Dijital çağ, ilişkilerin kurulma ve sürdürülme biçimini köklü bir şekilde değiştirmiştir. Sosyal medya ve çevrim içi platformlar aracılığıyla insanlar daha kolay iletişim kurabilmekte; ancak aynı zamanda ilişkiler daha kırılgan ve geçici hâle gelebilmektedir. Bu bağlamda son yıllarda psikoloji literatüründe sıklıkla tartışılan kavramlardan biri ghostingdir.
Ghosting, bir kişinin romantik veya sosyal bir ilişkiyi herhangi bir açıklama yapmadan, aniden ve tamamen iletişimi keserek sonlandırması anlamına gelir (LeFebvre, 2017). Modern ilişkilerde yaygınlaşan bu davranış, yalnızca sosyal normların değil, aynı zamanda bireylerin bağlanma stillerinin de bir yansımasıdır.
Bağlanma Kuramı ve Ghosting
John Bowlby’nin (1969) bağlanma kuramı, bireylerin erken çocuklukta bakım verenleriyle kurduğu ilişkilerin, ileriki yaşamda yakın ilişkilerdeki tutumlarını belirlediğini öne sürer. Mary Ainsworth’un (1978) “Yabancı Durum Testi” çalışması, güvenli, kaygılı, kaçıngan ve dağınık bağlanma stillerini tanımlamış ve bu stillerin bireyin sosyal ilişkilerdeki davranışlarını şekillendirdiğini ortaya koymuştur.
Güvenli bağlanan bireyler, ilişkilerinde açık iletişimi sürdürme eğilimindedir. Bu nedenle ghosting davranışına başvurma olasılıkları düşüktür.
Kaygılı bağlanan bireyler, ilişkilerde yoğun onay ve yakınlık arayışı içindedir. Ghosting’e maruz kaldıklarında ciddi terk edilme korkusu ve yoğun duygusal acı yaşarlar (Cassidy & Shaver, 2008).
Kaçıngan bağlanan bireyler ise genellikle duygusal yakınlıktan kaçınır ve bağlanmayı tehdit olarak algılarlar. Ghosting davranışı, kaçıngan bağlanmanın ilişkilerdeki tipik bir yansımasıdır. Bu bireyler, doğrudan yüzleşmekten kaçınarak ilişkiyi sonlandırmayı tercih edebilir (LeFebvre et al., 2019).
Dağınık bağlanma stiline sahip bireyler, hem yakınlık arar hem de korku nedeniyle ilişkiden uzaklaşır. Bu çelişkili dinamik, ghosting davranışını hem uygulama hem de mağduriyet açısından tetikleyebilir (Main & Solomon, 1990).
Ghosting’in Psikolojik Etkileri
Ghosting yalnızca ilişkiyi sonlandıran kişi açısından değil, aynı zamanda maruz kalan kişi için de ciddi psikolojik sonuçlar doğurur.
Araştırmalar, ghosting’e maruz kalan bireylerde reddedilme duygusunun yoğunlaştığını, özgüvenin zedelendiğini ve depresyon ile kaygı belirtilerinin arttığını göstermektedir (Freedman et al., 2019).
Özellikle kaygılı bağlanma stiline sahip kişiler, ghosting’i kişisel bir başarısızlık olarak yorumlayarak daha yoğun psikolojik sıkıntı yaşayabilirler.
Buna karşılık, ghosting uygulayan kişiler de duygusal olarak etkilenebilir. Kaçıngan bağlanma eğiliminde olan bireyler, ilişkilerdeki çatışma ve yüzleşmelerden kaçınırken kısa vadede rahatlama yaşasalar da uzun vadede yalnızlık ve duygusal kopuklukla karşılaşabilirler (Koessler et al., 2019).
