Değişen jenerasyonla birlikte ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkilerde bazı kopukluklar ya da ne yapacağını bilememe durumları yaşanabiliyor. Danışanlarımdan sıkça duyduğum bir cümle var: “Hocam eline telefonu, tableti alıp sabahtan akşama kadar yatmak istiyor.” Bu konuyu birkaç çocuk ve ergenle derinlemesine inceleme fırsatı buldum. Tespitlerimden bazılarını sizinle paylaşmak istiyorum.
Bu süreçte öncelikle çocukluk, özellikle de okula başlama dönemi üzerine konuşuyoruz. Ebeveyniyle bir şey paylaşma fırsatı bulamamış ya da görülmediğini hisseden çocuklar, zamanla kendi iç dünyalarında bir alan oluşturmaya başlıyor. Genellikle ergenlik dönemine denk gelen bu süreçte, aile çocuğun iç dünyasına ulaşmak için çaba gösterse de bu durum çoğu zaman çatışmalarla sonuçlanabiliyor. Peki, bu tür durumların önüne geçmek için nasıl bir yol izlenmeli?
İlk Adım: Rota Belirlemek
Danışmanlar olarak bireylerin öz geçmişini alırken, ailede kaçıncı çocuk olduklarını bile sorabiliriz. Bu, kesin bir yargıya varmak için değil, potansiyel durumları anlayabilmek içindir. Burada ilk olarak çocukla geçirilen dönemleri gözden geçirmeliyiz: Bebeklikte nasıldı? Erken çocuklukta özel bir durum yaşandı mı? Ergenlikte ne gibi değişimler oldu? Bu sorulara verilecek yanıtlar, daha dengeli bir yaklaşım belirlememize yardımcı olur.
İkinci Adım: Takdir Etmek
Ebeveynin çocuğunu takdir etmesi, “Buradasın ve seni görüyorum” mesajı verir. Bu yaklaşım çocuğun benlik algısını güçlendirir ve ebeveynle bağını kuvvetlendirir. “Zaten yapması gereken bir şeyi neden öveyim?” gibi düşünceler sık görülür. Ancak burada önemli olan niçin takdir ettiğinizdir. Takdir, egoyu şişirmek için değil, özgüven inşa etmek ve sevgiyi hissettirmek içindir.
Üçüncü Adım: Olumsuz Davranışın Altındaki Mesajı Görmek
Bir danışanım, çocuğunun sürekli bağırarak konuştuğundan şikâyetçiydi. Detaylı değerlendirmede gördük ki çocuk aslında duyulmadığını hissediyor, bu nedenle sesini yükseltiyordu. Annenin ev işleriyle, babanın ise iş yoğunluğuyla meşgul olduğu bu düzende çocuk, sesiyle var olmaya çalışıyordu. Sonrasında aileyle sohbet zamanları planladık ve bu davranışın zamanla azaldığını gözlemledik. Her durumda aynı çözüm işe yaramayabilir. Ancak davranışın ardındaki ihtiyacı görmeye çalışmak, sağlıklı bir iletişim zemini hazırlayabilir.
Sonuç Olarak
Takdir, çocuğun gelişiminde sadece motivasyon değil, özgüven ve aidiyet duygusu kazandırmada da güçlü bir etkendir. Aileden gelen ilgi ve sevgi, çocuğun kendine ve çevresine güvenle bağlanmasına yardımcı olur. Bazen çocukların ihtiyacı olan tek şey şu cümledir: “Yapabiliyorsun ve biz seni görüyoruz.”
Bu anlayışı pekiştirmek için ebeveynlerin uygulayabileceği bazı küçük ama etkili önerilerle yazımı tamamlamak istiyorum:
Ebeveynler İçin Öneriler
- Göz Teması Kurun ve Dinleyin
Çocuğunuz size bir şey anlatırken göz teması kurmak, “Seni dinliyorum ve önemsiyorum” mesajını verir. - ‘Aferin’ Yerine Anlamlı Geri Bildirimler Kullanın
“Aferin” yerine, “Bu yaptığın beni mutlu etti” gibi cümlelerle duygularınızı somutlaştırmak daha etkili olur. - Mükemmelliği Değil Gelişimi Takdir Edin
“Bu sefer bir öncekine göre daha iyi olmuş” gibi ifadeler çocuğu cesaretlendirir ve gelişimi destekler. - Rol Model Olun
Kendini ifade etme, olumlu dil kullanma gibi becerilerde örnek olmak, çocuğa en etkili rehberliği sağlar. - Her Gün Kısa Bir ‘Bağ Kurma Vakti’ Ayırın
Günde 10 dakikalık dikkatli ve kaliteli zaman, çocukla aranızdaki bağı kuvvetlendirir.
Bu önerilerin hiçbiri tek başına mucizevi çözümler sunmaz; ancak uzun vadede uygulandığında ebeveyn-çocuk ilişkisine ahenk ve denge kazandıracaktır.
