DEHB kişisi, gündelik hayatın içinde her gün değişen bir coğrafyada yeniden harita oluşturmaya çalışan bir arayış halindedir. Araştırmalar gösteriyor ki DEHB’in genel özelliklerinin yanında kişiden kişiye değişen özel bir yapısı vardır. Bu özel yapı DEHB’i kişiye özel ve benzersiz kılar.
Tanı almış DEHB’in genel özelliklerini anlamış ve kendimizi düzenleme kararına doğru emin adımlarla ilerlemiş olabiliriz. Kabul ettiğimiz her DEHB özelliğimiz bizi DEHB’imize yaklaştırmış olabilir. Nöroçeşitlilik skalası içindeki yerimizi ve yordamımızı buluyor gibiyizdir. İlla kullanıyor, gündelik hayatımızdaki sorumluluklarımızı yerine getiriyor olabiliriz. Bu durum kendi çerçevemizi oluşturmamıza yardım edebilir. Buraya kadar her şey güzelken ve normale yaklaştığımızı hissediyorken birden işin rengi değişebilir. Olaylar, durumlar, görevler, kişiler arasında kurmaya çalıştığımız denge bozulmaya yüz tutabilir. Tanıdık kaosun sisi kendini hatırlatabilir.
DEHB kişisi çoğu zaman sonuç odaklıdır, bu nedenle iş ve görevleri yerine getirirken basamakları atlaması mümkündür. Neden-sonuç bağlantılarını kurarken, önem ve öncelik sıralamalarını gözden kaçırabilir.
Son ödeme günü unutulmuş ödemeler, zamanında alınmamış ilaçlar, teslim tarihi geçmiş görevler, söz verip katılınmamış toplantılar, alınmayı unutulmuş hediyeler, alındığı halde verilmemiş hediyeler, açılmamış paketler, yolculuk sonrasında arabadan boşaltılmamış yükler üst üste gelir ve düzene giden yolu açmak için oluşturduğumuz haritayı bir labirente çevirebilir.
DEHB’i nasıl deneyimlediğimiz kendimizi muhakkak gözlememiz gereken bir alandır. DEHB’i deneyimleme şeklimizi bilmeden kendimizle işbirliğine girmek güçleşir. DEHB’li bireyin kendini düzenlemekle karşılaştığı gündelik sorunların somut sonuçları, karmaşa ve kaosu, kapının önünde bekleyen davetsiz bir misafir gibi ansızın ve çoğu zaman emrivaki olanın gönülsüzlüğüyle kabul ederiz.
Bu sorunlarla baş etme sürecimizde aşırı uyarıldığımız yerler vardır. Yaşam alanlarımızı yönetirken frene basmamız gereken virajlar vardır. Olayların ve etkileşimlerimizin içinden geçerken, kendi yönlendirmelerimize daha sıkı sarılmamız gereken anlar vardır. Vardır. Biliriz. Buna rağmen bazen bütün bu bildiklerimizin ve fark ettiklerimizin içinden yeteri dikkate geçemeyiz. Çarpışma, çatışma, kırılıp dökülme kaçınılmaz olur. Panikleriz. Uzaklaşırız. Neyin kırılıp döküldüğü ile ilgili görüntü gözümüzün önünde bazen günler, bazen aylar sonra belirir. Büyük resimdeki eksik parça kendini hatırlatır. DEHB kişisi olarak kendimize ait gözden kaçar eksik parçayı bulduğumuzda bazen iş işten geçmiş olabilir.
DEHB ile yaşıyorum ve fark ediyorum ki o eksik parça bazen bir noktalama hatası, bazen bir diyalogda muhatabımın söylediği kelimeleri tamamen duyamamak, bazı farkında olmadan yediğim alerjik gıdalar oluyor du. Kendimi, niteliğimi çok sonradan anladığım olay ve durumların içinde buluyordum. Bu olay ve durumların içindeki kişilerin davranışlarını çözüp anlamlandırmam çoğu zaman güç oluyor, bu güçlük karşısında zorlanıyordum. Çeşitliliğimin, farklılığını yüksek sesle kendime ve çevremdekilere söylüyordum ama bu durumun damgalanmasının önüne geçemiyordum. İçinden geçtiğim süreçlerde anladım ki DEHB kişisi çok farklı biçimlerde damgalanabilir, üstelik bu damgalanma diğerleri tarafından meşrulaştırılabilir ancak bu önemli durum bir başka yazının konusu. Burada şunu kısacık ifade etmekte fayda var, damgalanma beni izolasyon ihtiyacına getiriyor. Odağımı bulmak için hızla kendi alanıma çekilmek ve kamufle olmak istiyorum. Çatışma durumları kaygımı yükseltiyor, DEHB eşlikçilerimden olan anksiyetemi öne çıkarıyor. Unutkanlıklarım, uyku düzensizliğim, iştah kaybım ya da yeme isteğim artıyor. Kaybolan eşyalarım da cabası.
Bütün bunlar içsel ve dışsal eleştirilere karşı kendimi korumak için girdiğim bir hâldir belki. Böyle durumlar tekrarladıkça anlıyorum ki, yaşadıklarımın ertesinde bolca düşünme ihtiyacına kapılıyorum. Kendimi yeniden keşfetmek, keşfettiklerimle yeni bir ben inşa etmek istiyorum. DEHB kişisi hâlimle kendimi dış dünyadan saklayabildiğim kadar saklıyorum.
DEHB kişisinin izolasyon ihtiyacı, temelde gözden kaçırdıklarını yakalamak, odağını bulmak, merkeze tekrar dönmek ihtiyacıdır. Bu ihtiyacı en kısa zamanda karşılamak için kendimize şefkatle yaklaşmalıyız. Diğerinin ihtiyacımızı görmesini beklemeden önce kendimiz ihtiyaçlarımızı fark etmeliyiz. Diğerinden bizi görmesini ve gözetmesini beklemek yerine kendimiz hakkında daha çok gözlem yapma fırsatını kendimize vermeliyiz. Gözümden kaçanları gördükçe kırılmış yanlarımı, karşılaştığım zorlukları telafi etme çabam devreye giriyor. Diğerleri tarafından yine ve yeniden “maymun iştahlı” olarak damgalandığımın farkına varıyorum. Ardından yaşadığım utanç duygusu, duygularımın tekrar dağılmasına neden oluyor.
Semptomları göstermemek çabası içinde geliyor mu sizin de ömrünüz? Yalnız değilsiniz. Hayal kırıklıklarının ardından gelen gayretle, kendini daha iyi anlama çabasından yola çıkarak ilerlemek mümkün.
Bu inancı bu satırlarda sevgili okurumla paylaşıyorum.
DEHB haritalarında yeni rotaları keşfeden, herkesle gönülden beraberliğimi bilmenizi isterim.
