Çocuk, doğduğu andan itibaren ilk sosyal çevreyi ailede öğrenir ve çocuğun ilk sosyal çevresi ailedir. Aileler bu konuda bilinçli olmalı ve bu süreçte çocuk için sağlıklı bir kişilik geliştirmesi gereklidir. Dolayısıyla, çocuk hayatının ilk yıllarında öğrendiği duygularla gelecekteki kişiliğini belirler, geleceğe kendi penceresinden bakar. Bu anlamda, ailenin çocukla aile içi iletişimi ilk yıllarda çok daha önemlidir.
Peki, Çocukla Sağlıklı ve Mutlu İletişim Nasıl Kurulur?
Çocuğun yaşamının ilk yıllarında temel ihtiyaçlarının karşılanmasıyla aile içi iletişim başlar. Ailenin çocuğa vereceği psikolojik ve fiziksel cevaplar doğru ve yerinde olmalıdır. Bu durumda, çocuğa sarılmak, öpmek, yemek yedirmek, ağladığında ilgilenmek gibi temel ihtiyaçlar karşılandığında çocukta güven duygusu gelişir. Karşılanmadığında ise hırçınlaşır ve değersizlik duygusunu öğrenmiş olur. Çocuklarla sağlıklı iletişimin gerçekleştiği ortamda, sorunlar büyük ya da küçük olsa bile çözüme kavuştuğunda çocuğun yaşam kalitesi yükselecektir. Böylece çocuğu muhatap almak, anlayacağı basit kelimelerle gündelik olayları anlatmak iletişim açısından değerlidir. Çocuğun kendini ifade etmesi için teşvik edici kelimeler kullanmak gerekir. Örneğin, “Senin fikrini de merak ediyorum, bana anlatmak ister misin?” ya da “Bu konu hakkında ne söylemek istersin, sen ne düşünüyorsun?” gibi söylemler çocuğu iletişime teşvik eder. Çocuğu sıkıştırarak, tehdit ederek, zorlayarak, korkutarak “Niçin yaptın? Neden yaptın?” gibi sorular sormak ve anlattıkları için çocuğu yargılamak, çocuğun içe dönük bir kişiliğe sahip olmasına yol açar. Bu durumda, çocuk iletişim kurmaktan kaçınır ve doğru olmayan cevaplar verebilir, hatta yalan söylemeye alışabilir.
Ailenin çocuklarla sağlıklı iletişim kurabilmesi için hem ebeveynler hem de ailenin diğer üyeleri arasında aile içi iletişim açık ve net olmalıdır. Aile bireyleri gün içerisinde birbirlerini görmedikleri için akşam olduğunda aynı masada günün değerlendirmesini yapmamaları, başka şeylerle meşgul olup yüzeysel konuşmak ya da hiç konuşmamak aile içi iletişimi yok eder ve aile bağını zayıflatır. Kişilerin duygularının karşılık bulmadığı aile ortamında, bireyler iletişim ve ilişki açısından doyuma ulaşamazsa birbirlerine karşı yabancılaşır ve dışarıya eğilim söz konusu olur. Bu durum aile içi çatışmaya sebebiyet verirken, üstesinden gelinmesi zor problemlere de yol açar. Anne baba karşılıksız sevmelidir. Çocuklar yanlış yapsa dahi sevilmelidir. Çocuk yetiştirmenin ön koşulu sevgi ve sevilme duygusudur. Çocuğun yanlışında sevgiyi geri çekmek, çocuğu tehdit etmek, ilerideki hayatında ya da sosyal hayatında değersiz hissetmesine sebep olur ve ruhsal olarak hayatında hasarlar oluşur. Dolayısıyla, ebeveyn tutumu sayesinde çocuklar her koşulda sevildiğini ve anlaşıldığını fark eder, çocukta değerli olduğu olgusu gelişir ve sosyal hayata adaptasyonu çok daha sağlıklı olur.
Çocukla İletişimin Sağlıklı Olabilmesi İçin Neler Yapılmalıdır?
