“Çok güldük, başımıza kesin kötü bir şey gelecek”, “Çok gülen çok ağlar” gibi bazı deyimler hepimize tanıdık gelir. Toplumumuzda oldukça yaygın olan bu deyimler, mutlu olduğunuz zaman sonrasında mutlaka kötü bir şey olacağını öne sürer. Bu deyimlerin arkasında mutluluk korkusu yatar.
Mutluluk Korkusu Nedir?
Mutluluk korkusu, kişilerin mutlu oldukları bir olay veya yaşantının sonrasında kötü bir olay yaşayacağını ve mutsuz olacağını düşünmesidir. Mutluluk korkusu yaşayan kişiler, yaşadıkları mutluluk duygusunun sonrasında gelişecek kötü olayların bir işareti olabileceğine inanabilirler. Aynı zamanda mutluluk duygusunun beraberinde üzüntü, keder gibi olumsuz duyguları getireceğini düşünürler. Bu kişiler için mutluluk, ulaşılması gereken ve hedeflenen bir duygu değil, kaçınılması gereken bir durumdur.
Neden Mutlu Olmaktan Korkarız?
Mutluluk korkusu yaşamamızın pek çok sebebi bulunur. İçinde bulunduğumuz toplumun bir etkisi ya da kişisel sebeplerden dolayı mutluluktan korkabiliriz.
- Toplulukçu Bir Kültürde Yaşamak
Bireyden ziyade toplumun ön planda olduğu toplulukçu kültürlerde yaşamak, mutluluk korkusu yaşamamızda bir etken olabilir (Deniz, Kurtuluş ve Uzun; 2022). İçinde yaşadığımız kültür, mutlulukla olan ilişkimizi etkileyen önemli faktörlerden biridir. Bazı doğu kültürlerinde, mutluluğa karşı olumsuz bir bakış açısı olduğundan, o kültürde yetişen kişilerde mutluluk korkusu gelişebilir. - Çocukluk Çağında Yaşanan Travmalar
Kişinin çocukluk döneminde yaşadığı travmatik deneyimler, onda mutluluk korkusunun gelişmesine neden olabilir. Çalışmalarda mutluluk korkusunun gelişmesinin temel nedenleri arasında travmalar gösterilir. - Kişinin Mutlulukla İlgili Sahip Olduğu İnançlar
Kişinin mutlulukla ilgili taşıdığı olumsuz inanç ve varsayımlar, mutluluk korkusunun gelişmesinde bir etken olabilir. Örneğin, mutlu olmanın kendisini daha az ahlaklı yapacağını düşünen bir kişi mutlu olmaktan korkup mutlu olacağı durumlardan kaçınabilir. Mutlulukla ilgili olumsuz inançlara diğer örnekler ise mutluluğun olumsuz olayların gerçekleşmesine zemin hazırladığı, mutluluğu aramanın diğer kişileri rahatsız edebileceği ve mutluluğu aramanın olumsuz bir durum olduğudur. - Kişinin Yetiştiği Aile Ortamı
Kişinin yetiştiği ailede mutluluğa önem verilmiyorsa, olumlu duygular ödüllendirilmeyip cezalandırılıyorsa kişide erken yaşlarda mutluluk korkusu gelişebilir. Kişiler, mutluluktan kaçınmaya çalışabilir (Elmas ve Çevik, 2024). - Bazı Psikolojik Rahatsızlıklar
Bazı çalışmalarda mutluluk korkusunun anksiyete, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk ile ilişkisi olduğu öne sürülse de ülkemizde yapılmış bir çalışmada disosiyasyon -kendine veya çevreye yabancılaşma- ile ilişkisi olduğu bulunmuştur.
Mutluluk Korkusu Yaşamınızın Hangi Alanlarını Etkileyebilir?
Mutluluk korkusu, yaşamımızı önemli ölçüde etkileyebilecek durumlardan biridir.
