İsmini duyar duymaz etkilendiğimiz ve merak etmeye başladığımız bu çarpıcı kitapta yer alan terapi öyküleri, günümüzün tedavi yöntemlerinin şekillenmeye başladığı disiplinler arası terapi ve tedavi yaklaşımlarına önemli bir örnek teşkil etmektedir. Kısa bir süre öncesine kadar, çocukların erken yaşlarda karşı karşıya kaldığı olumsuz yaşantıların büyüdükçe unutulduğuna inanılırken, psikoloji ve nöroloji alanındaki çalışmalar bize bu durumun böyle olmadığını göstermektedir. Erken çocukluk döneminde korkunç travmalar yaşamış çocukların beyinlerinde kalıcı hasarların meydana geldiğini ve yaşıtlarına göre gözle görülür farklılıklar sergilediğini ileri süren Perry, ciddi semptomlar gösteren çocuklarla çalışmıştır. Seymour Levine tarafından yapılan deneyin ortaya çıkardığı çarpıcı gerçekten yola çıkan Dr. Perry, sadece birkaç dakikalık strese maruz kalan farelerin beyinlerinde meydana gelen değişikliğin kalıcı olduğunu ifade etmektedir.
Günümüzde, insan beyninin, 3 yaşına kadar hızla geliştiği bilinmektedir. Bir canlının algıladığı tehdit ve korkunun, beyninin çalışma şeklini kalıcı olarak değiştirdiği ve özellikle 3 yaşına kadar yaşanan travmalardan beynin oldukça etkilendiği bilinmektedir. Bu nedenle çocuğun fiziksel, cinsel ve duygusal saldırılara maruz kalması veya tehdit altında yaşaması sonucunda, strese verdiği yanıtın sonsuza dek değiştiği gözlemlenmektedir. Çocuğun yaşadığı stresin sonucunda, öğrenme, düşünme, hissetme, hareket etme kapasitesi ve salgıladığı hormonların değişmesiyle; çocuk, spor gibi fiziksel aktiviteler dahil herhangi bir şeyi öğrenmekte güçlük çekmeye başlamaktadır. Bunların yanında, genetik bakımdan strese duyarlı olan bir çocuk, yaşadığı çevrenin stresli olmasına bağlı gelişimsel bozukluklaryaşayabilmektedir. Sakin ve güvenli bir çevrede belirli genler aktif olurken, kaotik bir durumda farklı genler baskın hale gelmektedir.
Travmatik anıların, sorun olan kısmı, şimdiki zamana müdahale etme eğilimi taşımalarıdır. Kimi çocuk bu anıları konuşarak rahatlarken, kimi ise anılarını tartışmadan, hatırlamadan ve bu anlara odaklanmadan iyileşmektedir. Perry‘e göre istismara uğrayan çocukların üçte biri gözle görülür psikolojik sorunlar yaşamaktadır. Bazı çocuklar, yaşadığı stresin tahammül edilemeyen etkilerinden kaçabilmek için disosiyatif tepkiler vermektedirler. Kimi çocuk sadece orada değilmiş ve dalgınmış gibi görünürken, kiminin ise kendini kesme gibi acı veren disosiyatif tepkiler verdiği görülmektedir. Beden acı hissedildiğinde, beyin önce eroine benzer doğal kimyasallar salgılamaktadır ve bunu endorfin dahil endojen opoidlerin salgılanması izlemektedir. Çocuğun kendine yarattığı bu kopukluk ve gerçek dışılık hissinin verdiği rahatlama, giderek bağımlılık yaratmaktadır. Çocuklukta yaşanan travmatik deneyimler, bireyin fiziksel ve duygusal gelişim kapasitelerinin olumsuz etkilenmesi gibi istenmeyen sonuçlara neden olmaktadır. Yaşanan travmatik deneyimler sadece psikolojik sorunlara neden olmakla kalmayıp, kalp hastalıkları, obozite ve kanser gibi fiziksel hastalıkların sebebi olarak da görülmektedir.
