İş yerlerinde giderek artan bir sorun haline gelen mobbing (psikolojik taciz) ve aşağılık kompleksi yaşayan müdür baskısı, çalışanların iş verimini düşüren, mental sağlığını tehdit eden ciddi bir problem olarak karşımıza çıkıyor.
Aşağılık kompleksi, kişinin kendini yetersiz ve değersiz hissetmesi durumudur. Kişinin kendisini yetersiz ve değersiz hissetme durumu özgüven eksikliği ve sürekli karşılaştırma gibi belirtiler göstermesine, kişisel gelişim sürecini olumsuz etkilemesine ve çevresine yıkıcı davranışlarda bulunmasına sebep olur.
Mobbing Nedir?
“Mobbing” kelimesi, bir çalışanın iş ortamında sistematik bir şekilde yalnızlaştırılması, dışlanması, itibarsızlaştırılması ve baskı altına alınması sürecini tanımlar.
Bu davranışlar genellikle dolaylı yollarla ve uzun süreli olarak uygulanır.
Örneğin bir çalışanın iş arkadaşlarıyla iletişim kurması engelleniyorsa, özel hayatına müdahale ediliyorsa, medeni durumu üzerinden eleştiriliyorsa, yaptığı işler değersizleştiriliyorsa ya da sosyal olarak izole ediliyorsa, bu durum mobbingin bir göstergesidir.
Mobbing yalnızca bir kişinin diğerine yönelttiği bir davranış biçimi değildir. Bu nedenle bir çalışanın yaşadığı mobbing yalnızca bireysel bir sorun değil, aynı zamanda sistemsel bir problemdir.
Müdür Baskısı: Otoritenin Karanlık Yüzü
Müdür baskısı ise çoğu zaman mobbingin başlangıç noktasıdır. Yönetici konumunda olan kişilerin, yetkilerini kötüye kullanarak çalışanlar üzerinde duygusal ya da psikolojik taciz kurmaları yaygın bir sorundur.
Bu baskı çeşitli şekillerde kendini gösterebilir:
-
Sürekli performans eleştirisi,
-
Başarıların görmezden gelinmesi,
-
Gerçek dışı hedeflerle köşeye sıkıştırma,
-
Kişisel hayatın sorgulanması,
-
Ek mesaiye zorlamak,
-
Açık ya da örtük tehditler (örneğin “Böyle devam edersen yerini garantileyemezsin”).
Bu davranışlar, ilk etapta zararsız gibi görünse de zamanla çalışanın psikolojik sağlamlığını etkileyen ve işten soğumasına neden olan bir mobbing türüne dönüşür.
Psikolojik ve Fiziksel Sonuçlar
Mobbing ve müdür baskısına maruz kalan bir çalışanda zamanla şu belirtiler ortaya çıkabilir:
-
Yoğun stres ve anksiyete,
-
Özgüven kaybı,
-
Depresyon ve tükenmişlik sendromu,
-
Uykusuzluk, baş ağrısı, mide sorunları,
-
İşe gitme korkusu, işten kaçınma.
Bu durum sadece bireysel bir sorunla sınırlı kalmaz. Aynı zamanda iş arkadaşları arasında da sosyal izolasyona sebep olur.
Çalışanlar arasında güven kaybolur, iletişim azalır ve ekip içi dayanışma zayıflar.
Kurumların Sorumluluğu
Kurumsal yapılar, çalışanların yalnızca fiziksel değil, psikolojik güvenliğini de sağlamakla yükümlüdür.
Bu gibi durumlarda kurumların süreç yönetimini doğru şekilde ele alması gerekir:
-
Şeffaf ve adil geri bildirim sistemleri kurmak,
-
İş yerinde etik standartlara uygun davranmak,
-
Mobbing konusunda iç eğitimler ve seminerler düzenlemek,
-
Çalışanların şikâyetlerini güvenle iletebileceği mekanizmalar oluşturmak,
-
İnsan kaynakları birimlerinin tarafsız ve destekleyici davranmasını sağlamak.
Ayrıca yöneticilerin liderlik becerileri geliştirilmelidir. Etkili liderlik, çalışan üzerinde baskı kurmakla değil; ilham vermek, motive etmek ve adil olmakla mümkündür.
Çalışan Ne Yapabilir?
Mobbinge maruz kalan bir çalışan öncelikle bu durumu tanımalı ve sessiz kalmamalıdır.
Yapılabilecekler şunlardır:
-
Durumu belgelemek: E-posta yazışmaları, tanık ifadeleri, görev tanımları, toplantı notları önemli kanıt olabilir.
-
Güvenilir bir meslektaşla paylaşmak: Tanıklar süreci güçlendirir.
-
İş yerinde hiyerarşi takip edilir ve sırasıyla geri bildirim verilir.
-
ALO 170 hattına başvurmak: Ülkemizde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı bu hat, mobbing vakalarını değerlendirir ve süreci şekillendirir.
-
Hukuki süreç başlatmak: İş Mahkemeleri’ne başvurarak maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
Cinsiyet Ayrımı ve Toplumsal Algı
Bazı durumlarda mobbing uygulayan müdürün cinsiyeti, olayın algısını da etkiler.
Özellikle kadın müdürler tarafından uygulanan baskılar, çalışanlar arasında daha çelişkili bir şekilde değerlendirilir.
Toplumun kadından “şefkatli” ve “yumuşak” olması yönündeki beklentisi, bu tarz davranışları daha şaşırtıcı kılar.
Oysa mobbingin bir cinsiyeti yoktur.
Her yönetici adil, insan odaklı ve etik davranmakla sorumludur.
Sonuç: Sağlıklı Bir İş Ortamı Mümkün
Mobbing ve müdür baskısı, modern iş hayatında giderek daha fazla görünür hale gelen ve psikolojik taciz kategorisine giren ciddi bir sorundur.
Bu tür davranışların “disiplin”, “performans yönetimi” veya “otorite kullanımı” gibi kavramlarla meşrulaştırılması kabul edilemez.
İş yerlerinde sağlıklı bir çalışma ortamı ancak adalet, empati ve açık iletişimle mümkün olabilir.
Çalışanların huzur içinde çalıştığı, değer gördüğü ve desteklendiği kurumlar, sadece daha üretken değil; aynı zamanda daha sürdürülebilir yapılardır.
Aşağılık kompleksi yaşayan yönetici tarafından maruz kaldığınız psikolojik taciz vakalarını bildirmeyi ve hakkınızı savunmayı ihmal etmeyin.
Sağlıklı günler.
