmeyi de kapsar.
Bu nedenle ergenlikte sağlıklı cinsellik üzerine farkındalık kazanmak bir “lüks” değil; gençlerin kendi bedenlerini tanımaları, bedensel ve duygusal sınırlarını fark etmeleri, kendilerini korumayı öğrenmeleri için son derece önemli bir ihtiyaçtır. Bilgiyle desteklenen, açık ve doğru iletişimle büyüyen bir gençlik, bugününü ve geleceğini daha sağlıklı inşa eder.
Ergenlerde Sağlıklı Cinsellik Nedir?
Ergenlikte sağlıklı cinsellik; bireyin cinselliğe dair duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını saygılı, bilinçli ve güvenli bir şekilde ifade edebilme yeteneği anlamına gelir. Bu; sadece cinsel ilişkiyle ilgili değil, aynı zamanda mahremiyet, beden algısı, rıza, cinsel kimlik, duygusal bağlar ve sosyal ilişkileri de kapsayan çok boyutlu bir kavramdır.
Sağlıklı cinsellik şu temel bileşenleri içerir:
- Sağlıklı cinsellik hakkında doğru bilgiye sahip olma,
- Duygularını tanıma ve ifade edebilme,
- Kendi bedenini tanıma ve kabul etme,
- Kendi sınırlarını ve başkalarının sınırlarını gözetme,
- Cinsel hak ve sorumlulukların farkında olma,
- Rızaya dayalı, güvenli ilişkiler kurabilme.
Ergenlerde Sağlıklı Cinsellik Nasıl Gelişir?
Ergenlerde sağlıklı cinselliğin gelişebilmesi için çok yönlü bir destek süreci gerekir. Bu süreç bireysel ve çevresel faktörlerle oluşur ve şekillenir.
- Açık ve Güvenli İletişim Ortamı Yaratma:
Ebeveynlerin ve öğretmenlerin ergenlerle açık, yargılayıcı olmayan bir iletişim kurması; gençlerin cinsellik hakkında soru sormaktan kaçınma davranışını engeller. Konunun tabu olmaktan çıkarılması, gençlerin bilinçli ve sağlıklı kararlar almasını kolaylaştırır. - Doğru ve Bilimsel Bilgiye Erişim Sağlama:
Gençlerin internette, arkadaş çevresinde ya da sosyal medyada maruz kaldıkları bilgiler her zaman doğru olmayabilir. Bu nedenle güvenilir, yaşa uygun ve bilimsel bilgi kaynaklarına erişimleri desteklenmelidir. Cinsel sağlık, korunma yolları, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, rıza ve mahremiyet gibi konular açıkça anlatılmalıdır. - Duygusal Farkındalık ve Özsaygıyı Geliştirme:
Sağlıklı cinsellik, fiziksel gelişim ile birlikte duygusal gelişimi de içerir. Ergenin kendi duygularını tanıması, sınırlarını belirleyebilmesi ve kendine değer vermesi, sağlıklı ilişkiler kurma becerisini artırır. - Toplumsal ve Aile Desteği Sağlama:
Okul ortamında verilen rehberlik hizmetleri ve aile içindeki destekleyici tutumlar, cinselliğin yeterli düzeyde normalleşmesini sağlar. Özellikle ailelerin çocuklarına cinselliği korku ya da utanma duygularıyla değil; saygı, güven ve sevgi diliyle anlatmaları önemli rol oynar.
Ebeveynler Nasıl Daha Bilinçli ve Destekleyici Olabilir?
Ebeveynlerin cinsellik konusundaki tutumları, çocukların bu konuya karşı olan bakış açılarını doğrudan etkiler. Ne yazık ki pek çok ebeveyn, toplumsal tabular, kendi yetiştirilme tarzları ve bilgi eksikliği nedeniyle çocuklarıyla bu konuyu konuşmaktan kaçınmaktadır. Fakat sağlıklı bir cinsel eğitim için evde açık, destekleyici ve güvenli bir iletişim ortamı oluşturulmalıdır.
Sonuç
Ergenlik dönemi, bireyin kimliğini keşfetmeye başladığı hassas bir dönemdir. Bu süreçte cinselliğe dair merakların, sorunların, duyguların ve düşüncelerin ortaya çıkması oldukça doğaldır. Ancak bu merakın sağlıklı bir şekilde giderilebilmesi için ergenlerin doğru, güvenilir ve bilimsel bilgiye erişmeleri gerekmektedir. Aynı zamanda ailelerin, özellikle ebeveynlerin açık ve güvenilir iletişim kurabilmeleri, yargılamadan dinleyebilmeleri ve çocuklarının gelişim düzeyine uygun bilgiler sunabilmeleri, sürecin daha sağlıklı ilerlemesi için önemli rol oynar.
Cinsellik, konuşulmaması gereken bir tabu değil, öğrenilmesi gereken kadar doğal olan bir yaşam parçasıdır. Gençlerin bu konuda yalnız bırakılmaması; okul, aile ve toplumun bilinçli iş birliğiyle desteklenmeleri, sağlıklı bireyler ve sağlıklı bir toplum inşa etmenin anahtarıdır.
