Küresel Sorunlar ve Pozitif Psikoloji ile Mücadele
Özellikle son zamanlarda küresel dengelerin bozulmasıyla birlikte yaşamımızdaki olumsuzluklar giderek artmaktadır. Savaşlar, ırkçılık sorunu, iklim değişikliği, küresel ısınma, gıda sorunları, çevre sorunları, nesli tükenmekte olan hayvanlar, ozon tabakasının delinmesi, enerji kaynaklarının tükenmesi, sağlık sorunları, bulaşıcı hastalıklar gibi örnekler verilebilir. Bu tür sorunlar insan yaşantısını doğrudan etkilemiyor gibi görünse de özellikle geleceğe dair umut kavramını, güven ve sağlık konularını barındırdığı için umutsuzluğa ve kaygıya yol açmaktadır.
Zorlu Yaşam Koşullarıyla İnsanlar Nasıl Mücadele Ediyor?
Nasıl ki her insanın yaşamı tek ve kendine has özellikler taşıyorsa, insanların zorlandığı durumlarla alakalı çözüm yolları da parmak izleri gibi kendilerine özgü özellikler taşımaktadır. Kimileri içsel motivasyon kaynaklarını kullanır, kimileri aile ve çevre desteğinden yararlanır, kimileri olayları yaşanmamış sayarak hayatına devam eder, kimileri ise hayatının merkezine dahil ederek o problem ortadan kalkmadan eski yaşantısına dönemez.
Pozitif Psikoloji Nedir?
1990’lı yıllarda hayatımıza giren pozitif psikoloji kavramı, bizlere bu alanda yeni bakış açıları sunuyor. Martin Seligman ve Mihaly Csikszentmihalyi gibi akademisyenler tarafından 1990’ların sonunda resmi olarak tanımlanmıştır. Seligman, psikoterapide kişinin iyi yönlerinin ortaya çıkarılmasının ve doğru olanı danışan için inşa etmenin önemini vurgulamıştır. Pozitif psikolojinin temel amacı, bireylerin potansiyellerini maksimum düzeyde kullanmalarına yardımcı olmaktır.
Seligman, insanın iyi oluş halini beş ana bileşenle tanımlayan “PERMA” modelini geliştirmiştir. Bu model, insanların yaşamlarından memnuniyet duymaları ve mutlu olmaları için gereken temel unsurları açıklar. Bu unsurlar şu şekilde sıralanır:
- Positive Emotions (Pozitif Duygular): Mutluluk, neşe, huzur gibi olumlu duygulara yer verir.
- Engagement (Akış): Kişinin yaptığı işe tamamen kendini kaptırdığı ve zamanın nasıl geçtiğini fark etmediği durumlara denir.
- Relationships (İlişkiler): Sağlıklı ve tatmin edici sosyal bağlantılar ve ilişkiler olarak tanımlanır.
- Meaning (Anlam): Hayatta bir anlam ve amaç bulma, daha büyük bir şeyin parçası olduğunu hissetme hali olarak adlandırılır.
- Accomplishment (Başarı): Bireyin hedeflerine ulaşma ve başarı elde etme çabasıdır.
Csikszentmihalyi ise pozitif psikolojiye kazandırdığı akış (flow) kavramıyla tanınmaktadır. Kısaca akış deneyimi, kişinin yaptığı işe tamamen odaklanması ve zamanın nasıl geçtiğinin farkına varmaması ile ilgilidir.
Pozitif Psikolojinin Temel Kavramları
Mutluluk, iyi oluş hali, akışta olmak, pozitif duygular, anlam ve amaç, güçlü yönler, dayanıklılık ve pozitif ilişkiler, pozitif psikolojinin temel kavramları arasında sayılabilir.
