Yaz tatilinin sonlarına yaklaşırken birçok evde benzer bir telaş başlar: okul hazırlıkları, kıyafetler, çantalar, eksikler… Ancak tüm bu hazırlıkların yanında genellikle göz ardı edilen bir şey vardır: duygusal hazırlık. Okula dönüş yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda duygusal bir geçiştir. Özellikle yeni okula başlayan çocuklar ve onların ebeveynleri için bu süreç büyük bir değişimi temsil eder.
Duygularla Başlayan Hazırlık
Çocukların okula dair hissettikleri heyecan kadar, kaygı ve belirsizlik duyguları da çok doğaldır.
“Yeni öğretmenim beni sever mi?”, “Arkadaş bulabilir miyim?”, “Annemsiz ne yapacağım?” gibi sorular, özellikle okul öncesi ve ilkokula yeni başlayan çocukların iç dünyasında sıkça yer alır. Bu noktada, ebeveynin çocuğun duygularını küçümsemeden, anlamaya çalışarak dinlemesi çok kıymetlidir.
“Sen bunları düşünüyorsun çünkü okul senin için yepyeni bir yer. Merak etmen, biraz da korkman çok normal” diyebilmek, çocuğun duygularına isim vererek süreci kolaylaştırır. Ebeveynin bu konudaki yaklaşımı, çocuğun kendi duygularını düzenleme becerisi üzerinde doğrudan etkilidir.
Önce Ebeveynin Duygusal Hazırlığı
Özellikle okul öncesi ve ilkokula başlangıçta, çocuğun kaygısının arkasında ebeveynin ayrılık kaygısı olabilir. “O daha çok küçük”, “Ben olmadan nasıl yapacak?” gibi düşünceler farkında olmadan çocuğa da geçer. Çocuk, ebeveynin kendisinden ayrılmakta zorlandığını hissederse, okula güvenle adım atmakta zorlanabilir.
Bu nedenle, önce kendi duygularımıza bakmak ve çocuğun ihtiyaç duyduğu güveni önce kendimizde inşa etmek oldukça önemlidir.
Rutinler Hayat Kurtarır
Tatil boyunca esneyen uyku saatleri, yemek düzeni ve ekran kullanımı gibi alışkanlıklar, okula uyum sürecinde sıkça sorun yaratır. Uyumu kolaylaştırmak için okullar açılmadan yaklaşık iki hafta önce günlük rutinleri yavaş yavaş yeniden oluşturmak etkili olur. Özellikle uyku saatlerini her gün 15 dakika erkene çekerek ilerlemek, çocuğun biyolojik saatini düzenler ve sabahları okula hazırlanma sürecini kolaylaştırır.
Okula Dair Konuşmalar Gerçekçi Olmalı
Bazı ebeveynler çocuğun kaygılanmaması için okulu fazlaca eğlenceli bir yer olarak tanıtmak isteyebilir. Oysa okul, her yeni başlangıç gibi zaman zaman zor, sıkıcı veya endişe verici olabilir.
Gerçekçi ve samimi anlatımlar, çocuğun yaşadığı hayal kırıklıklarını daha kolay anlamlandırmasını sağlar.
“Yeni arkadaşlarla tanışmak bazen zaman alabilir ama zamanla çok güzel oyunlar oynayacaksın” gibi dengeli ifadeler, çocukta güven duygusunu destekler.
Vedalaşmalar: Uzatmadan, Ama Yok Saymadan
Sabah okula bırakma anı hem çocuk hem de ebeveyn için en hassas anlardandır. Bazı çocuklar ayrılık anında ağlayabilir veya okula gitmek istemeyebilir. Bu, çocuğun okula hazır olmadığını değil, uyum sürecinde olduğunu gösterir.
Bu noktada vedaları uzatmadan, duyguyu da yok saymadan ayrılmak gerekir:
“Şu an gitmek istemiyorsun, seni anlıyorum. Ama birazdan çok güzel bir gün geçireceksin. Akşam seni almaya geleceğim” gibi cümleler güvenli bir ayrılık sağlar.
