Ninnilerin Dil Gelişimine Etkisi
Ninniler, bebeklerin ve çocukların yalnızca uyumalarını sağlamakla kalmaz aynı zamanda çocuğun sözcük ve ses gelişimi, tonlama, diksiyon ve ritim yeteneklerine de katkı sağlar. Ninniler, çocukların kelime dağarcığını genişletmesine katkı sağlarken aynı zamanda hayal güçlerini ve yaratıcılık becerilerini de geliştirir. Ninniler, dilsel gelişime ek olarak duygusal, ahlaki, kişilik ve sosyal gelişimlere de fayda sağlar. Ninniler ile çocuklar, hayatlarındaki ilk müzik deneyimlerini de yaşamış olur.
İşitme Engelli Çocuklarda Bellek ve Dil Gelişimi
İşitme engeli, yalnızca dil gelişimini değil aynı zamanda bilişsel, motor, sosyal ve duygusal gelişimi de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ancak bu çocuklar, dile dayalı olmayan bazı alanlarda yaşıtlarından daha başarılı performans gösterebilmektedir. İşitme engelli çocuklar, bellek kodlamasını işitme engeli bulunmayan yaşıtlarına göre daha farklı gerçekleştirdiklerinden yaşıtlarının bellek süreçleriyle kendi bellek süreçleri arasında temel farklılıklar bulunabilmektedir. Tekrarlama gibi bazı hatırlama stratejilerini kullanamadıkları tespit edilen işitme engeli olan çocukların, dil yeterliliği gelişip anında tekrar becerisi etkili hale gelene kadar, bellek stratejilerini kullanabilmeleri için eğitimle desteklenmeleri gerekmektedir.
Aynı zamanda verilen uyarıcıların hatırlanmasını konu alan çalışmalarda ise işitme engelli çocuklar ile işitme engeli bulunmayan yaşıtları aralarında bir fark bulunmadığı görülmektedir.
Çocukluk Amnezisi
Çok küçük çocukların belleklerinin zayıf olması, bebeklikte yaşanan olayların hatırlanamamasına sebep olur ve bu duruma bebeklik amnezisi denir. Yetişkin döneminde oluşan epizodik hatıralar senelerce hatırlanabilirken, erken çocuklukta oluşan hatıralar kolayca ve çabuk bir şekilde unutululmaktadır. Yetişkinlikte, erken çocukluk yaşantılarını hatırlanmamasının sebebinin erken dönemlerdeki bilişsel eksikliklerden kaynaklı olarak anı birikiminin oluşmaması olabileceği düşünülmektedir. Çok küçük yaştaki çocukların anılarını uzun süre koruyamamalarının olası nedenlerinden biri de dil becerilerinin henüz yeterince gelişmemiş olmasıdır.
Anılar, kişinin kimliğinin temel parçalarından biridir. Anılar kişinin kimliğini inşa ederek tutarlılık ve süreklilik göstermesine yardımcı olur. Otobiyografik bellek performansı yüksek olan kişilerin sosyal becerilerinin de yüksek olduğu belirlenmiştir. Çocukluk anılarına dair yüksek ayrıntılı biçimde ebeveynle yapılan konuşmalar; öz-düzenleme becerilerini, sosyal bağları ve dil gelişimini önemli ölçüde arttırır.
Nörogelişimsel ve Ruhsal Bozukluklarda Dil ve Bellek Gelişimi
Psikopatolojileri açıklarken çoklu bellek sistemlerinin önemli bir rol üstlenebileceği düşünülmektedir, çünkü bu sistemlerin bağlı olduğu beyin bölgeleriyle psikopatolojilerde etkilenen bölgeler örtüşmekte ve bu sistemler hem işlevsel olmayan davranışların öğrenilmesinde hem de duygusal tepkilerde rol oynamaktadır.
Nörogelişimsel ve ruhsal bozuklukların en önemli ortak noktalarından biri de bellek sürecinde aksaklıklar yaşanmasıdır. Çocuklukta görülen nörogelişimsel bozukluklar (örneğin Tourette, özgül öğrenme bozukluğu, tik, otizm, DEHB) genellikle yürütücü işlevlerde yaşanan zorluklarla ilişkilidir. Yürütücü işlevler; işleyen bellek, davranışa ket vurma, esneklik ve akıl yürütme gibi temel bilişsel süreçleri kapsar. Nörogelişimsel ve ruhsal bozuklukların tetikleyicilerinin beynin farklı bölgelerini etkilemesi sebebiyle etkilenen bu beyin bölgeleri dil ve bellek süreçlerinde farklılıklar yaşanmasına sebep olmaktadır.
Kaynakça
Kabadayı, A. (2009). “Ninnilerin Çocuğun Gelişim Alanlarına Katkılarının İçerik Açısından İncelenmesi: Konya Örneği”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, VI (I): 276–289.
Kılıç, K. M. (2019). Erken çocukluk döneminde bebeklik/çocukluk amnezisi ve otobiyografik bellek gelişimi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 541–557.
Konaç, A., & Ünal, Ç. T. (2022). Çoklu Bellek Sistemleri Bakış Açısı ile Nörogelişimsel Bozuklukların, Stres ve Ergenlik Dönemi ile İlişkili Psikopatolojilerin İncelenmesi: Bir Derleme Çalışması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 9(1), 31–55.
Yaman, G. U., & Erturan, N. (1999). 6–10 yaş arası çok ileri derecede işitme engelli çocukların algı, bellek ve küçük kas motor gelişimlerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi (11). 379–404.
