Bir zaman gelir, kendinize, kimliğinize dair ne varsa unutabilirsiniz. Öyle bir zaman gelir ki, yaşadığınız olumsuz anılar o kadar ağır gelir ki, kendinizi askıya alırsınız. Sahip olduğunuz aile, eş, dost ve çevre artık sizin için yabancıhale gelir. Çünkü artık siz kendinize yabancısınız. Kucağınızdaki bebek, size şaşkın suratla bakan adam, neler olduğunu anlamaya çalışır. Oysa bunun, sizin yaşadığınız zorlanmalara karşı zihninizin nefes almanız için yarattığı olağanüstü bir savunma mekanizması olduğunu bilemez, siz de bilemezsiniz. Benim Kars’da kurulu bir düzenim var, ne işim var Osmaniye’de dersiniz. Bu kimin bebeği, sen kimsin?
Bu durumun bir psikolojideki tanımı vardır: Dissosiyatif Füg.
Dissosiyatif Füg Nedir?
Dissosiyatif Füg, Dissosiyatif Bozukluklar arasında oldukça nadir bulunan ve bir o kadar da ilginç bir fenomendir. Öncelikle, Dissosiyasyon nedir, buna bir bakalım. Dissosiyasyon, bireyin zihinsel süreçlerinde yaşanan geçici veya sürekli kopuş ya da ayrışma durumudur. Bu durum, düşünceler, duygular, anılar, algılar ve benlik hissi gibi normalde bütünleşik olan zihinsel işlevlerin birbirinden ayrılması şeklinde tanımlanabilir. Genellikle yoğun stres veya travmatik deneyimler karşısında, zihnin kendini koruma mekanizması olarak ortaya çıkar. Hafif formları günlük yaşamda hayal kurma veya kendinden geçici kopma şeklinde gözlemlenirken, şiddetli formları kişinin gerçeklikle bağlantısını kesmesine yol açabilir.
Zihnimizin bu şekilde savunma mekanizmaları geliştirmesi, genellikle aşırı travma ve zorluklar sonrası ortaya çıkar. Bu süreç, kişiyi duygusal olarak korumak ve günlük yaşantısını devam ettirebilmesi için gerekli bir strateji olabilir. Bu bağlamda, dissosiyatif bozukluklar şu şekilde sıralanabilir:
- Dissosiyatif Amnezi: Kişinin önemli kişisel bilgilerini veya travmatik olaylara dair anılarını unutmasıdır.
- Depersonalizasyon ve Derealizasyon: Kişinin kendisini veya çevresini gerçek dışı, yabancı veya otomatik gibi algılamasıdır.
- Dissosiyatif Füg: Bu da, yukarıda bahsedilen durumun daha ekstrem bir formudur.
Dissosiyatif Amnezi ve Dissosiyatif Füg Arasındaki Farklar
Dissosiyatif Amnezi, kişinin yaşamındaki önemli anıları unutmasıyla kendini gösterir. Bu unutkanlık, kişinin yaşamında büyük boşluklara yol açabilir. Amnezi, aslında Füg ile benzerdir ancak aradaki önemli fark Fügde bir kaçış, gidiş, merkezden uzaklaşma vardır.
Dissosiyatif Füg ve Savunma Mekanizmaları
Dissosiyatif Füg, yoğun travma veya duygusal baskı altında ortaya çıkan bir savunma mekanizmasıdır. Bu durumda, birey kendisini o anki acıdan uzaklaştırmak amacıyla ani bir seyahate çıkar ve kimliğinde geçici bir değişim yaşayabilir. Kısaca özetlemek gerekirse:
- Kaçış ve İzolasyon: Kişi, travmatik anıların yükünden kaçmak için fiziksel olarak yer değiştirir. Geçmişe ait bilgiler ve kimlik parçaları arasında ciddi boşluklar oluşur.
- Kimlik Değişikliği: Birey eski kimliğini unutabilir veya farklı bir kimlik ile yaşamaya devam edebilir. Ancak bu kalıcı bir kimlik kaybı değil, travmanın geçici etkilerinin bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Dissosiyatif Füg’ün Psikolojik Arka Planı
Zihnimiz, aşırı stres, travma veya duygusal baskı altında savunma mekanizmaları geliştirir. Bu mekanizmalar, acı veren duygular ve anılarla başa çıkmayı kolaylaştırır; bilinçdışına iterek veya farklı yollarla işler, böylece kişinin ruhsal bütünlüğü ve günlük işlevselliği korunur.
Dissosiyatif Füg ve Tedavi Süreci
Dissosiyatif Füg tedavisinde temel hedef, bireyin travmatik deneyimleri işlemesi, bastırılmış anıları entegre etmesi ve kaybolan kimlik bütünlüğünü yeniden inşa etmesidir. İşte bu süreçte kullanılan başlıca yöntemler:
-
Psikoterapi:
- Travma Odaklı Terapiler: EMDR gibi yöntemlerle travma sonrası stres belirtilerinin hafifletilmesi sağlanır.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin travmatik düşünce kalıplarını ve otomatik olumsuz inançlarını yeniden yapılandırmasına yardımcı olur.
- Entegratif Terapi Yaklaşımları: Füg durumunun altında yatan bireysel, ailevi ve toplumsal faktörleri ele alır.
-
Farmakolojik Tedavi: Eşlik eden anksiyete, depresyon veya diğer psikiyatrik durumların yönetilmesi için ilaç tedavisi uygulanabilir.
-
Destekleyici Gruplar: Benzer deneyimleri yaşamış bireylerin bir araya geldiği gruplar, duygusal paylaşım yoluyla iyileşme sürecini hızlandırabilir.
-
Uzun Süreli Terapi: Kimlik bütünlüğünün yeniden inşa edilmesi, travmatik anıların entegre edilmesi ve duygusal savunma mekanizmalarının daha sağlıklı yollarla yeniden yapılandırılması için uzun süreli terapi önemlidir.
Sonuç: Dissosiyatif Füg ve İyileşme Süreci
Dissosiyatif Füg, aşırı duygusal baskı ve travmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir savunma mekanizmasıdır. Kısa vadede bireyin ruhsal bütünlüğünü korumasına yardımcı olsa da, uzun vadede travmaların işlenmemesi, işlevsellikte sorunlar yaratabilir. Tedavi sürecinde, travmaların sağlıklı bir şekilde entegrasyonu ve kimlik bütünlüğünün yeniden inşa edilmesi çok önemlidir. Bu tür durumları anlamak, hem klinik uygulamalarda hem de bireysel iyileşme sürecinde kritik bir rol oynar.
