Erteleme Nedir?
Erteleme, yapmanız gereken herhangi bir işi sonraki bir zamana bırakmaktır. Ertelemenin birçok sebebi olabilir: kaygı, mükemmeliyetçilik, tükenmişlik ya da düşük motivasyon bunlardan bazılarıdır. Nedeni ne olursa olsun, erteleme davranışının ardından kendinize karşı sert ve eleştirel bir tutum sergiliyor olabilirsiniz. Bu durum, erteleme sorununu çözmeyi daha da zorlaştırır.
Öz Şefkat Nedir?
Öz şefkat, üç temel bileşen barındırır. Bunlardan ilki öz nezakettir; yani kendinize karşı eleştirel ya da yargılayıcı bir tutumla yaklaşmak yerine nazik ve anlayışlı bir tutum geliştirmektir.
İkinci bileşen, insani ortaklık duygusudur. Hayat deneyiminizin başkalarıyla bağlantılı olduğunu hissetmek, acılarınız tarafından yabancılaşmak yerine bu bağı fark etmektir.
Üçüncü bileşen ise farkındalıktır. Yaşadıklarınıza karşı bilinçli ve yargısız bir şekilde yaklaşmaktır (Neff, 2022).
Erteleme ile Öz Şefkat İlişkisi
Erteleme, çoğu kişinin zaman zaman yaşadığı bir durumdur. Ancak aynı zamanda sorunlara neden olabilen ve çözülmesi gereken davranışsal bir alışkanlıktır.
Erteleme sonrası kendinize eleştirel ve suçlayıcı yaklaştığınızda kendinizi yetersiz hissedebilirsiniz. Bu hislerle birlikte olumsuz düşünceler zinciri başlar. İşte bu noktada öz şefkat devreye girer. Öz şefkat, kendinize karşı daha anlayışlı, nazik ve sabırlı davranmanızı sağlar. Ertelemeyle başa çıkarken öz şefkatten yararlanmak, süreci kolaylaştırabilir ve sorunu çözmenize yardımcı olur.
Ertelemeyle Başa Çıkmak İçin Öz Şefkatli Yaklaşımlar
Ertelemeyle başa çıkarken kendinize nasıl davrandığınızın çok büyük bir önemi vardır. Ertelemenin ardından kendinizi suçlamak, bu davranışın devam etmesine neden olur. Bunun yerine öz şefkatle yaklaşmak, sorunun kökenine inmeyi ve sorumluluklarınızı yerine getirmenizi kolaylaştırır.
1. Kendinize Karşı Daha Anlayışlı Olun
Ertelemenin ardından kendinizi suçlamak yerine, ertelemenize neyin neden olduğunu fark etmeye çalışın. “Neden yapamadım?” sorusu yerine “Beni ne durdurdu?” sorusunu sorun. Eleştiri ve suçlamalar, gerçek nedenleri görmenizin önüne geçer.
2. Hedeflerinizi Gözden Geçirin
Gerçekten yapmak istedikleriniz bu süre içinde yetiştirilebilir mi? Yoksa kendinize esneklik tanımadan koyduğunuz hedefler mi var?
Erteleme kaynağı bunlarla ilgiliyse, daha küçük adımlarla başlayın. Başlangıçta önemli olan, miktar değil sürekliliktir. Bunu yaptıkça ilerlediğinizi görmek kolaylaşır. Öz şefkatli bir bakış açısı, kendinize gerçekçi hedefler mi yoksa zorlayıcı hedefler mi koyduğunuzu anlamanızı sağlar.
3. Duygusal Kaynakları Tanıyın
Ertelemenin nedeni bir duygu kaynaklı olabilir. Korku, kaygı veya tükenmişlik buna neden olabilir.
Bu durumda, önce o duyguyu fark edin ve adlandırın. “Şu anda ne hissediyorum?” sorusu, içgörü kazandırır. Nedenini anlayabilirseniz, bu duyguları düzenlemek ve ertelemenin önüne geçmek mümkün olur.
Yoğun duygular yaşamak, aslında bir konuda zorlandığınızı gösterir. Öz şefkat, tam da bu farkındalıkla başlar: Zaten zorlandığınız bir durumda kendinize anlayışla yaklaşmak, çözüm yolunun kapısını aralar.
4. Farkındalığı Güçlendirin
Farkındalık, değişimin ön koşuludur. Kendinizin ve içinde bulunduğunuz anın farkında oldukça, ilerlemek mümkün hale gelir.
Farkındalık yalnızca “bilmek” değil, yargılamadan gözlemlemektir. Ertelemenin ne zamanlarda, hangi durumlarda ortaya çıktığını fark etmek, size hissettirdiklerini anlamanızı ve kontrol etmenizi sağlar.
5. Paylaşılan Deneyimi Hatırlayın
Çoğu insanın da erteleme sorunu yaşadığını bilmek, yetersizlik hissini hafifletebilir. Kendinizi anlamaya çalışmak, soruna kişisel bir kusur gibi yaklaşmamak, ertelemeyle daha sağlıklı başa çıkmanıza yardımcı olur.
Öz Şefkatle Gerçekçi Olmak
Öz şefkat genellikle “kendine fazla anlayışlı olmak” şeklinde yanlış anlaşılır. Oysa öz şefkat, her şeyi olumlu görmek değil, gerçekçi yaklaşmaktır.
Kendinizi anlamak ve nazik davranmak önemlidir, ancak bu anlayışı pasif bir kabullenmeye dönüştürmemek gerekir. Öz şefkat, olayların nasıl daha iyi olabileceğine odaklanarak devam eder. Başta yabancı gelse de, bu bakış açısı zamanla daha doğal hale gelir.
Sonuç
Erteleme, çoğu zaman kendimize karşı olan tutumumuzun bir yansımasıdır. Öz şefkatle yaklaştığınızda, hatalarınızla savaşmak yerine onları anlamayı öğrenirsiniz. Bu da değişim için en güçlü adımdır.
Unutmayın, öz şefkat ertelemeyi mazur görmek değil, onu anlamaktır. Çünkü kendinizi anladığınızda, değişim başlar.
Kaynakça
Neff, K. (2022). Öz şefkat: Kendine nazik olmanın kanıtlanmış gücü. (E. Güldemler, Çev.). İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
