Oyun, çocuğun çevresiyle iletişime geçmesinde ve kendisini ifade etmesinde etkin bir role sahiptir. Çocuk, üstlendiği rollerle dünyayı algılar, özdeşim kurar ve kişiliğini oluşturmaya başlar. Duygularını oyun ile ifade eder, etrafındaki insanlarla ilişki içinde olmayı öğrenir. Oyun, sağlıklı bir gelişim için çocuğun hayatında mihenk taşı niteliğindedir. Her çocuğun sağlıklı bir gelişim seyri için şüphesiz ki oyuna ihtiyacı vardır. Bu noktada oyun terapisi, hem çocukların gelişimi hem de yaşadıkları duygusal ve psikolojik zorluklarla başa çıkmalarında yardımcı bir yöntem olmaktadır. Oyun terapisiyle çocuk, yaşadığı birçok sorunla daha kolay ve etkili şekilde başa çıkabilmektedir. Günümüzde oyun terapisinin pek çok alt dalı bulunmaktadır. Gelin beraber oyun terapisi ve sık kullanılan türlerine bir bakalım.
Oyun Terapisi Nedir?
Oyun Terapisi, çocukların psikolojik, sosyal ve bedensel ihtiyaçlarının bir uzman yardımıyla terapötik ortamda ortaya çıkmasına olanak sağlayan bir terapi çeşididir. Oyunun ve oyun terapisinin çocuklar üzerinde gelişimi destekleme, hayatın farklı yönlerini öğretme, benlik ve kimlik gelişimine katkıda bulunma ve yaşamın olumsuzluklarına karşı tolere edici bir mekanizma sağlama gibi pek çok işlevi bulunmaktadır. Çocuklar, ihtiyaçlarını veya yaşadıkları sorunları yetişkinlerden farklı biçimde gösterme eğilimindedirler. Bu farklılık ise oyun ve oyuncaklar ile anlaşılır hale gelmektedir. Bu noktada yetişkinler olarak çocuklarımızı anlamak ve onlarla daha sağlıklı bağ kurabilmek için onların oyun dünyasına dahil olmamız gerekir. Nasıl yaklaşacağınızı bilmediğiniz durumlarda tedirginlik yaşıyor veya endişe duyuyor olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda araştırmalar yapmak, gerekliyse bir uzmandan yardım almak faydalı olacaktır.
Son Zamanlarda Sık Kullanılan Oyun Terapisi Türleri Nelerdir?
- Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi
Bilişsel davranışçı terapinin oyun terapisine entegre edilmiş halidir. Bilişsel kurama göre düşünceler, duyguları ve davranışları belirlemektedir. Bilişsel davranışçı oyun terapisinde ise çocukların düşünce, duygu ve davranışlarının oyun ve oyuncaklar kullanılarak değiştirilebileceği savunulur. Çocukların yaşadıkları problemler ışığında materyaller seçilir ve bu materyaller, yaşanılan problemin ihtiyacını karşılamaya yönelik olmaktadır. Çocuk, kullanılan teknikler, materyaller ve oyun aracılığıyla yaşadığı sorunlara karşı birtakım baş etme becerileri gösterecek ve belirtilerinde azalmalar seyredecektir. Kaygı, depresyon, öfke, travma ve dikkat gibi durumlarda fayda sağlayan bir oyun terapisi çeşididir. - Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, çocukların problemlerini çözme çocuğun oyunun iyileştirici kudretine dayanan, ilişki odaklı oyun terapisi türlerinden biridir. Bu ekolde terapist, çocuğa güven hissettirir ve onunla ilgilendiğini açıkça belli eder. Böyle bir ortamda çocuk, koşulsuz kabul edildiğini ve güvende olduğunu hissedip kendisini rahatça ifade eder. Çocuğun bunları yapabilecek yeterlilikte olduğu ya da terapi sayesinde bu yeterliliği kazanıp sorunlarının üstesinden gelebileceğine inanılır. Bu ekolde oyunu ve süreci çocuk yönetir, çocuğun yöneticiliği kabul edilir. Korku, kaygı, gelişim, yas, okul problemleri, bağlanma, travma, mükemmeliyetçilik ve agresyon gibi sorunlu durumlarda fayda sağlayan bir oyun terapisi çeşididir. - Deneyimsel Oyun Terapisi
