İki Ay Önceki Kararım
İki ay önce, 20 yıldır sürdürdüğüm kurumsal çalışma hayatından kendi isteğimle ayrıldım. Bu kararımın arkasında elbette birçok sebep vardı. Kendime ve soranlara, ayrılma kararımın nedenlerini açıklamaya çalıştığımda ağzımdan çıkanların beni bile tatmin etmediğini fark ettim. Oysa kararımın doğruluğundan emindim. Bu konuda şüphem yoktu. Ancak işten ayrılık sebeplerim ve bundan sonra ne yapacağıma dair sorulara verdiğim yanıtlarım, işten ayrılma kararım kadar net değildi.
Kendi sorgulama sürecimi yaşarken önüme Psikolog ve Yazar Yıldız Hacıevliyagil Cüceloğlu’nun “Değişimin Sırrı” kitabı çıktı. Kitabın bendeki etkisinin sarhoşluğunu yaşarken, Organizasyonel Davranış Profesörü Herminia Ibarra’nın kariyer geçişlerine ilişkin araştırma bulgularını paylaştığı bir videosu ile karşılaştım.
Ben de bu yazımda hem kitabın hem de videonun bendeki yansımalarını özetlemeye çalışacağım. Her iki kaynaktan aldığım ortak mesaj şu: Hayatımızı tek bir kariyer ile devam ettirmek “norm” olmaktan çıkıyor! Değişimin giderek hızlanması ve insan ömrünün uzamasıyla bir ömre birden fazla kariyer sığdırmak mümkün, hatta belki de gerekli.
İş hayatı değişiyor. Teknoloji, yaşam süresi, beklentiler ve anlam arayışı yeniden tanımlanıyor. Bu değişimle birlikte birçok kişi iş hayatını sorguluyor ve hayatının bir noktasında “Acaba başka bir şey yapabilir miyim?” sorusunu kendisine soruyor.
İş Hayatındaki Yeni Eğilimler
Herminia Ibarra, kariyer geçişlerinin artık “yeni norm” olduğunu belirtiyor. Ibarra’ya göre günümüzde insanlar, hayatlarının farklı dönemlerinde birden fazla kimlik ve kariyer seçimi arasında geçiş yapma ihtiyacı duyuyor.
İş hayatında, kariyer değişimi ihtiyacını destekleyen dört temel yeni eğilim dikkat çekiyor:
-
Uzayan yaşam süresi, insanlara daha uzun bir çalışma dönemi ve birden fazla kariyer deneyimleme esnekliği sunuyor.
-
Esnek çalışma biçimleri, mekân ve zamana bağımlılığı azaltıyor; serbest çalışanlar, danışmanlar, girişimciler çoğalıyor.
-
Teknoloji ve dijitalleşme, yeni iş kolları yaratırken mevcut olanları da dönüştürüyor.
-
Anlam arayışı, insanları yalnızca para için çalışmaya değil, değerlerine uygun işler yapmaya yönlendiriyor.
Değişimin Önündeki Engeller
Ibarra’ya göre, kariyer değişimini zorlaştıran beş temel engel bulunuyor:
-
Bir sonraki adımın net olmaması.
-
Sınırlayıcı düşünce kalıpları (yaş, finansal güvenlik, başarısızlık kaygısı).
-
Zayıf sosyal ağlar.
-
Maddi kaygılar.
-
Yeni alana dair beceri eksikliği.
Engelleri aşmak için geleneksel “önce plan yap, sonra adım at” yaklaşımı her zaman işe yaramıyor. Bunun yerine Ibarra, deneyimleyerek öğrenmeyi öneriyor: mini denemeler, sosyal çevre genişletmeleri ve küçük cesaret pratikleriyle ilerlemek.
Kaynak: Cesaret
Hacıevliyagil Cüceloğlu, “Değişimin Sırrı” kitabında, değişimi psikolojik bir eşik olarak tanımlıyor. Kariyer geçişini, “yeniden doğma” sürecine benzetiyor.
Kitapta paylaşılan örneklerde, sanat yönetmenliğinden restoran işletmeciliğine, diş hekimliğinden özel eğitim öğretmenliğine, endüstri mühendisliğinden konuşma terapistliğine geçiş yapan kişilerle karşılaşıyoruz. Bu kariyer değişimleri, bireyin kendisine “Ben kimim ve ben ne yapmak istiyorum?” sorularını yeniden sorma cesaretinin örneklerini yansıtıyor.
Ve en önemlisi, bu geçişler her yaşta gerçekleşebiliyor. Kitap şu mesajı veriyor: Hayatın hiçbir evresinde “geç kalmak” diye bir şey yoktur. Yeter ki insan, değişimi önce içinde mümkün kılsın.
Kariyer Değişimini Kolaylaştıran Stratejiler
Hacıevliyagil Cüceloğlu’nun çıkarımları ile Ibarra’nın önerileri birleştiğinde, kariyer değişimi için güçlü bir yol haritası ortaya çıkıyor:
-
Kendinizle yeniden tanışın.
-
Küçük adımlarla başlayın.
-
Yeni çevrelere açılın.
-
Korkularınızla yüzleşin.
-
Düşüncelerinizi sesli dile getirin.
-
Yaşınızı değil, yaşamınızı merkeze alın.
Yeni Tanımlar ve Olası Fırsatlar
Bir gerçek var ki o da “kariyer” tanımının artık sadece meslek seçiminden ibaret olmadığıdır. Günümüz dünyasında kariyer, dönemeçleri, çıkmazları ve yeniden başlama noktaları olan bir yola benzer.
Gerek Herminia Ibarra’nın akademik çalışmaları gerek Hacıevliyagil Cüceloğlu’nun “Değişimin Sırrı” kitabında okuyucuları ile paylaştığı örnekler, kariyer değişimi düşünen herkesin kendisine şu soruyu sormasını sağlıyor:
“Ben kim olmak istiyorum ve bu kimliğe ulaşmak için hangi adımları atmalıyım?”
Benim yolumu merak edenler içinse cevabım: Farklı yönlerimi tanımaya çıktığım bir keşif yolundayım. Potansiyelimi kullanacağım, anlamlı bulduğum ve anlam katabildiğim yerlerde olmayı istiyorum. Cesaretimin de bana bu yolda güç vereceğine inanıyorum.