Uyum Süreci Her Çocukta Farklı İşler
Bazı çocuklar ilk günden adapte olurken, bazıları için bu süreç haftalar sürebilir. Ağlamalar, karın ağrıları, gitmek istememe gibi psikosomatik tepkiler yaygın olabilir. Bu durumda çocuk cezalandırılmamalı, yargılanmamalıdır. Duygularına eşlik eden, sabırlı ve anlayışlı bir ebeveyn tutumu, okula uyum sürecini hızlandırır.
Ebeveynin Rolü: Rehberlik Etmek, Çözüm Üretmek Değil
Çocuklar okula başladıklarında yalnızca akademik bir yolculuğa değil, aynı zamanda sosyal, duygusal ve davranışsal olarak da yepyeni bir ortama adım atarlar. Bu süreçte yaşanabilecek zorluklar kaçınılmazdır.
Ağlamalar, okula gitmek istememeler, sınıfta yabancılık hissi, arkadaş edinmede zorlanma gibi pek çok durumla karşılaşılabilir. İşte bu noktada ebeveynin rolü kritik bir öneme sahiptir.
Ebeveynler olarak, çocuklarımızı zorlayan her durumu hemen çözmek, onların üzülmesini önlemek isteriz. Fakat unutulmamalıdır ki, her zorlanma bir çocuk gelişimi fırsatıdır. Önemli olan çocuğun bu deneyimlerin içinde yalnız hissetmemesi, duygularına eşlik eden bir yetişkinin varlığını hissedebilmesidir.
Bu nedenle, “sorunu hemen ortadan kaldırmak” yerine, “çocuğun o sorunla başa çıkma becerisini desteklemek” ebeveynliğin en kıymetli yönüdür.
Örneğin:
Sabah okula gitmek istemediğinde onu zorla götürmek yerine, önce duygusunu anlamak:
“Bu sabah okula gitmek zor geliyor, değil mi? Belki de hâlâ tatil modundan çıkamadın.”
Öğle arasında ağladığını duyduğunuzda hemen öğretmeniyle konuşup çözüm üretmek yerine, çocuğunuza “Sana ne hissettirdi?” diye sorarak önce onun içsel deneyimini anlamaya çalışmak.
Ebeveyn rehberliği, çocuğun duygularını düzenlemesine yardımcı olmak, kendini ifade etmesine alan tanımak ve gerektiğinde duygularla başa çıkma yollarını modellemekle ilgilidir. Bu aynı zamanda çocuğun yaşamın içinde karşılaşacağı başka zorluklara karşı da dayanıklılığını artırır.
Bazı günler çocuk çok istekli olabilir, bazı günler isteksiz. Ebeveynin bu gelgitlere karşı sabırlı, tutarlı ve sakin kalabilmesi; çocuğun duygularının geçici olduğunu öğrenmesini sağlar. Çünkü çocuklar önce yetişkinin duygusuna, sonra kendi duygularına güvenir.
Unutmayalım ki; çocuklar yetişkinlerin çözümünden çok, onların duruşundan öğrenirler.
Ebeveynin görevi, çocuğun her sıkıntısını ortadan kaldırmak değil; onun yanında olarak bu sıkıntının içinden geçebileceğini hissettirmektir. Gerektiğinde öğretmeniyle iş birliği yapmak, ancak çocuğun yaşına uygun sorumlulukları da almasına fırsat tanımak gerekir.
Çocuk gelişiminde, zorlandığı anlarda bile kendini değerli ve yeterli hissetmesi çok önemlidir.
Yeni bir okul yılı, sadece çocuklar için değil, aileler için de yeni bir başlangıçtır. Her adımda çocuklarımızı desteklemek, onların duygularını anlamaya çalışmak ve süreci birlikte yaşamak, en kıymetli okul hazırlığıdır.
Unutmayalım ki, çocuklar en iyi desteği güvenli bir kucaktan alır. Ve bu kucak, onları hayata hazırlayan en güçlü yerdir.