- Mutluluk
Mutluluk, kişinin yaşamdan aldığı genel memnuniyet ve günlük deneyimlerinden duyduğu anlık keyif olarak tanımlanabilir. Mutluluk, anlık duyguların yanı sıra uzun vadeli bir yaşam memnuniyetini de kapsar. - İyi Oluş Hali
İyi oluş, mutluluğun daha geniş ve kapsamlı bir halidir. Bireyin genel sağlık durumu, yaşam memnuniyeti, psikolojik dayanıklılığı ve sosyal ilişkileri gibi birçok bileşeni içerir. Pozitif psikoloji alanında iyi oluş, sadece hastalığın veya rahatsızlığın yokluğu değil, aynı zamanda pozitif işlevsellik ve yaşam memnuniyetinin varlığı olarak ele alınır. - Pozitif Duygular
Pozitif duygular, bireyin iyi oluşunu ve genel yaşam kalitesini artıran olumlu hislerdir. Pozitif psikolojide, bu duyguların önemi vurgulanır çünkü pozitif duygular, sadece anlık mutluluğu artırmakla kalmaz, aynı zamanda bireylerin uzun vadeli yaşam memnuniyetini, fiziksel sağlığını ve psikolojik dayanıklılığını da destekler. - Güçlü Yönler ve Erdemler
Güçlü yönler, bireylerin doğal olarak sahip oldukları veya geliştirebildikleri pozitif niteliklerdir. Bu nitelikler, bireylerin hayatlarında başarı elde etmelerini, potansiyellerini gerçekleştirmelerini ve olumlu deneyimler yaşamalarını sağlar. Erdemler ise etik ve ahlaki değerlerin bir yansıması olarak düşünülebilir. - Akış
Akış (flow), pozitif psikolojinin önemli kavramlarından biridir ve genellikle bir aktiviteye tamamen konsantre olma ve zamanın nasıl geçtiğini fark etmeme durumunu ifade eder. Akışta olmak, insanın yaşamından tatmin duymasını ve performansını en üst düzeye çıkarmasını sağlar. Akış durumunun kişiye sağladığı bazı yararlar:- Yaratıcılığı artırır.
- Yaşamdan tatmin ve mutluluk duymayı sağlar.
- Odaklanmayı ve konsantrasyonu artırır.
- Zorluklarla başa çıkma ve etkili karar alma yeteneklerini geliştirir.
- Bireylerin kendilerine olan özgüvenlerini artırır.
- Anlam ve Amaç
Pozitif psikoloji, bireylerin yaşamlarında anlam ve amaç bulmalarını teşvik ederek, yaşam memnuniyetini ve iyi oluşu artırmayı hedefler. Bu kavramlar, bireylerin kendilerini daha iyi anlamalarına, değerlerine uygun kararlar almalarına ve tatmin edici deneyimler yaşamalarına yardımcı olur. - Psikolojik Dayanıklılık
Psikolojik dayanıklılık, zorluklarla başa çıkma ve olumsuz yaşam olaylarına uyum sağlama yeteneği olarak tanımlanır. Dayanıklılığı yüksek olan bireyler, olumsuz olaylara karşı pozitif bir tutum geliştirirler ve çözüm odaklı düşünmeyi tercih ederler. Güçlü sosyal bağlar, bireylerin zor zamanlarında destek almasını sağlar. - Umut
Pozitif psikoloji bağlamında umut, bireylerin geleceğe yönelik pozitif beklentiler beslemelerini ve hedeflerine ulaşmak için motivasyonlarını sürdürmelerini sağlar.
Pozitif Psikolojinin Uygulama Alanları
Pozitif psikolojinin uygulama alanları, bireylerin iyi oluşunu ve yaşam kalitesini artırmaya odaklanır. Bu alanlar:
- Eğitim,
- Çalışma ortamı,
- Terapi ve danışmanlık,
- Spor ve sağlık.
Pozitif psikolojinin bu alanlarda uygulanması, insanların daha mutlu, tatmin olmuş ve anlamlı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur.
Uygulayabileceğiniz Pozitif Psikoloji Teknikleri
- Güçlü yönlerinizi tanıyın.
- Pozitif duygularınızı pekiştirin.
- Akış pratiğini deneyimleyin.
- Amaç belirleyin ve anlam yaratın.
- Sosyal ilişkilerinizi geliştirin.
Sonuç: Pozitif Psikoloji ile Daha Mutlu Bir Yaşam
Özetlemek gerekirse, pozitif psikoloji, insanların mutluluğunu, yaşam memnuniyetini ve psikolojik refahlarını artırmak için güçlü bir araçtır. Bireylerin potansiyellerini en üst düzeyde kullanmalarına yardımcı olarak daha anlamlı bir yaşam sürmelerine katkıda bulunur. Pozitif psikoloji prensiplerini uygulayan bireyler, refah içinde ve mutlu bir yaşam sürebilirler.
Kaynakça