- Yaşam Doyumu
Mutluluk korkusunun yaşam doyumumuz üzerinde olumsuz etkisi bulunur (Elmas, 2022). Mutluluk verici olaylardan kaçınmak, mutlu olmaktan imtina etmek yaşamımızdan aldığımız doyumu azaltabilir. Yaşam doyumumuzu yükseltebilmek içinse yaşamımızda mutlu olmamız gerekir. - İyi Oluş
Mutluluk korkusunun hem öznel hem psikolojik iyi oluş üzerinde olumsuz etkisi bulunur (Sarı ve Çakır, 2016). Mutluluk korkusu hem kendimizi iyi hissetmemizi hem psikolojik iyi oluş haline ulaşmamızı zorlaştırabilir. Mutluluktan kaçınmak, iyi oluş haline ulaşmaktan ziyade tam tersi bir etki yapabilir. - Psikolojik Sağlamlık
Bazı çalışmalar mutluluk korkusu ile psikolojik sağlamlık arasında bir ilişki olmadığını söylese de bazı çalışmalar birbiriyle ilişkisi olduğunu gösteriyor (Deniz, Kurtuluş ve Uzun; 2022). Mutluluktan kaçınmak psikolojik sağlamlık üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir, bu da olumsuz olaylara karşı daha kırılgan olmanıza sebebiyet verebilir.
Mutluluk Korkusunun Üstesinden Nasıl Gelebilirsiniz?
Mutluluk korkusunun üstesinden gelebilmeniz için uygulayabileceğiniz bazı adımlar bulunur. Bu adımları uygulayarak mutluluktan kaçınma halini azaltmanız mümkün.
- Mutluluk Hakkında Sahip Olduğunuz İnançları Gözden Geçirin
Daha önce örnek verdiğimiz inançlar mutluluk korkusunu pekiştirip bu durumun sürmesinde rol oynayabilir. İnançlarınızın doğruluğunu sorgulayıp onlara daha objektif bir gözle baktığınızda yüzde yüz doğru olmadığını görebilirsiniz. - İyimserliği Yaşamınıza Katmaya Çalışın
Mutluluk korkusu, iyimserlikten ziyade kötümserlikle yakından ilişkilidir. Olaylarla ilgili sahip olduğumuz olumsuz beklentiler, mutluluk korkusunu besleyebilir. İyimser bir bakış açısı benimsemek, mutluluk korkusunu azaltmada yardımcı olabilir.
Sonuç
Mutluluk, herkesin ulaşmaya çalıştığı bir duygudurumu olsa da bazı kişiler mutlu olmaktan kaçınabilirler. Mutluluk korkusu adı verilen bu korku, kişinin mutluluğun ardından kötü olaylar yaşayacağına ve mutsuz olacağına inanmasıdır. Mutluluk korkusunun gelişmesinde kişinin içinde bulunduğu kültür önemli bir faktör olmakla birlikte sahip olduğu inançlar ve yetiştiği aile ortamı etkili olabilir. Mutluluk korkusu, kişinin iyi oluş halini olumsuz etkileyebilir, yaşamından aldığı doyumu azaltabilir. Mutluluk korkusu, özünde mutluluğun ardından gelişebilecek kötü olaylara ve mutsuzluğa karşı duyulan bir korkudur.
Kaynakça
- Elmas, İ., Çevik, Ö. (2024). Fear of Happiness: Description, Causes and Prevention. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 16(3), 485-493. doi:10.18863/pgy.1348981
- Sarı, T., & Çakır, S. G. (2016). Mutluluk korkusu ile öznel ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 222-229.
- Deniz, M. E., Yıldırım, H., & Uzun, G. (2022). Ergenlerde mutluluk korkusu ile gelecek beklentisi ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(235), 2397-2416.
- Şibka, D., & Duman, H. (2022). Yetişkinlerde bazı demografik değişkenlerle mutluluk korkusu, aleksitimi, depresyon ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, 5(1), 40-56.
- Elmas, İ. (2022). Yaşam doyumu, ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve psikolojik kırılganlığın öğretmenlerin mutluluk korkusu ile ilişkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(Suppl 1), 147-156.
