Bu çalışmada, NOW’da yayımlanan Kıskanmak dizisinde Özgü Namal’ın canlandırdığı Seniha karakteri psikolojik açıdan incelenmiştir.
Nahid Sırrı Örik’in aynı adlı romanından uyarlanan dizide, kıskanma duygusu bir bireysel zayıflık olarak değil; geçmişten gelen duygusal ihmalin, aşağılık kompleksinin ve bağlanma travmasının bir sonucu olarak ele alınmaktadır.
Analiz, psikanalitik kuram, bağlanma kuramı ve feminist psikoloji perspektiflerinden yürütülmüştür. Bulgular, Seniha’nın kıskançlık duygusunun altında derin bir sevgi açlığı, koşullu kabul arayışı ve bastırılmış öfke bulunduğunu göstermektedir.
Çalışma, kıskanmanın psikopatolojik değil, insani ve dönüştürülebilir bir duygu olduğunu vurgulamaktadır.
Kıskanma, insan ilişkilerinin en eski ve en karmaşık duygularından biridir.
Freud (1923), kıskanmayı “ego’nun tehdit altında kaldığı bir sevgi kaybı korkusu” olarak tanımlarken; modern psikoloji, bu duygunun bireyin benlik değeri ve bağlanma biçimleriyle yakından ilişkili olduğunu vurgular (Bowlby, 1988).
NOW’da yayımlanan Kıskanmak dizisinde, Özgü Namal’ın canlandırdığı Seniha karakteri, bastırılmış duyguların, kıyaslamanın ve sevilmeme korkusunun dramatik bir örneğini sunar.
Çocukluk döneminde annesi tarafından dışlanan, kardeşiyle sürekli kıyaslanan ve sevgisiz büyüyen Seniha’nın iç dünyası, kıskanmanın psikodinamik kökenlerini görünür kılar.
2. Yöntem
Bu çalışma, nitel bir karakter analizi yöntemine dayanmaktadır.
Dizideki olay örgüsü, diyaloglar ve karakter davranışları; psikodinamik, bağlanma ve feminist psikoloji kuramları çerçevesinde çözümlenmiştir.
-
Psikanalitik yaklaşım, bastırılmış dürtü ve bilinçdışı süreçleri anlamak için,
-
Bağlanma kuramı, duygusal ilişkilerin biçimlenişini incelemek için,
-
Feminist psikoloji, toplumsal cinsiyet rollerinin karakter üzerindeki etkisini değerlendirmek için kullanılmıştır.
3. Bulgular
3.1. Çocukluk Dönemi Travmaları ve Aşağılık Kompleksi
Seniha’nın annesiyle kuramadığı sağlıklı duygusal bağ, onda kalıcı bir değersizlik hissi yaratmıştır.
Adler’in (1931) belirttiği aşağılık kompleksi, bu durumda açıkça gözlenir.
Kardeşi Halit’in sürekli yüceltilmesi, Seniha’nın benlik değerini zedelemiş; bu da kıskanma duygusunun temelini oluşturmuştur.
3.2. Bastırılmış Kıskançlık ve Öz-Nefret
Freud’un psikanalitik yaklaşımına göre kıskançlık, bastırılmış sevgi ve öfkenin karışımıdır.
Seniha, hem kardeşine hem de annesine karşı duyduğu öfkeyi bilinçdışına iter; bu bastırma, onun davranışlarında pasif-agresif tutumlar olarak ortaya çıkar.
Kıskanma burada “başkalarına duyulan öfke” değil, kendine yönelen bir yetersizlik duygusudur.
3.3. Bağlanma Stili ve Sevilmeme Korkusu
Bowlby’nin (1988) bağlanma kuramı temelinde değerlendirildiğinde, Seniha’nın kaygılı bağlanma örüntüsü gösterdiği görülür.
Yakınlık arzusu ve reddedilme korkusu arasında gidip gelir.
Bu nedenle ilişkilerinde hem kontrolcü hem mesafeli davranır.
Sevgiye duyduğu açlık, onu sürekli kıyaslamaya, kıskanmaya ve başkalarının onayına bağımlı hale getirir.
3.4. Kadın Kimliği ve Toplumsal Baskı
Seniha’nın psikolojik çatışması, bireysel olduğu kadar kültürel bir meseledir.
Kadınların değerinin güzellik, zarafet ve itaat üzerinden ölçüldüğü patriyarkal düzende, Seniha “görünmeyen kadın” konumundadır.
Annesinin bile kendi kızını fiziksel ölçütlerle yargılaması, kadın kimliğinin toplumsal baskı altında ezilmesinin tipik bir örneğidir.
Feminist psikoloji açısından bu durum, içselleştirilmiş cinsiyetçi değerlerin bireyde yarattığı öz-yıkımı temsil eder.
3.5. Savunma Mekanizmaları
Seniha’nın ruhsal dengeyi korumak için kullandığı başlıca savunmalar şunlardır:
-
Yansıtma: Kendi yetersizliklerini başkalarına atfetme,
-
Telafi: Başkalarını küçümseyerek benlik değerini koruma,
-
Gerileme: Olgun olmayan tepkilerle duygusal acıyı yönetme,
-
Duygusal yalıtım: Yoğun duygulardan kaçmak için aşırı mantıkçılığa sığınma.
Bu mekanizmalar kısa vadede koruma sağlar; ancak uzun vadede Seniha’yı yalnızlaştırır.
4. Tartışma
Seniha’nın psikolojik yapısı, çocukluk travması ile toplumsal baskının kesiştiği bir noktada şekillenir.
Onun kıskanması, aslında “görülmeme” ve “değer görmeme”nin protestosudur.
Bu durum, kıskançlığın yalnızca olumsuz bir duygu değil, duygusal yoksunluğun bir göstergesi olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Ayrıca Seniha’nın hikâyesi, kadınların psikolojik gelişiminde toplumsal onay mekanizmalarının ne kadar belirleyici olduğunu ortaya koyar.
Seniha, kendi içindeki sevgiyi bulamadıkça, başkalarının sevgisini yıkıcı biçimde hedef alır.
Bu açıdan karakter, “psikolojik olarak yaralı bir kadın” değil, “duygusal farkındalığa ulaşamamış bir benlik” olarak okunmalıdır.
5. Sonuç
Seniha karakteri, bastırılmış duyguların ve koşullu sevginin bir ürünü olarak, Türk televizyonlarında nadir rastlanan bir psikolojik derinliğe sahiptir.
Onun kıskançlığı bir kötülük değil, yardım çağrısıdır — görülmeye, sevilmeye ve kabul edilmeye yönelik bir içsel çığlık.
Seniha’nın hikâyesi, kıskanmanın aslında sevgi eksikliğinden doğduğunu ve kendini kabul etmeden kimseyi sevemeyeceğimizi hatırlatır.
“Kıskanmak, başkasının mutluluğuna değil, kendi içimizdeki eksikliğe duyulan öfkedir.”
Kaynakça
Adler, A. (1931). What Life Should Mean to You.
Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development.
Freud, S. (1923). The Ego and the Id.
Örik, N. S. (1937). Kıskanmak.
Gilligan, C. (1982). In a Different Voice: Psychological Theory and Women’s Development.
