Ergenlik, bireylerin psikolojik, sosyal, bilişsel hem de fiziksel açıdan önemli bir gelişim dönemidir. Ergenlik döneminin önemi, bu süreçte bireylerin kimlik gelişimi, duygusal gelişimler, yeni düşünce biçimleri, bağımsızlık arayışı ve sosyal ilişkiler gibi benzersiz ve keşif dolu bir yolculuktan geçmesidir. Bu evrede yaşanan değişimler, gençleri derinden etkiler. Peki, ergen bireyler bu süreçte nasıl psikolojik zorluklarla karşılaşır ve gelişim süreçleri bu zorlukları nasıl etkiler? Bu yazıda, ergenlik dönemindeki psikolojik zorluklar, bu zorluklarla nasıl başa çıkılabileceği ve gelişimin etkisini gerçek hayattan örneklerle inceleyeceğiz.
Ergenlik Dönemindeki Psikolojik Zorluklar Nedir?
Ergenlik dönemindeki psikolojik zorluklar, gençlerin karşılaştıkları duygusal, bilişsel, fiziksel ve sosyal değişimlere ve deneyimlere bağlı olarak ortaya çıkar. En belirgin olanları şunlardır:
- Kimlik Arayışı Süreci
Ergenlerin “Ben kimim?” sorusunun yoğunlaştığı yani kendilerini bulmaya çalıştıkları bir dönemdir. Gençler, aileden bağımsızlaşmak ister ve kendi değerlerini ve kimliklerini oluşturur. Burada yaşadıkları zorluklar, bağımsızlık isteği sonucu aileleriyle çatışmalar, fikir ayrılıkları oluşabilir. Aynı zamanda psikolog Erik Erikson’un psikososyal gelişim kuramına göre gençler kendi kimliklerini bulmakta zorlanabilir ve bu da belirsizlik ve kafa karışıklığına yol açabileceğini söylemiştir. - Akran Baskısı
Ergenlerin, akran gruplarına kabul edilme istekleri yoğunlaşır. Akran baskısının zorluğu, kendilerini yetersiz veya dışlanmış hissettirebilir ve bu yetersizlik sonucu akran gruplarına uyum sağlamaya çalışmaları, onları kendi değerleriyle çelişen davranışları yapmasına hatta sigara, alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi riskli davranışlara yönlendirilmesi bile görülebilir. - Özgüven Sorunları
Özgüven eksikliği de sıkça görülebilir ve gençlerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Özellikle hızlı fiziksel değişimler sonucu dış görünüşe aşırı odaklanma, eleştirel ebeveyne sahip olma, yüksek akademik beklentilerde başarısızlık deneyimi, zorbalık, sosyal medya sonucu mükemmellik standardına ulaşma çabası gibi birçok yaşadıkları zorluklar sonucu, içe dönük bireyler oluşturabilir. - Duygusal Dalgalanmalar
Bu süreçte ergenlerde yoğun duygu değişimleri olabilir. İstemediği durumlarda ani öfkelenebilirlerken, küçük bir başarıda ise ani sevinç yaşayabilirler. Buradaki zorluklardan biri yaşadıkları olumsuz duygular sonucu derin bir üzüntüye kapılabilir ya da riskli davranışlarda bulunabilirler. - Akademik Baskı
Ergenlik, gelecek hakkında planların kurulduğu, meslek seçimlerinin yapıldığı bir dönemdir. Aile ve toplumun başarı beklentisinin fazla olması ya da toplumun gelecek hakkında fazla soru yöneltmesi sosyal izolasyon, belirsizlik, kaygı gibi zorluklar yaratabilir; bunu takiben motivasyon kaybı, başarısız olma korkusu oluşabilir.
