İnsan ilişkileri, katmanlı ve karmaşık dinamiklere sahiptir. Bazen ilişki içerisinde bulunan kişilerin anlamlandıramayacağı şekillerde bazı durumlar gelişir ve çözülmesi güç durumlar ortaya çıkarabilir. Kişiler farkında olmadan bazı koruma mekanizmaları devreye girebilir. Her türlü ikili ilişkide karşılaşılabilecek durumlardan biri üçgenleşmedir.
Üçgenleşme Nedir?
Üçgenleşme, aile ve çift terapisinde sıkça kullanılan ve karşılaşılan bir durumdur. Murray Bowen tarafından Aile Sistemleri Teorisi‘nde tanımlanmıştır. Üçgenleşme durumu, çatışma içerisinde olan ikili ilişkilere üçüncü bir kişi, unsur veya durumun sürece dahil olması sonucunda bu ikili ilişkinin çatışmasız hale gelmesi ile ortaya çıkar. Genel olarak, unstabil (istikrarsız) olan yakın ilişkinin sürdürülmesi için başka bir ilişkiye gerek duyma eğilimidir.
Üçgenleşme ismini almasının sebebi, iki uçlu noktaya üçüncü bir noktanın dahil edilmesidir. Üçgenleşme, kişilerin arasında ortaya çıkan sorunlardan, çatışmalardan ve gerginlikten kaçınmak için gelişir. Üçgenleşme oluşan bireylerin arasında rahatlama ve gerilmeme arayışı bulundurmaktadır.
Üçgenleşmenin Örnekleri ve Görüldüğü Durumlar
Üçgenleşme, en belirgin şekilde evli çiftler arasında, yani anne-baba ve çocuk arasında görülür. Anne ve baba arasındaki bir sorun, çocuğun sürece dahil edilmesiyle azalabilir ve gerginlikler engellenebilir. Örneğin, baba ve anne arasında bir tartışma sonrası annenin çocuğa daha fazla yakınlık göstermesi, çocuğun olaya dahil olmasıyla gerilimin azalması sağlanabilir.
Üçgenleşme, aynı zamanda arkadaşlık ilişkilerinde de sıkça karşılaşılan bir durumdur. İki arkadaş arasında yaşanan bir problemde, üçüncü bir arkadaş sayesinde belirtilen iki arkadaşın arasında düzelmeler görülebilir. Örneğin, birinci arkadaş ve ikinci arkadaş, aralarındaki iletişimsizlik ve zorlanmayı üçüncü bir kişi ile paylaştıklarında, ilişkileri daha samimi bir hale gelebilir.
Üçgenleşme Ne Zaman Görülür?
Üçgenleşme, genellikle psikolojik olarak daha az gelişmiş bireylerde ve bağımlı ilişkilerde daha fazla gözlemlenir. Ayrıca, anksiyete seviyesinin yüksek olması durumunda da üçgenleşme ortaya çıkabilir. Örneğin, evli bireyler arasında bir çatışma sonrasında, bir kişinin hastalanması sonucu üçgenleşme gözlemlenebilir. Bu durumda, hastalık çift için bir kenar oluşturarak üçgenleşmeyi tetikleyebilir. Bu tür durumlarda, çiftlerin “Ne zaman sağlıkla ilgili bir durum olsa, ilişkimiz düzeliyor.” şeklindeki ifadeleri yaygın olabilir.
Üçgenleşmenin Formları ve Çıkış Biçimleri
Üçgenleşme farklı formlarda ve biçimlerde görülebilir. En yaygın üçgenleşme formları şunlardır:
-
Dengeli form: Sağlıklı bir şekilde ortaya çıkar ve eşit ilgi dağılımı söz konusudur.
-
Dışa itilmişlik formu: Çocuğun ihmal edildiği, bazen günah keçisi olarak seçildiği bir formdur.
-
Arabulucu formu: Üçüncü kişi, diğer iki kişinin arasındaki iletişimi olumlu bir yönde yönlendirir. Üçüncü kişi, sürekli olarak arada kalan kişi haline gelir ve iki kişi arasındaki iletişim olumlu bir şekilde düzelir.
Üçgenleşmenin Etkileri ve Uzun Vadede Oluşabilecek Sorunlar
Üçgenleşme, kısa vadede geçici bir rahatlama ve gerilimi azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak uzun dönemde yaşanılan problemin üstü örtülür, sorunlar daha derinleşebilir ve asıl sorun gözden kaçabilir. Çocukların üçüncü kişi olarak yer aldığı durumlarda, çocuk kendini suçlu, yetersiz ve sorumlu hissedebilir. Bu koşullarda, çocuk psikososyal açıdan sorunlar yaşayabilir.
Üçgenleşmeden Kaçınma Yolları
Üçgenleşmeden kaçınmanın ilk adımı, üçgenleşmenin farkına varmaktır. İlişkilerde doğrudan ve açık iletişim kurabilmek, sorunları sadece sorunu yaşayan iki kişi arasında tutabilmek ve yakınlık kurabilmek için bir araca ihtiyaç duymamak önemlidir. Kişilerin üçgenleşmeyi fark etmesi için profesyonel destek alarak psiko-eğitim ile yüzleşme ve anlamlandırma yapılabilir. Aile ve çift terapisi, iletişim sorunlarına çözümler getirerek kişilerin arasındaki üçgenleşme durumu engellenebilir.
Sonuç: Sağlıklı İlişkiler Kurmak İçin Doğrudan İletişim
Üçgenleşme, insan ilişkilerinde doğal olarak ortaya çıkan ve sıkça karşılaşılan bir durumdur. Ancak burada önemli olan, üçgenleşmenin fark edilmesi ve kişilerin etkili bir ilişki kurmaya istekli olmalarıdır. Sağlıklı ilişkiler oluşturabilmek için doğrudan ve açık iletişim ile, sorunlarla yüzleşilerek ve gerekli durumlarda psikolojik destek alarak dengeli bir ilişki kurmak mümkündür.
