Çağımızın en güçlü kitle iletişim kaynaklarından biri olan bilgisayar, telefon ve internet bugün bilgilenme, işlem yürütme, haberleşme, eğitim ve eğlence fonksiyonlarıyla hayatımızın ayrılmaz bir parçası olmuştur. Teknolojinin yararları oldukça fazla ancak sınırsız kullanıldığında yarar kadar zarar veriyor. Bu sebepten anne baba olarak çocuklarınız iyi birer bilgisayar kullanıcısı olsun ya da olmasın, onların her zaman sizin sınırlamalarınıza, deneyimlerinize ve değerlendirmelerinize ihtiyaçları vardır.
Ebeveynlerin teknolojik cihazların kullanımı konusunda çocukları etkili bir şekilde eğitmesi ve yönetmesi gerekiyor.
Teknolojinin Yararları Neler?
-
Görsel tercih ihtiyacına cevap verir.
-
Seçim yapmaya imkân tanır.
-
Düzenleme yapmak kolaydır.
-
Anında geri bildirim ve memnuniyet sağlar.
-
İnteraktif öğrenmeye olanak sağlar.
-
İçerik yaratma imkânları sağlar.
-
Bilgiye anında erişim sağlar.
-
Farklı öğrenme seçenekleri sağlar.
Teknolojinin Zararları Neler?
-
Geleneksel gelişim gidişatı sekteye uğrayabilir.
-
Temel gelişim deneyimlerinin yerini alabilir.
-
Zararlı içeriğe maruz kalabilirler.
-
Sağlık riskleri oluşabilir. (Karpal Tünel Sendromu, göz kuruluğu, baş ağrıları, sırt ve boyun ağrıları, yeme sorunları, uyku sorunları vb.)
-
Kişisel hijyende eksikliklere neden olabilir.
-
Siber zorbalıka maruz kalabilirler.
Sosyal Medyada Çok Sık Bulunmanın Riskleri
Gençlerde sosyal medyada fazla zaman geçirme isteği de fazla. Sosyal medya hem fırsatlar hem de riskler sunmaktadır. Sosyal medya ile ilgili de yine ailelerin çocuklarını desteklemesi gerekir.
-
Kendini olduğundan farklı gösterebilir.
-
Gerçek hayattan kopma, yalnızlaşma görülebilir.
-
Yüz yüze iletişim becerilerini kaybedebilir.
-
Arkadaş sayısını artırma isteği görülebilir.
-
Güvenlik ve gizlilik ayarlarını yapılandıramadığı için istismara maruz kalabilir.
-
Küfürlü konuşma, tehdit, dedikodu, yalan vb. olumsuz sözler, davranışlar artabilir ve bu davranışlara maruz da kalabilir.
-
Yaşına göre uygunsuz görüntü, içeriklere ve cinsel istismara maruz kalabilir.
-
Oyunların yıkıcı etkisiyle olumsuz davranışlar görülebilir.
Güvenli Sosyal Medya Kullanımı İçin Aileler Ne Yapabilir?
-
Çocuklarla açık bir diyalog sürdürülmelidir. Düzenli olarak konuşun ve onları anlamaya çalışın.
-
Çocuklar, iyi de olsa, kötü de olsa, yaşadıkları çevrim içi deneyimleri saklamadan, çekinmeden paylaşmaya teşvik edilmelidirler.
-
Sağlıklı sınırlar koyarak çocuklarınızın sosyal medya kullanımını dengelemelerine yardımcı olun.
Oyun Bağımlılığı
Çocuklar ve gençlerde oyun oynama oranları, oyun karşısında geçen ekran süresi oldukça fazla. Çoğu çocukta bağımlılık mevcut.
Oyun oynama süresini kontrol edememe,
Günlük yapılacak etkinliklere karşı ilgi kaybı,
Yarattığı olumsuz durumlara rağmen karşı koyulamaz şekilde oyuna devam etme isteği,
Oyun oynamadığı zaman yoksunluk hissetme gibi belirtiler gösteren bir dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Oyunların olumlu ya da olumsuz etkilerini belirleyen temel faktör oyunların içerikleridir.
Eğitici Dijital Oyunların Olumlu Etkileri
(Dikkat ve strateji becerilerini geliştirici oyunlar vb.)
-
Görsel-dikkat becerilerini geliştirir.
-
Eğitsel içerikli oyunlar ders başarısını artırır.