Çocukların kendilerini daha iyi ifade etmesi, çevreleriyle daha sağlıklı ilişkiler kurması ve geliştirdiği birtakım davranışsal sorunların yeniden inşa edilmesi adına uygulanan oyun terapisidir. Terapistle kurulan ilişki ile çocuk, deneyimlediği zorlayıcı yaşam olaylarını ifade etmeye veya açığa çıkarmaya başlar. Bu yaklaşım, travma başta olmak üzere yaşanılan birçok sorunda kullanılabilmektedir. - Filial Terapi
Küçük yaşta çocuğu bulunan ailelere verilen psiko-eğitim ile ilgilenen bir yaklaşımdır. Sadece bir sorunu çözmek için değil, aile bireyleri arasındaki ilişkileri güçlendirmek amacıyla da yapılmaktadır. Ebeveynlere çocuk merkezli oyun terapisinin teknik ve becerileri öğretilir. Çocuklara duygu ve düşüncelerini daha iyi ifade etme, çevreleriyle daha iyi iletişim kurma, aile bağlarını güçlendirme ve ebeveynlik becerilerini geliştirme gibi beceriler öğretme amacı taşımaktadır. - Kum Tepsisi ve Kum Oyunu Terapisi
Kum tekniği de çocukların bilinç dışı duygu ve düşüncelerine ulaşmada kullanılan tekniklerden birisidir. Amaç tam olarak bilinç dışına kum, figürler ve minyatürler aracılığıyla ulaşmaktır. Bilinç dışındaki düşünceler bilinç düzeyine ulaştığında değişim ve iyileşme görülmektedir. - Theraplay
Theraplay, diğer terapilerden farklı olarak tasarlanmış bir oyun odasından ziyade sade bir odada gerçekleştirilen çocuk ve aile terapisi çeşididir. Oyuncaklardan çok oyuna odaklanılır. Aile ilişkilerini güçlendirmeyi esas alan yaklaşım, bağlanma temasına odaklanır.
Peki Hangi Oyun Terapisi?
Bu soruya cevap ararken kendinize sormanız gereken birtakım sorular daha bulunmaktadır. Bu sorulara verdiğiniz cevaplar ana sorunun cevabına ulaşmada size rehberlik edecektir. Çocuğumun sorunu ne? Çocuğumun hangi alanda destek almaya ihtiyacı bulunmakta? Çocuğum için neler yapabilirim? Yaşanılan sorun kimden ve neyden kaynaklanıyor?
Bu vb. sorulara verdiğiniz yanıtlar nereden başlayacağınıza ve hangi oyun terapisi/terapisti ile ilerleyebileceğiniz konusunda size fikir sunacaktır. Fakat hala kafanızda soru işaretleri bulunuyorsa bir uzmandan yardım almanızda fayda vardır.
Sonuç
Günümüzde oyun ve oyun terapileri önemini göstermeye devam etmektedir. Çocuğunuzun yaşadığı probleme ve ihtiyacına göre bu yolda oyun terapisi ve türleri size kılavuzluk edecektir. Son zamanlarda “Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi, Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, Deneyimsel Oyun Terapisi, Filial Terapi, Kum Tepsisi/Kum Oyunu Terapisi ve Theraplay” başta olmak üzere birçok oyun terapisi türü ortaya çıkmıştır. Hangi oyun terapisi türünden yararlanacağınız konusunda kafanızda soru işaretleri olabilir. Bu soru işaretlerini gidermek adına kendinize birtakım sorular sorup verdiğiniz cevaplar ışığında ilerleyebilir veya bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