Toplumsal ve Kültürel Boyut
Ghosting’in günümüzde bu denli yaygınlaşmasının arkasında yalnızca bireysel psikoloji değil, aynı zamanda toplumsal faktörler de bulunmaktadır. Dijital iletişimin hızla artması, ilişkilerin daha “tüketilebilir” hale gelmesine yol açmıştır.
Özellikle genç kuşaklar arasında ilişkilerin daha kısa süreli ve yüzeysel yaşandığı, bağlanmanın daha kırılgan hale geldiği görülmektedir (Timmins & Rimes, 2022).
Kültürel faktörler de ghosting eğilimlerini etkileyebilir. Kolektivist kültürlerde yüz yüze iletişimin daha yaygın olması nedeniyle ghosting’in daha az rastlandığı; bireyci kültürlerde ise bireysel özgürlüğün öncelik kazanmasıyla ghosting’in daha sık görüldüğü bildirilmektedir (Gibbs et al., 2011).
Çözüm ve Klinik Yansımalar
Ghosting, her ne kadar modern ilişkilerde normalleştirilmiş bir davranış gibi görünse de aslında sağlıksız iletişim biçimlerinden biridir. Terapötik açıdan bakıldığında, ghosting deneyimleri bireylere bağlanma stillerini keşfetme ve daha güvenli ilişkiler kurma fırsatı sunabilir.
Özellikle bireysel terapi ve ilişki odaklı yaklaşımlar, ghosting’in neden olduğu yaraların onarılmasında etkili olabilir (Mikulincer & Shaver, 2016).
Sonuç
Ghosting, modern çağın ilişkilerinde sıkça karşılaşılan bir fenomen olmakla birlikte, bağlanma kuramı perspektifinden ele alındığında kökleri erken çocukluk deneyimlerine dayanan bir davranış örüntüsüdür.
Kaçıngan bağlanmanın tipik bir yansıması olarak ortaya çıkan ghosting, yalnızca bireyler arası ilişkileri değil, toplumsal bağları da zedeleyen bir süreçtir.
Ancak farkındalık, psikoterapi ve güvenli bağların inşasıyla bu döngü kırılabilir.
Ghosting’i anlamak, yalnızca bireysel ilişkiler için değil, dijital çağda toplumsal ruh sağlığı için de kritik bir öneme sahiptir.
Kaynakça
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Lawrence Erlbaum.
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment. Basic Books.
Cassidy, J., & Shaver, P. R. (2008). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (2nd ed.). Guilford Press.
Freedman, G., Powell, D. N., Le, B., & Williams, K. D. (2019). Ghosting and destiny: Implicit theories of relationships predict beliefs about ghosting. Journal of Social and Personal Relationships, 36(3), 905–924.
Gibbs, J. L., Ellison, N. B., & Lai, C. H. (2011). First comes love, then comes Google: An investigation of uncertainty reduction strategies and self-disclosure in online dating. Communication Research, 38(1), 70–100.
Koessler, R. B., Kohut, T., & Campbell, L. (2019). Effects of ghosting on emerging adults’ mental health and self-esteem. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 22(9), 597–602.
LeFebvre, L. E. (2017). Ghosting as a relationship dissolution strategy in the technological age. Journal of Social and Personal Relationships, 34(6), 788–805.
LeFebvre, L. E., Allen, M., Rasner, R. D., Garstad, S., Wilms, A., & Parrish, C. (2019). Ghosting in emerging adults’ romantic relationships and friendships. Imagination, Cognition and Personality, 39(2), 125–150.
Main, M., & Solomon, J. (1990). Procedures for identifying infants as disorganized/disoriented during the Ainsworth Strange Situation. In M. T. Greenberg, D. Cicchetti, & E. M. Cummings (Eds.), Attachment in the preschool years: Theory, research, and intervention (pp. 121–160). University of Chicago Press.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2016). Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change (2nd ed.). Guilford Press.
Timmins, L., & Rimes, K. A. (2022). Ghosting and the impact on young adults’ mental health: An exploratory study. Journal of Adolescence, 94, 156–168.