-
Problem çözme becerisi kazandırır.
-
Strateji geliştirme, akıl yürütme becerilerini geliştirir.
-
Karar verme becerilerine katkı sağlar.
-
Başarı duygusu kazandırır ve öz güveni artırır.
-
Günlük yaşamda ve eğitimi sırasında öğrenilen pek çok kavram bilgisayar oyunlarıyla pekiştirilebilir.
Dijital Oyunların Olumsuz Etkileri
(Şiddet, korku, cinsellik vb. içeren oyunlar)
-
Suç kavramını algılamakta zorluk yaşanabilir.
-
Gerçek ve sanal olan ayırt edilemeyebilir.
-
Aile içi iletişim azalabilir.
-
Başarı olumsuz etkilenebilir.
-
Dil gelişimi olumsuz etkilenebilir.
-
İçe kapanma görülebilir; sosyal aktivitelere ve dış dünyaya ilgi azalabilir.
Siber Zorbalık
Zarar vermek amacıyla, kötü niyetle yapılan ve tekrarlayan davranışlardır. (Aşağılamak, şantaj yapmak, kötü söz kullanmak, iftira atmak, dedikodu yapmak, taciz etmek, tehdit etmek, korkutmak, dışlamak, utandırmak, isim takmak, şifrelerini ele geçirmek, izni olmadan fotoğraf yayınlamak vb.)
Siber Zorbalığa Maruz Kalan Çocukların Verdiği Tepkiler
-
Depresif ruh hali (içe kapanma, korku, yalnızlık, gerginlik, öz güven eksikliği)
-
Akademik başarıda düşme
-
Arkadaşları ile görüşmekten kaçınma
-
Okuldan uzaklaşma isteği
-
İnternet ve telefon kullanırken tedirgin olma
Siber Zorbalığa Maruz Kalındığında:
Çocuklarımız siber zorbalıka maruz kaldıklarında aşağıdaki davranışları yapmaları için ısrarcı olmalıyız:
-
Dur: Zorbalık eden kişiye yanıt yazma.
-
Engelle: Zorbalık yapan kişiyi engelle.
-
Bildir: Bu olayı ailene, müdür yardımcına, psikolojik danışmanına ve internet sitesinin yöneticisine bildir.
Tüm bu süreç boyunca çocuğunuzun yanında olmanız çok önemlidir.
Çocuklar Teknoloji Başında Ne Kadar Vakit Geçirmelidir?
Türkiye Pedagoji Derneği, bir gün içinde tablet, telefon ve televizyon dahil olmak üzere çocukların ekran süresine dair azami süreleri şöyle belirlemiştir:
-
0-3 yaş: Ekrandan olabildiğince uzak tutulmalıdır.
-
3-6 yaş: Günlük toplam süre en fazla 20-30 dakikadır.
-
6-9 yaş: Günlük toplam süre en fazla 40-50 dakikadır.
-
9-12 yaş: Günlük toplam süre en fazla 120 dakikadır.
-
12 yaş üzeri: Günlük toplam süre 120 dakikayı geçmemelidir.
Çocuklarda Sağlıklı Dijital Alışkanlıklar Geliştirmek
Sınır Koymak ve Tutarlı Olmak:
Sınır koymak; iletişim halinde, yaşına uygun bir yaklaşım ile, eylem öncesinde konuşarak, kendisine uygun olmayan davranışları tanımlayarak ve bunları yaptığında, tekrar öğrenme fırsatı tanımak adına önlemler almak demektir. Tutarlı olmak ise; kişinin benzer durumlarda aynı şekilde davranması ve ebeveynlerin ortak hareket etmesidir.
Aile Teknoloji Sözleşmesi:
Aile bireylerinin katılımıyla bir toplantı gerçekleştirilerek, aile teknoloji sözleşmesi yapılır. Bu sözleşme yapılırken aşağıdaki durumlar dikkate alınmalıdır:
-
Ekran süresi sınırları belirlenmelidir.
-
Teknolojinin nerede, ne zaman, kiminle kullanılacağı belirlenmelidir.
-
Gerçekçi, uygulanabilir kararlar alınmalıdır.
-
Ekran zamanları ödül olarak verilmemelidir.
-
Ekransız aile zamanları planlanmalıdır.
-
Olumlu ve olumsuz sonuçlar belirlenmelidir.
-
Kurallar tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır.
