İnsanlar hoş duygular hissetmek ve hoş olmayan duygulardan kaçınmak isterler ve anlık zevki en üst düzeyde yaşamak isterler. Anlık zevkler, uzun vadeli zevklerden daha ağır bastığında, hoş duyguları tercih ederler. Uzun vadeli zevkler acil olanlardan daha ağır bastığında, insanlar faydalı duyguları tercih ederler. Duygular hem zevk hem de fayda sağladığı için bireyler her ikisini birden en üst düzeye çıkarmak için duyguları hissetmek isterler.
Öfke, hoşa gitmeyen bir olayın kaynağına duyulan deneyimlenmiş bir düşmanlık durumudur. Öfke duygusu doğal bir duygudur. Öfkenin kaynağında evrim, kişisel öğrenme ve sosyokültürel etkiler yer almaktadır. Öfke duygusu, yoğun bir hoşnutsuzluk hissi, adaletsizliğin bilişsel değerlendirmesi ve adaletsizliği telafi etmeye odaklanan davranışsal eylem olarak açıklanmaktadır. Kişiler öfke duygusunu deneyimlerken, yüksek yoğunluklarda, aşırı sıklıkta ve kısa sürede yaşadığında kişiler için ilişkilerinde sorun haline gelebilir.
Tartışmalar esnasında saldıran kişiler kendilerini sosyal olarak izole edebilir ve/veya suçlamalara maruz kalabilirler. Olayları daha sinir bozucu olarak algılayanlarda ise daha sık öfke duygusunu yaşarlar. Öfke duygusu; acı, saldırganlık ve düşmanlık ile yakından ilişkilidir. Öfke duygusunu yüz ifadelerine, beden hareketlerine ve sözel ifadelere yansıtılır. “Aklımı yitireceğim”, “Ona gününü göstereceğim”, “Benimle böyle konuşamazsın” gibi sözel ifadeler en yaygın olanlarıdır.
Öfkenin nedenleri arasında biyolojik sebepler, yaş, sosyal reddedilme, ihmal edilme, alay edilme, madde ve alkol kullanımı, ağrı, huzursuzluk ve hayal kırıklıkları gibi etkenler yer almaktadır.
Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsüne göre ise öfke duygusu, agorafobi, tıkanırcasına yeme, sınır kişilik bozukluğu, bipolar bozukluk, genel kaygı bozukluğu, sürekli depresif bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, panik bozukluk ve şizofreni gibi birçok ruhsal problemin nedeni ve belirtileri arasında yer almaktadır.
Duygusal deneyimlerden, öfke duygu düzenleme yoluyla değiştirilebilir. Bu sebepten dolayı, öfke yönetimi;
-
öfke ile ilgili patlamaların yoğunluğunu ve süresini değiştirmeye,
-
sosyal dışlanmayı ve fiziksel saldırganlığı önlemeye
-
sağlıkla ilgili sonuçları değiştirmeye yardımcı olan bir duygu düzenleme şeklidir.
Kişilerin kendilerine yönelik öfkesinin durumunda, öfkenin içselleştirilmesi ve bastırılması ile ilişkili özellikler bir öfke yönetim tarzıdır.
Öfke duygusunu kişisel çabalar ile düzenlemek için ise:
-
Egzersiz yapmak
-
Yürüyüşe çıkmak
-
Derin nefesler alarak nefese odaklanmak
-
Müzik dinlemek
-
Düzenli uyku uyumak
-
Kendine uygun motivasyon kaynağı bulmak
-
Yaşam tarzını değiştirmek ve düzenlemek, yer almaktadır.
Kaynakça
- Hatch, J. P., Schoenfeld, L. S., Boutros, N. N., Seleshi, E., Moore, P. J., & Cyr-Provost, M. (1991). Anger and hostility in tension-type headache. Headache, 31, 302–304.
- Kassinove, H., & Tafrate, R. C. (2021). Özelleştirilebilir müdahaleler ve tedavi araçlarıyla öfke yönetimi. Apamer Psikoloji Yayınları.
- Tamir, M. (2009). What do people want to feel and why? Pleasure and utility in emotion regulation. Current Directions in Psychological Science, 18, 101–105.
- Toledo, T. A., Hellman, N., Lannon, E. W., Sturycz, C. A., Kuhn, B. L., Payne, M. F., … & Rhudy, J. L. (2019). Anger inhibition and pain modulation. Annals of Behavioral Medicine, 53(12), 1055–1068.