- İletişim Sırasında Göz Teması ve Aynı Boy Hizası Önemli
Çocuğunuzla aile içi iletişim kurarken onun boyuna eğilebilir veya dizlerinizin üzerine çökebilirsiniz. Bu yapıldığında, hem çocuk hem de ebeveynler için iletişim daha sağlıklı olacaktır. Çünkü göz temasını sürdürmek, kişiyi dinlendiğini ve önemsendiğini, şu an sadece onunla ilgilenildiğini hissettirir. - Konuşurken Sadece Ona Odaklanın
Ebeveyn tutumunda, ebeveynlerin ilgisi çocukla değil farklı bir noktadaysa etkin dinleme olmadığı gibi, çocuklarla sağlıklı iletişim kurmamız mümkün değildir. Çocuğunuz sizinle konuşmaya çalıştığında mümkünse işlerinize ara verip ona odaklanmalısınız. Beden diliniz ve mimiklerinizle onu dinlemekten keyif aldığınızı gösterin ve işiniz varsa, beklemesi gerektiğini, sonrasında onunla ilgileneceğinizi söylemelisiniz. - Cümlelerinizle Onu Dinlediğinizi Hissettirin
Çocuklar, anlattığı şeyler karşısında duygularınızı görmek ister. Dolayısıyla, eğlendiğinizi, üzüldüğünüzü veya kızdığınızı ifadelerinizde görmeye çalışır. Ancak ifadeleriniz belirsiz olduğunda veya konuyla ilişkisiz olduğunda samimiyetiniz çocuğa geçmez. Çocuklarla sağlıklı iletişim kurabilmek için beden dili ve cümle seçimleri doğru uygulanmalıdır. - Sen Dilini Değil, Ben Dilini Kullanın
Ebeveyn tutumunda, ebeveynlerin çocuklar üzerinde sıklıkla yaptığı hatalardan biri “sen dili” kullanmaktır. Suçlanan bir birey veya çocuk kendini korumaya alır ve savunmaya geçer. Dolayısıyla bu noktada kızgınlık, öfke problemleri, yalan söyleme gibi istemediğimiz davranışlar görülebilir. Bunun yerine iletişimde “ben dili” kullanmak empatiyi artırır ve çocuklarla sağlıklı iletişim kurmayı destekler. Örneğin: “Odanın ve oyuncaklarının toplanmadığını görüyorum, bu doğru bir davranış değil. Odanın sorumluluğu sana ait, dolayısıyla odanı toplamalısın.” Bu cümleler, çocuğun duygu ve düşüncelerine yöneliktir. - Öfke Anında Dikkat Dağıtma ya da Odak Noktası Değiştirme Tekniği
Çocuklarla sağlıklı iletişim kurmak için sakin, dingin ve akıcı bir konuşma ile onu dinleyin. Öfkesinin nedenlerini öğrenmeye çalışın. Eğer bu işe yaramıyorsa, yine sakin, dingin ama çocuğun dikkatini çekecek bir biçimde çocukla konuşarak dikkatini farklı bir yöne yönlendirebilirsiniz. Örneğin, oyuncak almak için tutturan çocuğun dikkatini dağıtmak için farklı bir mağazanın vitrinini gösterebilir, etraftaki insanlara dikkatini vermesini sağlayabilirsiniz. Böylece çocuğun dikkati dağılır, öfkelenmesine yol açan konuya yönelik olumsuz düşünceleri azalır, sakinleşir ve farklı şeylerle ilgilenmeye başlar.
Çocuklarla Sağlıklı İletişim Kurmak için Profesyonel Destek Alabilirsiniz
Aile içinde aile içi iletişim kurabilmek, stresle başa çıkmayı ve problem çözme becerilerini etkin kullanabilmek gerekir. Bu gereklilikler sağlandığında çocuklarla sağlıklı iletişim kurmak mümkün olur. Aile içerisinde veya çocuğunuzla olan iletişiminizde problemler olduğunu düşünüyorsanız profesyonel destek alabilirsiniz. Alacağınız bu destek, çocuğunuz veya sizin için bireysel veya genel olarak aile terapisi şeklinde de olabilir. Çocuklarla çalışırken oyun terapisi teknikleri etkin olarak kullanılmaktadır. Çocuğunuz veya kendinizle ilgili bu anlamda pürüzler olduğunu düşünüyorsanız, mutlaka bu konuda destek almalısınız.
Sonuç
Sağlıklı ilişkiler kurabilmek ve kuvvetli aile bağları geliştirmek, kişileri çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde ruhsal olarak oldukça besler ve destekler. İlk olarak iletişim ailede başlar. Ailede ilişki kurabilmeyi öğrenebilmiş bir birey, sosyal hayatında yani iş, arkadaşlık, evlilik gibi pek çok alanda yaşayacağı sıkıntıların üstesinden rahatlıkla gelebilir. İlişki kurabilmek, her türlü sorunun ve çözümün iletişim olduğunu gören her aile, her dönemde çocukları ile iletişim halinde olmalıdır. Böylece aile, çocuklarla sağlıklı iletişim sağlamış olur.
