Yaşadığımız dönem, o kadar çok mükemmeliyetçilik üzerine kurulu ki günümüzde birçok kişi “en iyi hayat şartları benim” yarışına girmeye başladı. Özellikle sosyal medyada “en mutlu, en güzel, en yetenekli benim” demenin sessiz çığlıklarının yansımalarını görüyoruz. Peki, mükemmeliyetçilik bu kadar çok ilgi odağıyken neden son zamanlarda doğal olmak ve samimi olan şeyler daha çok sevildi?
İnsani duygular, küçük sakarlıklar, kusurlar… Aslında tam da bunlar bizi birbirimize daha çok yaklaştırıyor. Zaten herkes, içten içe bir yerlerde kendini yetersiz hissediyor, öyle değil mi? Karşındaki kişinin mükemmel değil de, senin gibi kusurlu yönleri olmasıysa… İşte o, onu daha içten biri yapıyor.
Mükemmeliyetçilik Hissi
Her şeyi iyi yapma düşüncesi, yani mükemmeliyetçilik, pozitif açıdan iyi bir şeymiş gibi görünebilir. Ancak doğal olmak, insani duygulara hitap eden ve pek de umursanmayan şeyler bizi daha iyi hissettirir.
Mantık Dışı Bir Arayış
Albert Ellis’in Akılcı-Duygusal Davranış Terapisi (REBT) kuramına göre mükemmeliyetçilik kavramı; bireylerin kendilerini başkalarıyla kıyaslamasıyla ve mükemmeli talep etmesiyle ortaya çıkan mantık dışı bir eğilim olarak değerlendirilmiştir. Mantık dışı kabul edilen bir kavram olmasına rağmen hâlâ mükemmeliyetçiliğin iyi bir özellikmiş gibi algılanması düşündürücü bir durum.
Dümdüz Giden Bir Yol Ne Yazık ki Yok
Herhangi bir şeyin sonucunun mükemmel olması beklenemez. Ancak sürecin mükemmel olması sağlanabilir. Hayat, düz bir çizgiden ibaret değil; inişler, çıkışlar, sürprizler ve dolambaçlı yollar var. Belirlenen hedeflere ulaşma yolculuğunda her zaman istediğin şekilde ilerleyemezsin.
Bu bilinçte olunduğu zaman, tek bir yere odaklanmayıp etrafında olup bitenlerden bir şeyler öğrenerek onları yaşamın rengi olarak görmeye başlayacaksın. Asıl başarıyı; mükemmel sonuca değil de mükemmel sürece odaklandığın zaman yakalayabilirsin.
Sürecin Mükemmelliği
Sürecin mükemmel olması için kendine iki soru sormalısın:
- Elimden gelenin en iyisini yaptım mı?
- Bunu şevk ve coşkuyla mı yaptım?
Bu sorulara “evet” cevabını verebiliyorsan süreç adına mükemmeli yapmışsındır.
Herkesin Kendine Özel Bir Haritası Olmalı
Eline aldığın haritaya bağlı kalarak ilerlemeye çalıştığın yolculuk, hiç de sana uygun olmayabilir. Bunu ancak yol süresince önüne çıkan durumlara karşı verdiğin tepkilerle anlayabilirsin.
Sana Uygun Olanı Bul
Toplumda, “Sabah sporuyla güne başlamazsan mutlu ve sağlıklı olamazsın.”, “Bunu kullanırsan kendini değerli hissedersin.” gibi birçok aktarım var. Oysa kendine ve yaşam şekline uygun olanı yapmak seni mutlu, huzurlu ve değerli hissettirir.
Senin hayat tarzın sabah 5’te kalkıp spor yapmaya elverişli olmayabilir. Bunu yapmakta zorlandığın zaman kendini küçümseyip daha çok kıyaslama yaparsın. Bu durum stres, kaygı ve sıkıntıya sebep olur.
Robotlaşmak Yerine Doğal Olmak
Mükemmeliyetçilik, kendine verebileceğin en büyük zararlardan bir tanesidir. Hepimiz kusurlara sahibiz. Zaman zaman mutsuz, boş vermiş, eğlenceli, yorgun, enerjik hissedebiliriz. Bunlar seni insan yapan şeylerdir. İnsani duyguların üzerine bir çizgi çekerek robot gibi her şeyi en iyi şekilde yapmaya çalışmak normal değildir.
Herkesin Yolu Farklı
Kendine, yetenek ve kabiliyetlerine göre, gerçekleştirilebilir, ulaşılabilir hedefler koyman gerekiyor. Eğer 5’te kalkmak sana uymuyorsa 7’de kalkabilirsin. Önemli olan kendine uygun olanı bulup yaşamına eklemendir.
Her Çocuk Kendi Yolunda Başarıyı Hak Eder
Okula yeni başlayan çocukları gözlemlediğimizde her birinin farklı özellik ve yeteneklere sahip olduğunu görürüz. Aynı şeylere gülmezler, aynı şeylerden etkilenmezler. Ancak ilerleyen süreçte normal olanın, her birinin aynı seviyede başarılı olması gerektiği öğretilir.
Farklı özellik ve yeteneklerle okula başlayan çocuklar, aynı birikimle mezun olma yarışına sokulur. Aynılaşmak robotlaşmak demektir. Mükemmeliyetçilik algısı altında harika yüzebilen bir balıktan uçmasını beklemek, doğal olmayı bozmaya çalışmaktır.
Eğitimin Amacı
Oysa eğitim; çocuğun gelişim sürecine, ilgi duyduğu alanlara ve kabiliyetlerine göre şekillenmelidir. Her çocuğun kendine özel öğrenme tarzı vardır ve bu farklar değerli kılınmalıdır. Sistemin amacı, herkesi aynılaştırmak olmamalıdır. Her bireyin potansiyelini en sağlıklı şekilde ortaya koyabileceği bir alan olmalıdır.
Sonuç
Mükemmeliyetçilik algısı etrafında doğal olmayı kaybettik ve sıradanlaşmanın ardından tekrar doğal olmak ve samimi gelen şeylere karşı bir özlem duyuyoruz. Bu yüzden de insani duygulara hitap eden ufak kusurlar bizlere doğamızı, robot olmadığımızı hatırlatıyor.
Hepimiz farklı özellikler ve yeteneklerle doluyuz. Bu çeşitliliğin içinde standart bir yaşam şekli oluşturmanın ve bunun doğru olduğunu düşünmenin savunulur bir tarafı olamaz. Mükemmeli oluşturma kaygısından sıyrılıp doğal olmaya dönmenin hayatı renklendirdiğini fark edenler, bu süreçte başarıyı yakalayabilenlerdir.
Kaynakça
- Ellis, A. (2003). Akılcı-Duygusal Davranış Terapisi (S. Budak, Çev.). HYB Yayıncılık. (Orijinal eser 1962’de yayımlanmıştır.)
- Cüceloğlu, D. (2009). Savaşçı. Remzi Kitabevi.