Gelişim Süreçlerinin Etkileri
Ergen bireyler duygusal, sosyal, fiziksel, bilişsel gelişim süreçlerinden geçerler ve bu gelişim süreçleri, ergen bireyleri çok yönlü bir şekilde etkileyebilir hatta psikolojik zorlukları doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilir. Gelişim süreçlerinin etkilerine göre zorluklara bakacak olursak:
- Fiziksel Gelişim
Ergenlikte sıkça görülen fiziksel gelişimler ergenlerin beden algısını etkileyecektir. Özellikle sosyal medyanın “ideal beden” algısı sıkça fiziksel değişimler yaşayan ergenleri olumsuz yönde etkileyecektir. Bu da yukarıda bahsedildiği gibi özgüven eksikliği, sosyal izolasyon ve kaygı gibi zorluklar yaşatacaktır. - Duygusal Gelişim
Duygusal tepkilerin daha yoğun olduğu bu süreçte hormonların etkisiyle bahsedildiği gibi duygusal dalgalanmalar yani ani öfke, üzüntü veya mutluluk gibi değişken duygular ortaya çıkabilir ya da dürtü kontrolü, duygusal düzenleme gibi işlevlerden sorumlu olan frontal lob’un henüz olgunlaşma aşamasında olması da etkili olabilir. Yani kısacası duygusal gelişim süreci, duygusal dengesizlikler yaratabilir ve bunun sonucu ergenin kendisini boşlukta hissetmesine yol açabilir. - Sosyal Gelişim
Arkadaşlık, grup dinamikleri ve sosyal becerilerin yoğunça öğrenildiği bu süreçte aileden çok akranlar oldukça baskın gelmektedir. Sosyal olarak etkileşimde olan ergenler, pozitif sosyal deneyimler yaşayabilir, özgüvenini geliştirebilir fakat sosyal gelişimlerden geri kalan ergenler psikolojik zorluk hatta sorunlarla karşılaşabilirler; bunlar: yalnızlaşma, sosyal izolasyon, depresyon ve hatta anksiyete gibi ruhsal sorunlarla yüzleşebilirler. - Bilişsel Gelişim
Bilişsel gelişim sürecinde ergenler, soyut düşünme yeteneği kazanırken, bu durum bazen aşırı düşünme ve kaygıya yol açabilir. Örneğin, akademik baskı sonucu gelecek hakkında aşırı düşünme, sosyal durumları fazla analiz etmek gibi. Özellikle psikolojik zorlukları duygusal dalgalanmalarıyla birleştiğinde, mantıklı kararlar verebilme konusunda kafa karışıklığına ve hatalı sonuçlara da yol açabilir.
Ergenlikte Psikolojik Zorluklarla Başa Çıkmanın 6 Etkili Yolu
- Aile, okul ve akran tarafından destekleyici bir çevre ve sosyal ilişkiler sağlayın. Bu şekilde ergenlerin duygusal dalgalanmalarında ve kimlik arayışında yalnızlık hissini azaltır ve kendilerini daha güvende hissetmesine yardımcı olur.
- Aile içinde açık iletişim çok önemlidir. Bundan dolayı yaşadıkları zorluklar hakkında konuşmalarına fırsat verin. Böylece duygularını daha iyi tanıyabilir ve ifade etmelerini sağlayarak kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olabilirsiniz.
- Hobilere yönelmelerini sağlayın. Sanatsal ve fiziksel aktiviteler, yaşadıkları zorlukları hafifletmeye yardımcı olur.
- Zorluklar bazen stres, kaygı veya depresyona yol açabilir. Böyle durumlarda bir psikolog veya okulun rehberlik servisine başvurmaktan çekinmemek gerekir. Profesyonel destek almak, zorluklarla başa çıkmayı daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir.
- Sosyal medyanın oluşturduğu idealize edilmiş, kusursuz hayatlardan kaçınmaları sağlanmalıdır. Bu nedenle, sosyal medya kullanımını zorlama ve baskı olmadan sınırlamak gerekir. Onlara rol model olmayı ve aktivitelere teşvik etmeyi sağlayabilirsiniz.
- Yoğun akademik baskıdan kaynaklı yoğun çalışma başarıdan çok kaygıyı ve tükenmişliği oluşturabilir. Dersler ve sosyal yaşam arasında denge kurmalarını sağlayın.
Sonuç
Psikolojik zorluklar, ergenlik döneminin doğal bir parçasıdır ve aynı zamanda bireyin yetişkinlik yaşamının temelini oluşturmak için bir dönüm noktası da olabilir ama unutulmamalıdır ki, doğru yaklaşımlarla ve destek sistemleriyle aşılabilecek geçici engellerdir. Ancak, ergenlerin bu dönemi sağlıklı bir şekilde atlatmaları için bu yolculuklarında yalnız olmadıklarını hissetmeleri, destekleyici aile ortamına sahip olduklarını bilmeleri onların daha sağlıklı ve mutlu bir şekilde büyümelerini sağlayacaktır.