Perry, kitabında çocukların gerçek hikayelerini ve bu çocuklara uyguladığı terapi deneyimlerini paylaşırken, dokunulmamış, sevilmemiş, tensel temastan yoksun bırakılmış çocuklarda meydana gelen kalıcı beyin hasarlarını ve duyusal eksiklikleri vurgulamıştır. İstismar ve ihmalkârlık kurbanı çocukların sallanmak veya nazikçe sarılmak gibi bir fiziksel uyarılma ihtiyacı olduğunu anlatan Perry, bu rahatlatma eylemini çocuğun yaşından ziyade gelişiminin hassas döneminde eksik kalmış olan ihtiyaçlarıyla etkileşim kurmasını sağlayarak düzenlemiştir. Perry, adına “Nöroardışık Yaklaşım” verdiği tedavi yönteminde, çocuklarda görülen semptomlardan beyninin hangi bölgesinin hasar gördüğünü tespit ederek her çocuğa özel bir tedavi programı geliştirmiştir. Prematüre bebeklerde, yaşça büyük çocuklarda, hatta yetişkinlerde bile masajın, beyin tarafından salgılanan stres hormonu miktarını azaltarak stresi engellediği kanıtlanmıştır. Bu bilgiden hareketle Perry, bazı çocukları yoksun kaldığı tensel temasın yarattığı olumsuz etkileri telafi etmek ve çocuğun beyninin uyarılmayan bölgelerinin uyarılmasını sağlamak için Medikal Masaj’a yönlendirmiştir. Perry, kendi geliştirdiği yöntemle, çocuğun örüntülü ve tekrarlayan deneyimler yaşamasını sağlayarak, yaşanan kötü deneyimlerin kalıcı izlerini taşıyan beynin yapısının değişmesini ve sağlıklı bir yapıya bürünmesini hedeflemiştir. Çocuklarla yaptığı seanslardan, bir çocuğun kendi terapisinin unsurlarını kontrol etmesine izin vermenin önemini anlayan Perry, kimi çocuğa kısa süreli ilaç tedavisi uygularken, kimi çocuğa ise sadece güvenli ve sessiz bir alan açarak, çocuğun travmasından bahsetmesine olanak tanımıştır.
Kitap temel olarak, sağlıklı, besleyici, sürekli ve gerçek bir bağın kurulduğu ilişkilerin, çocukların yaşadığı strese ait faktörleri etkisiz hale getirdiğini ve geçmişe ait travmaları iyileştirdiğini anlatmaktadır. Travma geçirmiş çocukların yeniden insanlara güvenebilmesi ve değişebilmesi için yaşamaya ihtiyaç duyduğu olumlu deneyimlerin, düşündüğümüzden daha fazla tekrarlanması gerekmektedir. Yani nöral ağlar, doğru zamanda uygun uyarımlara maruz kalmamışsa, bunların uygun bir şekilde gelişmesi için normalde gerektiğinden çok daha fazla tekrara ihtiyaç duymaktadır. Perry, kitabında, toplumun marjinalize ettiği, duygusal ve zihinsel hatta bedensel olarak gelişimi gecikmiş çocukların terapilerinin, hassasiyetle yapılandırılması gerektiğini ve her çocuğun ihtiyacına özel olarak şekillenen farklı yöntemlerin tedaviye dahil edilmesi gerektiğini anlatmaktadır. Kitap, kimi çocuğun “Yüksek Kaliteli Sürekli Tedavi“den faydalanmasının, çocuğun hayatını bambaşka bir yere getirdiğini tekrarlamaktadır.
İlişkilerin, stres etkenlerini etkisiz hale getirme ve geçmiş travmaları iyileştirme etkisini vurgulayan yazar, eksik kalan, yoksun kalan ve beyini etkileyen, ya da kötü muamele yüzünden beyinde değişen bölgelerin yeniden yaratımı için “çocuğun hayatındaki ilişkilerin sayısını, tabiatını ve kalıcılığının” önemini vurgulamıştır. Ebeveynlik‘in zorlayıcı bir tarafının olduğunu da kabul eden yazar, bir bebek kendisine bakım verene gülümsediğinde, bakım verenin beynindeki ayna nöronlar‘ın, sanki kendisi gülümsemiş gibi bir grup örüntüyle yanıt verdiğini belirtmiştir. Fakat bakım veren, gerekli nörobiyolojik kapasiteye sahip olmadığında, ebeveynliğin verdiği mutluluğu hissedemeyerek çabuk yorulan ve tahammülsüz birine dönüşmektedir. Böyle bir durumda ise bakım verenin kasıtsız ihmalibaşlayabilmektedir.
Doktorun bizimle paylaştığı terapi öykülerinde yer alan travma geçirmiş çocukların birçoğu, kendilerine destek veren en az bir yetişkinle temas kurduktan sonra ilerleme kaydetmiş. Onlarla özel olarak ilgilenen bir öğretmen, bir teyze hatta bir okul otobüsü şoförü bile, beyni ilgiye aç bir çocuk için önemli bir fark yaratabilmektedir. Kitabın en mutluluk verici bölümü Perry’nin tedavisini uyguladığı bu çocukların çoğunun, bugün sağlıklı ve mutlu sayılacak yetişkinlere dönüşmesi olurken, bu sonuç bizlere, çocukların iyi bir eğitimden ve kaliteli gıdalardan çok, koşulsuz, yakın, şefkatli temaslara, güven dolu ve kapsayıcı bir ilişkiye ihtiyaç duyduklarını hatırlatmaktadır.
