Size de yeni bir işe başlamak, teslim etmeniz gereken projenin başına oturmak zor geliyor mu? Belki de son dakikaya kadar o işleri erteliyor ve bunun kaygısıyla baş etmekte zorlanıyorsunuz. Peki neden?
Mükemmeliyetçilik Kaygısı ve Erteleme
“Mükemmel iş çıkarmak” kulağa ne kadar güzel bir şeymiş gibi gelse de psikolojik olarak bizi tüketen bir konumda olabilir. Mükemmeliyetçilik, kendimizden ya da çevremizden aşırı yüksek standartlar beklememiz olarak tanımlanabilir. Bu yüksek beklenti genellikle başarısızlık korkusundan beslenir. Bir işi mükemmel yapamayacağımızı düşünmek bile bizde yüksek kaygı ve korkuya sebep olabilir. Tabii bu kadar yüksek duygular içerisindeyken de o işten kaçar ve erteleriz.
Bir proje tesliminiz olduğunu düşünün. Bu projeyi yapabileceğiniz en iyi versiyonuyla teslim etmek istiyorsunuz. Ancak teslim tarihi yaklaştıkça belki de yeteri kadar iyi olmayacağını, başarısız olacağınızı düşünerek kaygılanıyorsunuz. Yaşadığınız kaygı ise o işi yapmanıza engel oluyor. “Ya başarısız olursam?” kaygısı, ertelemenin önünü açıyor ve kaçınma davranışı olarak o anlık daha az kaygılı hissetmemizde rol oynuyor.
Kontrol İhtiyacı
Mükemmeliyetçi insanlar genellikle hata yapmaktan korkarlar ve olayları/durumları olabildiğince kontrol ederek hataları sıfıra indirmeye çalışırlar. Bu da “Ya hata yaparsam ve işler yolunda gitmezse” kaygısıyla yaşamalarına neden olur. Hata yapmaktan korkan mükemmeliyetçiler zor karar verme süreçleri yaşar ve bu da normalden daha çok zamana mal olur. Sürekli daha iyi bir zaman, ortam veya ruh hali arayarak ertelerler.
Kronik Ertelemenin Döngüsel Etkisi
Mükemmele ulaşma arzusu ve erteleme davranışı zamanla kırılması güç bir döngü halini alır. Kişinin başarısını ve işlevselliğini önemli derecede düşürebilir. Bu durum, kendi yarattığı (gerçekçi olmayan) mükemmeliyetçilik standartlarını karşılayamama hissiyle tekrardan değersizlik ve yetersizlik düşüncelerini tetikleyebilir. Yani durum kısır döngü ile sonuçlanır.
Mükemmeliyetçilik → Kaygı → Erteleme → Başarısızlık ya da yetersizlik hissi → Daha fazla mükemmeliyetçilik…
Çözüm Önerileri
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Mükemmeliyetçi düşünce kalıplarını sorgulamak ve yeniden yapılandırmak için etkili bir yöntemdir.
-
Öz şefkat: Hata yapmanın insani olduğunu kabul etmek ve kendimize bu alanı bırakabilmek, belki de en çok fark yaratacak adımlardan biri olabilir bizler için.
-
Küçük hedeflerle başlamak: Başlamak; doğru zaman, ruh hali ve ortam gelmese bile başlamak, ertelemenin önüne geçerek mükemmel olma beklentisini kırmamıza yardımcı olur.
-
Zaman yönetimi: Gerçekçi planlamalar ve işi küçük parçalara bölerek yapmak, bu sırada ortaya çıkan kaygımızı hafifletmekte bize yardımcı olabilir.
Sonuç
Kendimizi mükemmeliyetçi olarak tanıttığımız ortamlarda bunu ne kadar iyi bir özellik gibi göstersek de, bu durumun bizi hem mental hem de fiziksel olmak üzere pek çok alanda tükettiğini fark ediyoruz. İhtiyacımız olan kontrol arayışı ve hatasız olma arzusu bir noktada işlerin içinden çıkılmaz hale getirebiliyor bizleri. Çünkü erteliyoruz, kaygılandığımız, korktuğumuz için ve kaçıyoruz kısa vadede rahatlayabilmek için. Şu an tüm bu döngünün farkındayız ve bu döngüyü kırmak için neler yapabiliriz artık biliyoruz.
Mükemmel olmak belki şu ana kadar her şeyi eksiksiz, hatasız ve en iyi şekliyle yapmaktı sizin için. Ancak kendinize şefkat göstermek ve zorlandığınız anlarda durabilmek, standartları normale çekmek size daha iyi gelecek.
