Bazı insanlar bir ilişkiye “sevilmek” için değil, “hayran olunmak” için girer. Partneri onların gözünde bir insan değil, kendi değerlerini hatırlatan bir sahne ışığıdır. Dinlemek yerine sadece kendi seslerini duymak isterler. Sevgiyi paylaşmazlar, sadece seni ve sevgini tüketirler. Ve geriye ne kalır biliyor musunuz? Sessiz bir yorgunluk, hiç bitmeyen bir doyumsuzluk, içinizi kemiren bir boşluk… İşte ben buna, narsisizmin ilişkilerdeki gölgesi diyorum.
Son yıllarda “narsist” kelimesi neredeyse dilimizin parçası oldu. Sosyal medyada, dizilerde, günlük sohbetlerde her yerde sıkça kullanıyoruz. Ama gerçekten bu kadar çoğaldılar mı, yoksa biz yeni mi fark ediyoruz? Belki de ikisi birden. Çünkü çağımız, “ben”i parlatırken “biz”i unutturdu. Sosyal medya, sahte ışıklar, alkış arayışı… Hepimizi biraz daha görünür kıldı ama birbirimizi görmeyi unutturdu. Kendi yansımasına hayran bir nesil yetiştirdik ve başkasının gözyaşını asla görmez olduk.
Narsisizm, sanıldığı gibi “kendini sevmek” değildir. Tam tersi, asla kendini yeterli bulamayan bir kişi, derinlerde büyük bir kırılganlık, hiç dinmeyen bir eksiklik duygusu taşır. Dışarıdan özgüvenli görünürler ama aslında en ufak eleştiride parçalanır, en küçük reddedişte panikler ya da öfkelenirler. Narsist kişi, ilişkiyi bir “ortaklık” değil, bir “kaynak” gibi görür. Sizden sevgi alır, ilgi alır, desteğinizi alır; ama geri vermek konusunda sınıfta kalır. Onun dünyasında yalnızca kendi ihtiyaçları merkezdedir. Ve siz ne kadar çabalarsanız çabalayın, hep eksik kalırsınız. Partnerlerini de çoğu zaman bir “ayna” gibi görür; onu sevdikleri için değil, kendilerini onun üzerinden sevebildikleri için yanında tutarlar.
İlişkilerde Narsisizmin Yıkıcı Etkisi
İlişkilerde narsisizm başta tatlı bir rüzgar gibi eser. Tam bir rollercoaster yani hızlı trendir. Hızlı, sürükleyici, heyecanlı, tutkulu ancak hep bir korku barındırır içinde. Size kendinizi değerli hissettirir, özgüveninizi okşar, belki de yıllardır özlemini duyduğunuz ilgiyi yaşatır. “Ruh eşimi buldum” dersiniz. Ama bu balayı dönemi çok uzun sürmez. Bir gün gelir, farkında olmadan sahnenizden, seyirci koltuğuna itilirsiniz ve alkışlamanız ve hayranlıkla izlemeniz beklenir… Ve siz, kendi hayatınızın figüranı haline gelirsiniz.
Tanıdık geliyor mu?
-
Siz başarılarınızı paylaşmak istersiniz, o küçümser.
-
Onun yanında olmanız beklenir ama sizin ihtiyacınızda ortalıkta görünmez.
-
En ufak eleştirinizde öfkelenir, sizi suçlar.
-
“Seni seviyorum” der ama bu sevgi, özgürleştiren değil, boğan bir zincirdir.
Ve siz gün gelir fark edersiniz: Bir ilişkide değil, bitmeyen bir yarıştasınız. Hep daha çok verirsiniz: ilgi, emek, sevgi, zaman, hatta kendi kimliğinizden parçalar… Ama o hiçbir zaman doymayacaktır. Çünkü narsisizmin açlığı, sizi değil, kendi boşluğunu doyurmaya çalışır. Ve siz, içten içe tükenirsiniz. Yani bu ilişkinin en yıkıcı yanı, sizi hep “yetersiz” hissettirmesidir. Ne kadar verirseniz verin, bir türlü yetmezsiniz. Daha çok gülümsemeniz, daha çok anlamanız, daha çok fedakarlık yapmanız gerekir. Ve işte o an, içinizden şu fısıltı yükselir:
“Ben bu ilişkide tükeniyorum…”
Bu çoğu zaman sessiz bir çöküştür. Kimseye anlatamazsınız, çünkü dışarıdan bakıldığında o hala karizmatik ya da güzel, çekici ve sevgi dolu bir partner görünür. İnsanlar “ne kadar şanslısın” der ama siz içinizde yavaş yavaş erirsiniz. Dışarıdan parlayan ışık, içeride yakan bir ateştir.
Çözüm Yolları
Öncelikle fark etmek. Çünkü narsistik kişiler çoğu zaman sınır tanımaz. Siz sınır koyduğunuzda, “bencilsin” ya da “soğuksun” diyebilirler. Ama bilin ki, sınır koymak bencillik değil, öz saygının en saf halidir.
İkinci olarak, sorumluluğu kim taşıyor bakın. Eğer sürekli “sen abartıyorsun, sen yanlış anladın, sen hassassın” cümlelerini duyuyorsanız, yük size haksızca bırakılıyordur. Sağlıklı bir ilişkide sorumluluk da, çözüm de, hata da iki kişiye aittir.
Üçüncü olarak, kendi iç sesinizi dinleyin. Eğer içinizde sürekli “daha çok vermeliyim, daha çok sabretmeliyim” diye bir baskı varsa, muhtemelen dengeniz bozulmuştur. Sağlıklı bir ilişkide sevgi çaba ister ama çaba sürekli tek taraflı olmaz.
Peki gerçek sevgi ne değildir? Gerçek sevgi, hayranlık değildir. Gerçek sevgi, kontrol değildir. Gerçek sevgi, “sana sahip oldum” demek değildir. Gerçek sevgi, iki insanın birbirini görmesi, duyması ve birlikte büyümesidir. Unutmayın… Sevgi bir yarış değil. Sevgi, bir gösteri değil. Ve narsisizmin gölgesinden çıkmanın en güçlü yolu, birbirini gerçekten görebilmekten geçer: Kendinizi görmek, karşınızdakini görmek ve ikinizin de aynı masada, eşit şekilde var olabilmesi.
Ve son olarak bir hatırlatma yapmak gerek: Her benmerkezci davranış narsisizm değildir. Her özgüvenli insan narsist değildir. Bugün kavram o kadar çok kullanılıyor ki, bazen sadece kendi ihtiyacını dile getiren birini bile “narsist” ilan edebiliyoruz. Oysa gerçek narsisizm, empati yoksunluğu, sorumluluktan kaçış ve partnerini sistematik şekilde kullanma ile kendini gösterir.
