Günlük hayatta bazen üzgün, yorgun veya isteksiz hissetmek hepimizin başına gelir. Ancak bu duygular haftalarca, aylarca, hatta yıllarca devam ediyorsa, ortada sıradan bir “moral bozukluğundan” daha fazlası olabilir. İşte distimi tam da böyle bir durumdur. Tıbbi adı ‘kalıcı depresif bozukluk’ olan distimi, depresyonun daha hafif ama çok daha uzun süren bir şeklidir. Bu yazımda distimiyi detaylı şekilde ele alacağım.
DİSTİMİ NEDİR?
Distimi, en az iki yıl süren, neredeyse her gün hissedilen hafif-orta şiddette bir depresyon halidir. Belirtileri majör depresyon kadar ağır değildir, fakat süresi çok uzundur. Bu yüzden kişi, bu ruh halini neredeyse “karakterinin bir parçası” gibi görmeye başlar.
Kısacası distimi, kısa süreli bir çöküntü değil, hayatın arka planında sürekli var olan bir mutsuzluk halidir. Kişi bu durumu karakter özelliği gibi anlamlandırdığı için erken fark edilmez. Günlük yaşamı ve hayat kalitesini düşürmeye başladığında bir sorun olduğunu fark edebilir. Erken farkındalık ve psikiyatriste başvurma çok önemlidir.
DİSTİMİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Distimi yaşayan kişiler, dışarıdan bakıldığında hayatına devam ediyormuş gibi görünebilir. İşe gider, okula devam eder, insanlarla görüşürler. Ancak içten içe sürekli bir boşluk, isteksizlik ve düşük enerji hali hissederler. Hatta kendilerini ‘melankolik’ olarak adlandıran çoğu kişi muhtemelen distimi yaşıyordur.
Distimi, insanın içine yavaş yavaş işleyip öldüren bir zehir gibidir. Hayatınızda bir şeyler ters gider ama anlamlandıramazsınız. Sıkıntı hali, enerjisizlik, isteksizlik zamanla kişiyi daha da dibe çeker. Ayağınıza bağlanan bir taşla yüzmeye çalıştığınızı hayal edin. Başta ilerlemek istersiniz ama taş engel olur, çırpınırsınız. Çırpındıkça yorulup pes edersiniz. Distimi tam da böyle hissettiren bir ruhsal bozukluktur.
Yaygın belirtiler şunlardır:
-
Gün boyu süren hafif üzüntü veya umutsuzluk hissi
-
İlgi ve keyif kaybı (eskiden zevk alınan şeylerden artık keyif alamama)
-
Yorgunluk ve bitkinlik hali
-
Odaklanmada zorluk çekme ve unutkanlık
-
Özgüvende azalma ve kendini yetersiz görme
-
İştah değişiklikleri (aşırı yeme veya iştah kaybı)
-
Uyku sorunları yaşama (çok uyuma veya uyuyamama)
Bu belirtiler en az iki yıl boyunca çoğu gün devam ediyorsa, distimiden şüphelenilebilir.
DİSTİMİNİN NEDENİ NEDİR?
Distimi’nin tek bir nedeni yoktur. Genellikle birden fazla faktörün birleşmesiyle ortaya çıkar:
-
Biyolojik nedenler: Beyinde duygu durumunu düzenleyen serotonin ve dopamin gibi kimyasalların dengesizliği
-
Genetik yatkınlık: Ailede depresyon öyküsü varsa risk artar
-
Çevresel faktörler: Uzun süreli stres, maddi sorunlar, yalnızlık, zorlayıcı yaşam olayları
-
Kişilik özellikleri: Fazla eleştirel, kaygılı veya kendine karşı aşırı sert olan kişilerde daha sık görülür
DİSTİMİ VE MAJÖR DEPRESYON ARASINDAKİ FARK NEDİR?
-
Şiddet: Majör depresyonda belirtiler daha yoğun, distimide ise daha hafiftir
-
Süre: Majör depresyon birkaç ay sürebilirken, distimi en az iki yıl devam eder
-
Görünüm: Distimide kişi hayatına devam edebilir ama düşük enerjiyle; majör depresyonda günlük işlevler ciddi şekilde bozulur
Bazen distimiye ek olarak majör depresyon atakları da yaşanabilir. Buna “çifte depresyon” denir.
DİSTİMİNİN GÜNLÜK HAYATA ETKİSİ NEDİR?
Distimi, hafif seyreden ama uzun süren bir durum olduğu için fark edilmesi zor olabilir. Kişi bu ruh haline o kadar alışır ki, “Zaten ben hep böyleyim” diyerek yardım aramaz. Ancak uzun vadede:
-
İş ve okul başarısı düşer
-
Sosyal ilişkileri zayıflar
-
Hayattan alınan zevk azalır
-
Kendine zarar verme düşünceleri gelişebilir
Bu yüzden distimi, hafife alınmaması gereken bir duygudurum bozukluğudur.
DİSTİMİNİN TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Distimi tedavi edilebilir bir ruhsal bozukluktur. En etkili yaklaşım genellikle ilaç tedavisine ek olarak kişinin aynı zamanda psikoterapi almasıdır. Psikiyatriye devam ederken aynı zamanda psikoterapi de alınmalıdır.
Psikoterapi yöntemi olarak özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) daha işlevseldir çünkü kişinin olumsuz düşünce kalıplarını fark etmesine ve değiştirmesine yardımcı olur. İlaç tedavisi olarak psikiyatristin uygun gördüğü antidepresanlar, beyindeki kimyasal dengesizliği düzenleyerek ruh halini iyileştirir.
Bu tedavilere ek olarak kişi hayatında bazı değişikliklere gidebilir. Örneğin; düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, uyku düzenine dikkat etmek, sosyal bağları güçlendirmek gibi. Tedavi süreci sabır gerektirir. Çünkü distimi, yıllar boyunca gelişmiş bir durum olduğu için iyileşme de zaman alır.
SONUÇ
Distimi, sessiz ama inatçı bir depresyon türüdür. İnsanların hayat kalitesini yıllarca gölgeleyebilir. Ancak doğru tedaviyle bu sisli hava dağılabilir. Kendinizi uzun süredir mutsuz, isteksiz ve yorgun hissediyorsanız, “Bu benim karakterim” demek yerine bir uzmana danışmak önemlidir. Unutmayın, ruh sağlığı da beden sağlığı kadar değerlidir.
